تاریخ اقتصاد هند

تاریخ اقتصاد هند را می توان به سه دوره تقسیم کرد که دوره اول آن از دوران پیش از استعمار تا قرن هفدهم ادامه می یابد. دوران استعمار انگلیس از قرن هفدهم شروع می شود و با استقلال هند در سال ۱۹۴۷ پایان می گیرد. دوره سوم از سال ۱۹۴۷ تا حال حاضر ادامه دارد.
مردمان تمدن دره هند، که در فاصله سال های ۲۸۰۰ تا ۱۸۰۰ پیش از میلاد یک اقامتگاه دائم شهری بود، به کشاورزی و دامداری اشتغال داشتند، از معیارهای وزنی و طولی یکسان استفاده می کردند، ابزار و اسلحه می ساختند و با سایر شهرها تجارت می کردند. شواهدی که از خیابان های خوش طرح و سیستم آب و فاضلاب آن زمان به دست آمده نشان می دهد که این مردم در زمینه برنامه ریزی شهری، که اولین سیستم بهداشتی و اولین گونه از دولت شهری در جهان را شامل می شود، دانش وسیعی داشته اند. [ ۱]
آمارگیری صورت گرفته در سال ۱۸۷۲ نشان داد ۳/۹۱درصد از جمعیت منطقه ای که هند کنونی را تشکیل داده، در روستاهایی[ ۲] زندگی می کرده اند که اقتصادهای آن ها کاملاً منفک و مستقل بوده و برپایه کشاورزی استوار بوده اند. کشاورزی نیازمندی های غذایی و نیز و مواد خام مورد نیاز در صنایع دستی همچون نساجی، فراوری غذا و صنایع دستی این روستاها را تأمین می کرد. روستاها بخشی از تولیدات کشاورزی خود را به عنوان مالیات به حاکمان می دادند و کارگران نیز به هنگام برداشت، بخشی از محصولات را به عنوان حق الزحمه دریافت می کردند. [ ۳]
مذهب، به ویژه مذهب هندوییسم، طبقات مختلف مردم و انسجام خانوادگی، نقش مؤثری را در شکل دهی به فعالیت های اقتصادی ایفا کرد. [ ۴] سیستم طبقات مختلف اجتماعی عملکردی مشابه عملکرد اصناف اروپایی در قرون وسطی داشت و علاوه بر تضمین تقسیم کار، امکان تربیت کارآموزان و در برخی موارد دستیابی صنعتگران به تخصص های ظریف را فراهم می کرد. به عنوان مثال در برخی مناطق، تولید هر یک از انواع پارچه در تخصص طبقه ای خاص قرار داشت.
خرافه هایی که در مورد سفر به خارج در میان هندوها وجود داشت، به این معنا بود که بخش عظیمی از تجارت خارجی هند توسط خارجی ها و مسلمانان انجام می شود. [ ۵] پارچه هایی همچون چیت موصلی، چلوار، شال و محصولات کشاورزی همچون فلفل، دارچین، تریاک و وسمه، در ازای طلا و نقره به اروپا، خاورمیانه و جنوب شرق آسیا صادر می شدند. [ ۶]
به دلیل کمبود اطلاعات کمیتی در مورد اقتصاد پیش از استعمار در هند، بررسی اقتصاد این دوره بیشتر به صورت کیفی صورت می گیرد. یک تخمین صورت گرفته نشان می دهد درآمد امپراتوری مغولی هند در زمان شاه اکبر در سال ۱۶۰۰، به ۵/۱۷ میلیون £ بالغ می شد و این در حالی بود که کل درآمد بریتانیای کبیر در سال ۱۸۰۰، نهایتاً به ۱۶ میلیون پوند می رسید. [ ۷] در زمان ورود بریتانیا به هند، اقتصاد این کشور به طور سنتی مبتنی بر کشاورزی بود که کلیت این نظام امرار معاش بر فناوری های بدوی استوار بود. این سیستم در کنار یک شبکه پیشرفته تجاری، تولیدی و اعتباری به کار خود ادامه می داد. با سرنگونی امپراتوری مغولی هند و روی کار آمدن سلسله ماراتا، به دلیل آغاز جنگ و کشتار و مناقشات، اقتصاد هند ناگهان به ورطه بی ثباتی های سیاسی سقوط کرد. [ ۸]