تاج الدین تبریزی

[ویکی فقه] تاجُ الدّینِ تَبْریزی، علی بن عبدالله، محدث و فقیه شافعی با گرایش های صوفیانه بود. وی در اردبیل به دنیا آمد و در تبریز سکنا گزید.
او برخی دانش ها همچون ریاضیات و فلسفه، اصول فقه، علم خلاف و نحو را به ترتیب نزد کسانی چون کما ل الدین حسن شیرازی، قطب الدین شیرازی، علاءالدین نعمان خوارزمی و رکن الدین حسن استرابادی آموخت. وی در ۳۰ سالگی به دریافت اجازۀ افتا نایل آمد و از آن پس به افتا، تولیت خانقاه و تدریس در مدارس پرداخت. او در همان دهه های نخست، زمانی که در دیار خود به سر می برد، به تصوف نیز گرایش یافت؛ کمال الدین احمد بن عربشاه اوحدی از شاگردان اوحدالدین کرمانی او را تلقین ذکر گفت، و تاج الدین ابراهیم، مشهور بهشیخ زاهد بر او خرقه پوشاند و بدین سان، به صوفیان طریقۀ سهروردیه پیوست.
سفرها
به درستی دانسته نیست که او در چه زمانی اردبیل را به قصد تبریز ترک کرد؛ با این حال، با توجه به یادکرد تاج الدین از تلقین ذکر به وی در اردبیل، به نظر نمی آید خروج از آن جا در سنین کودکی روی داده باشد.در همین دوران به مراغه، سلطانیه و شهر زور هم سفر کرد. به نظر می رسد در همین حدود زمانی توانسته است با کسانی چون بیضاوی ملاقات کند. تاج الدین در حدود ۴۰ سالگی راهی بغداد شد و ۵ سال اقامت در عراق امکان هم نشینی و مناظره با عالمانی همچون علامۀ حلی را برای وی فراهم کرد و آن گاه در ۷۲۱ق/۱۳۲۱م از بغداد به قصد حج راه مکه، و سپس مصر را در پیش گرفت. از آن پس تا پایان عمر در قاهره ماند و در مدرسۀ حسامیه سکنا گزید و از محدثان بزرگ آن دیار همچون علی بن عمر وانی، یوسف بن عمر ختنی، یونس بن ابراهیم دَبوسی و بدرالدین ابن جماعه حدیث شنید. گویا بیش تر سماع حدیث وی در قاهره بوده است.
فعالیت ها
او در آن شهر متولی و مدرس مدرسۀ حسامیۀ طُرُنطای شد و به افتا پرداخت. تاج الدین افزون بر حدیث و فقه، در زمینۀ تفسیر هم توانا بود.ضمن آن که داوودی نام وی را در شمار مفسران آورده، سبکی هم به نگارش اثری در تفسیر توسط وی اشاره کرده است.شاگردی او نزد برخی مؤلفانِ آثار مشهور شرق جهان اسلام، و تقیّد وی در به دست آوردن کتاب ها با اهتمام به سنت اقراء کتاب نزد صاحبان نسخه های مجاز و یا راویان اصلی آن ها از جملۀ دیگر اسباب شهرت وی در قاهره بوده است.برای نمونه، تاج الدین شرح مشهور رکن الدین حسن استرابادی بر کافیۀ ابن حاجب در علم نحو را از خود او، و الحاوی الصغیر نجم الدین عبدالغفار قزوینی در فقه شافعی را به واسطۀ علی بن عثمان عفیفی از مؤلف روایت می کرد. احاطۀ وی را در تدریس این کتاب فراوان ستوده اند. از دیگر نشانه های تأکید او بر به دست آوردن کتاب ها از طریق اقراء، نوشتاری از وی در آغاز نسخه ای از المَنهَل الروی است که از قرائت کتاب در پی مجالساتی با مؤلف آن ابن جماعه خبر می دهد. افزون بر این ها، ابن رافع اشاره کرده که وی بیش تر روایات را با سماع به دست آورده است.
شاگردان
...