[ویکی فقه] از راههای اثبات هلال ماه بیّنه است. بیّنه، یعنی شهادت و گواهی دو شاهد عادل، بر رؤیت هلال. بیشتر فقیهان، در این باب، دو شاهد را پذیرفته اند و بر آن، دلایلی اقامه داشته اند و برخی در شمار گواهان نظر دیگر دارند. در این مقال دیدگاهها و دلایل آنها، به بوته نقد و بررسی گذارده خواهد شد. اینک، پیش از ورود به بحث، واژگان: بیّنه، عدل، عدالت و شهادت را توضیح می دهیم، تا هم رفع ابهام شود و هم، در فهم روایات کمک.
بیّنه در لغت، به معنای دلالت واضح و روشن آمده، چه این دلالت عقلی باشد و یا غیر عقلی و محسوس. استعمال بیّنه در شرع، برای دو شاهد، برگرفته از این سخن معصوم است: البینة علی المدعی والیمین علی من انکر مدعی باید دو شاهد به محکمه بیاورد و منکر، سوگند یاد کند.
در قرآن
در قرآن، بیّنه، همان برهان واضح است: أفمن کان علی بینة من ربّه و یتلوه شاهد منه و من قبله کتاب موسی اماما و رحمةً. آیا آن کس که از جانب پروردگار خویش دلیلی روشن دارد و زبانش بدان گویاست و پیش از این، کتاب موسی که خود پیشوا و رحمتی بوده است بدان شهادت داده، با آن کس که دلیلی ندارد، برابر است.لیهلک من هلک عن بینة و یحیی من حیّ عن بینة. … تا هر که هلاک می شود، به دلیلی هلاک شود و هر که زنده می ماند، به دلیلی زنده ماند.
در اصطلاح
در اصطلاح، دلیل شرعی، برهان واضح و حجت شرعی است و بینه (دو شاهد) نیز به معنای حجت شرعی می باشد. از آن به اماره شرعی تعبیر می کنند که حکایت از واقع می نماید.در این جا، این سؤال به ذهن می رسد: آیا بیّنه، در روایات، به معنای دو شاهد است، یا به معنای برهان واضح. شاید بتوان گفت: بینه در باب قضا، منصرف به دو شاهد است، ولی در دیگر ابواب فقه نیاز به قرینه دارد.برخی بر این باورند: بیّنه به معنای دو شاهد، حقیقت شرعیه ندارد از این روی، نمی توان واژه بینه را، که در روایات آمده، به معنای دو شاهد گرفت. از برخی عبارات فقها، استفاده می شود: بینه، به معنای حجت شرعی است. در مواردی به دو شاهد و در مواردی، به معنای بیش از آن اطلاق شده است. از باب نمونه، ابوالصلاح حلبی، از چهار شاهد، تعبیر به بیّنه می کند: بینة الزنا و اللواط والسحق اربعة رجال عدول… . بینه و گواه زنا و لواط و سحق، شهادت چهار مرد عادل است. از سخن ابن ادریس، در سرائر استفاده می شود که بیّنه، در معنای متعارف شرع، همان دو شاهد است و در غیر این صورت، نیاز به دلیل دارد. وی، بعد از این که سخن شیخ طوسی را از کتاب الجمل والعقود، نقل می کند که گفته: (هلال ماه، با بیّنه ثابت می شود) می نویسد: والبینة فی الشریعة المعهودة هی شهادة الشاهدین الا ما خرج بالدلیل.
بینه در شریعت
...
بیّنه در لغت، به معنای دلالت واضح و روشن آمده، چه این دلالت عقلی باشد و یا غیر عقلی و محسوس. استعمال بیّنه در شرع، برای دو شاهد، برگرفته از این سخن معصوم است: البینة علی المدعی والیمین علی من انکر مدعی باید دو شاهد به محکمه بیاورد و منکر، سوگند یاد کند.
در قرآن
در قرآن، بیّنه، همان برهان واضح است: أفمن کان علی بینة من ربّه و یتلوه شاهد منه و من قبله کتاب موسی اماما و رحمةً. آیا آن کس که از جانب پروردگار خویش دلیلی روشن دارد و زبانش بدان گویاست و پیش از این، کتاب موسی که خود پیشوا و رحمتی بوده است بدان شهادت داده، با آن کس که دلیلی ندارد، برابر است.لیهلک من هلک عن بینة و یحیی من حیّ عن بینة. … تا هر که هلاک می شود، به دلیلی هلاک شود و هر که زنده می ماند، به دلیلی زنده ماند.
در اصطلاح
در اصطلاح، دلیل شرعی، برهان واضح و حجت شرعی است و بینه (دو شاهد) نیز به معنای حجت شرعی می باشد. از آن به اماره شرعی تعبیر می کنند که حکایت از واقع می نماید.در این جا، این سؤال به ذهن می رسد: آیا بیّنه، در روایات، به معنای دو شاهد است، یا به معنای برهان واضح. شاید بتوان گفت: بینه در باب قضا، منصرف به دو شاهد است، ولی در دیگر ابواب فقه نیاز به قرینه دارد.برخی بر این باورند: بیّنه به معنای دو شاهد، حقیقت شرعیه ندارد از این روی، نمی توان واژه بینه را، که در روایات آمده، به معنای دو شاهد گرفت. از برخی عبارات فقها، استفاده می شود: بینه، به معنای حجت شرعی است. در مواردی به دو شاهد و در مواردی، به معنای بیش از آن اطلاق شده است. از باب نمونه، ابوالصلاح حلبی، از چهار شاهد، تعبیر به بیّنه می کند: بینة الزنا و اللواط والسحق اربعة رجال عدول… . بینه و گواه زنا و لواط و سحق، شهادت چهار مرد عادل است. از سخن ابن ادریس، در سرائر استفاده می شود که بیّنه، در معنای متعارف شرع، همان دو شاهد است و در غیر این صورت، نیاز به دلیل دارد. وی، بعد از این که سخن شیخ طوسی را از کتاب الجمل والعقود، نقل می کند که گفته: (هلال ماه، با بیّنه ثابت می شود) می نویسد: والبینة فی الشریعة المعهودة هی شهادة الشاهدین الا ما خرج بالدلیل.
بینه در شریعت
...
wikifeqh: بینه_ثبوت_هلال