آگاهی ما از تاریخ ایلام، عمدتاً حاصل بازسازی قطعات ناقص از منابع میان رودان ( سومری، اکدی، آشوری و بابلی ) است. تاریخ ایلام معمولاً به سه دوره با گسترهٔ بیش از دو هزار سال تقسیم می شود. دورهٔ پیش از نخستین دورهٔ تاریخ ایلام، به نیا - ایلامی مشهور است.
• نیا - ایلامی: حدود ۳۲۰۰ پ. م تا ۲۷۰۰ پ. م ( خط نیا - ایلامی در شوش )
• ایلام باستان: حدود ۲۷۰۰ پ. م تا ۱۶۰۰ پ. م ( نخستین اسناد تا دودمان اپرتی )
• ایلامی میانه: حدود ۱۵۰۰ پ. م تا ۱۱۰۰ پ. م ( دودمان آنزان تا حملهٔ بابلی ها به شوش )
• ایلام نو: حدود ۱۱۰۰ پ. م تا ۵۳۹ پ. م ( ۵۳۹ قبل از میلاد آغاز دورهٔ هخامنشی )
پژوهشگران جدید، تا مدت ها ایلام را با سوزیانا یکی می پنداشتند، که سوزیانا مترادف با دشت و کوهپایه های زاگرس سفلی در استان خوزستان امروزی است. اما به تازگی دو عامل مهم این باور را اصلاح کرده است. نخست، پژوهشگران دریافته اند که تل ملیان در استان فارس همان مرکز باستانی پادشاهی انشان بوده است و دوم اثبات گردید که شوش و ایلام دو مفهوم متمایز بوده اند؛ به عبارت دیگر، شوش مترادف ایلام نیست. در واقع، در طی تاریخ چند هزار سالهٔ ایلام، مرزهای این سرزمین نه تنها از دوره ای به دوره دیگر، بلکه با توجه به دیدگاه کسی که آن را توصیف می کرد، متغیر بود. برای مثال، بر اساس منابع میان رودان می توان نقشه ای نسبتاً دقیق از ایلام در اواخر هزارهٔ سوم پیش از میلاد ترسیم کرد؛ ترسیم این نقشه را به ویژه مدیون «جغرافیای سارگن اکدی» هستیم، اثری که در دورهٔ آشوری جدید تدوین شد و دامنهٔ فتوحات سارگن بزرگ در حدود ۲۳۰۰ پیش از میلاد را نشان می دهد. به نظر می رسد که طبق تصور میان رودانی ها در اواخر هزارهٔ سوم پیش از میلاد، کشور ایلام تمامی فلات ایران را در بر می گرفت، و از میان رودان تا دشت کویر و دشت لوت و از دریای کاسپین تا خلیج فارس گسترده بود. [ ۱]
اما نفوذ فرهنگ ایلامی در آن دوره بسیار گسترده تر از این مرزهای سیاسی بود و به آسیای مرکزی، افغانستان، پاکستان و سواحل جنوبی خلیج فارس می رسید. باید تأکید کرد که در طی سده های آخر هزارهٔ سوم، سوزیانا گاهی اوقات از نظر سیاسی به امپراتوری های میان رودان وابسته بود که مرکز این امپراتوری ها ابتدا اکد و سپس اور بود؛ سوزیانا تنها برای مدت کوتاهی عضو کنفدراسیون ایلامی بود. کنفدراسیون ایلامی از چندین پادشاهی تشکیل می شد: پادشاهی اوان ( احتمالاً در ناحیهٔ زاگرس ) ، سیماشکی یا به تلفظ آشوری، شیمشکی ( احتمالاً از کرمان تا دریای کاسپین ) و انشان ( استان امروزی فارس که به طور طبیعی از ناحیهٔ بوشهر به خلیج فارس دسترسی دارد ) . باید افزود که کل این تعریف از دیدگاه میان رودانی هاست. برای مردم فلات ایران، یعنی اوانی ها و شیمشکی ها، ایلام به معنی سرزمین انشان بود. [ ۲]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف• نیا - ایلامی: حدود ۳۲۰۰ پ. م تا ۲۷۰۰ پ. م ( خط نیا - ایلامی در شوش )
• ایلام باستان: حدود ۲۷۰۰ پ. م تا ۱۶۰۰ پ. م ( نخستین اسناد تا دودمان اپرتی )
• ایلامی میانه: حدود ۱۵۰۰ پ. م تا ۱۱۰۰ پ. م ( دودمان آنزان تا حملهٔ بابلی ها به شوش )
• ایلام نو: حدود ۱۱۰۰ پ. م تا ۵۳۹ پ. م ( ۵۳۹ قبل از میلاد آغاز دورهٔ هخامنشی )
پژوهشگران جدید، تا مدت ها ایلام را با سوزیانا یکی می پنداشتند، که سوزیانا مترادف با دشت و کوهپایه های زاگرس سفلی در استان خوزستان امروزی است. اما به تازگی دو عامل مهم این باور را اصلاح کرده است. نخست، پژوهشگران دریافته اند که تل ملیان در استان فارس همان مرکز باستانی پادشاهی انشان بوده است و دوم اثبات گردید که شوش و ایلام دو مفهوم متمایز بوده اند؛ به عبارت دیگر، شوش مترادف ایلام نیست. در واقع، در طی تاریخ چند هزار سالهٔ ایلام، مرزهای این سرزمین نه تنها از دوره ای به دوره دیگر، بلکه با توجه به دیدگاه کسی که آن را توصیف می کرد، متغیر بود. برای مثال، بر اساس منابع میان رودان می توان نقشه ای نسبتاً دقیق از ایلام در اواخر هزارهٔ سوم پیش از میلاد ترسیم کرد؛ ترسیم این نقشه را به ویژه مدیون «جغرافیای سارگن اکدی» هستیم، اثری که در دورهٔ آشوری جدید تدوین شد و دامنهٔ فتوحات سارگن بزرگ در حدود ۲۳۰۰ پیش از میلاد را نشان می دهد. به نظر می رسد که طبق تصور میان رودانی ها در اواخر هزارهٔ سوم پیش از میلاد، کشور ایلام تمامی فلات ایران را در بر می گرفت، و از میان رودان تا دشت کویر و دشت لوت و از دریای کاسپین تا خلیج فارس گسترده بود. [ ۱]
اما نفوذ فرهنگ ایلامی در آن دوره بسیار گسترده تر از این مرزهای سیاسی بود و به آسیای مرکزی، افغانستان، پاکستان و سواحل جنوبی خلیج فارس می رسید. باید تأکید کرد که در طی سده های آخر هزارهٔ سوم، سوزیانا گاهی اوقات از نظر سیاسی به امپراتوری های میان رودان وابسته بود که مرکز این امپراتوری ها ابتدا اکد و سپس اور بود؛ سوزیانا تنها برای مدت کوتاهی عضو کنفدراسیون ایلامی بود. کنفدراسیون ایلامی از چندین پادشاهی تشکیل می شد: پادشاهی اوان ( احتمالاً در ناحیهٔ زاگرس ) ، سیماشکی یا به تلفظ آشوری، شیمشکی ( احتمالاً از کرمان تا دریای کاسپین ) و انشان ( استان امروزی فارس که به طور طبیعی از ناحیهٔ بوشهر به خلیج فارس دسترسی دارد ) . باید افزود که کل این تعریف از دیدگاه میان رودانی هاست. برای مردم فلات ایران، یعنی اوانی ها و شیمشکی ها، ایلام به معنی سرزمین انشان بود. [ ۲]
wiki: تاریخ ایلام