تاریخ المدینه

[ویکی فقه] تاریخ المدینة (کتاب). کتاب تاریخ المدینة، تالیف قطب الدین حنفی از علمای قرن دهم، به زبان عربی می باشد. این کتاب را می توان از کتب جغرافیای اقلیمی و محلی به شمار آورد که اگر چه مایه جغرافیایی آن اندک است؛ ولی از نظر تاریخ پیدایش و رشد مدینه گرانبهاست.
در فصل بندی و موضوعات مطرح شده، از کتب تاریخ نگاری هم عصرش؛ مانند الجامع اللطیف ابن ظهیره (متوفی ۹۶۰) الگوبرداری شده است. پس از مقدمه، مطالب در ضمن ۹ فصل ارائه شده است. فصول به لحاظ ترتب تاریخی تنظیم شده اند، به گونه ای که در فصل اول به تاریخچه اولین ساکنین مدینه و در فصول آخر به وفات نبی اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم و حکم زیارت نبی اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم و فضیلت آن پرداخته شده است. اخبار مرتبط با موضوع مطرح شده، تنها گردآوری شده و اظهار نظری از نویسنده دیده نمی شود.

[ویکی نور] "تاریخ المدینه"، تألیف قطب الدین حنفی از علمای قرن دهم، به عربی می باشد. این کتاب را می توان از کتب جغرافیای اقلیمی و محلی به شمار آورد که اگر چه مایه جغرافیایی آن اندک است؛ ولی از نظر تاریخ پیدایش و رشد مدینه گرانبهاست.
در فصل بندی و موضوعات مطرح شده، از کتب تاریخ نگاری هم عصرش؛ مانند الجامع اللطیف ابن ظهیره (متوفی 960) الگوبرداری شده است. پس از مقدمه، مطالب در ضمن 9 فصل ارائه شده است. فصول به لحاظ ترتب تاریخی تنظیم شده اند، به گونه ای که در فصل اول به تاریخچه اولین ساکنین مدینه و در فصول آخر به وفات نبی اکرم(ص) و حکم زیارت نبی اکرم(ص) و فضیلت آن پرداخته شده است. اخبار مرتبط با موضوع مطرح شده، تنها گردآوری شده و اظهار نظری از نویسنده دیده نمی شود.
مطالبی که در فصول کتاب آمده، به ترتیب به شرح ذیل است:
1- در طبقات المفسرینِ داودی و طبقات القراء
2- چگونگی هجرت نبی مکرم و اصحاب به مدینه به نقل از عایشه ذکر شده است. در این بخش از لیلة المبیت سخنی به میان نیامده است؛ اما از همراهی ابوبکر به عنوان امری مهم یاد شده است. البته این مطلب که امیرالمؤمنین (ع) به عنوان امین مال و ناموس پیامبر (ص) پس از سه روز و اعاده امانات به صاحبانش به ایشان ملحق شد، آمده است.

[ویکی فقه] تاریخ المدینه (کتاب). کتاب تاریخ المدینة، تالیف قطب الدین حنفی از علمای قرن دهم، به زبان عربی می باشد. این کتاب را می توان از کتب جغرافیای اقلیمی و محلی به شمار آورد که اگر چه مایه جغرافیایی آن اندک است؛ ولی از نظر تاریخ پیدایش و رشد مدینه گرانبهاست.
در فصل بندی و موضوعات مطرح شده، از کتب تاریخ نگاری هم عصرش؛ مانند الجامع اللطیف ابن ظهیره (متوفی ۹۶۰) الگوبرداری شده است. پس از مقدمه، مطالب در ضمن ۹ فصل ارائه شده است. فصول به لحاظ ترتب تاریخی تنظیم شده اند، به گونه ای که در فصل اول به تاریخچه اولین ساکنین مدینه و در فصول آخر به وفات نبی اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم و حکم زیارت نبی اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم و فضیلت آن پرداخته شده است. اخبار مرتبط با موضوع مطرح شده، تنها گردآوری شده و اظهار نظری از نویسنده دیده نمی شود.
گزارش محتوا
مطالبی که در فصول کتاب آمده، به ترتیب به شرح ذیل است: ۱. در طبقات المفسرین داودی و طبقات القراء ابن جزری و منابع دیگر از عمالیق به عنوان اولین ساکنین مدینه نام برده شده است. پس از آنها قوم یهود در این شهر سکونت گزیدند. پس از آن جنگ های بزرگی بین یهودیان و اوس و خزرج درگرفت و این جنگ ها تا زمان بعثت رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم ادامه یافت. ۲. چگونگی هجرت نبی مکرم و اصحاب به مدینه به نقل از عایشه ذکر شده است. در این بخش از لیلة المبیت سخنی به میان نیامده است؛ اما از همراهی ابوبکر به عنوان امری مهم یاد شده است. البته این مطلب که امیرالمؤمنین علیه السّلام به عنوان امین مال و ناموس پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم پس از سه روز و اعاده امانات به صاحبانش به ایشان ملحق شد، آمده است. ۳. حرمت مدینه و فضائل غبار آن و حدود حرم ذکر شده است. در این بخش حدود حرم به لحاظ جغرافیایی ذکر شده است. ۴. از بخش هایی که در کتب جغرافیای اقلیمی به آن پرداخته می شود، شرح آب های منطقه است. در کتبی که در رابطه با شهرهای مذهبی به نگارش درآمده است به آب هایی که به جهتی تبرک یافته اند، توجه ویژه شده است. در مدینه چاه هایی وجود دارد که به جهتی منسوب به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم می باشد؛ مثلا با دست مبارک از آب آن وضو ساخته اند و یا با دعای ایشان پر آب شده است؛ از این جمله است: چاه اریس ، بضاعه، غرس، رومه و عین النبی. از مناطق مهم در مدینه کوه احد می باشد که در این فصل برخی از اخبار آن و نیز اسامی ۷۰ تن شهدای آن ذکر شده است. ۵. ذکر جنگ با بنی نظیر و محدوده خندقی که در جنگ با احزاب حفر شد، از مواردی است که در منابع ذکر شده است. عفیف الدین مرجانی به نقل از والدش چنین آورده است که دیوارهای این خندق را در سال ۷۴۹ ق دیده است.
وضعیت کتاب
محقق مصری محمد زینهم محمد عزب تحقیق کتاب را به صورت ناقص در پاورقی آورده است. بخش اعظم این پاورقی ها را تراجم اعلام تشکیل می دهد و منابع بسیاری از اخبار کتاب ذکر نشده است. در پایان اثر، معجم لفظی اعلام، اماکن، طوایف ، کتب، آیات ، اشعار ، احادیث و نیز فهرست مصادر تحقیق و مطالب آمده است.