[ویکی فقه] بیعت رضوان در قرآن. پیمان شجره ، پیمانی که میان پیامبر (صلی الله علیه وآله) و مسلمانان، در سال ششم هجری و در غزوه حدیبیّه منعقد شد.
پیامبر (صلی الله علیه وآله) به رغم نبردهای پیشین با قریش ، در ذیقعده سال ششم همراه با جمعی از یاران خود و با ۷۰ شتر برای قربانی به قصد زیارت خانه خدا و برگزاری حج عازم مکه گردید. در میان شتران، شتر ابوجهل که در بدر به غنیمت ، به دست مسلمانان افتاده بود، وجود داشت. شمار مسلمانان، به نقل جابر بن عبدالله انصاری ۱۴۰۰ نفر و به نقل قتاده و سعید بن مسیب ۱۵۰۰ نفر بودند. برخی با احتساب شتران که هر شتر برای ۱۰ تن بود، مسلمانان همراه را ۷۰۰ تن تخمین زده اند. در این سفر از همسران پیامبر امّ سلمه همراه مسلمانان بود. با رسیدن خبر حرکت رسول خدا، مشرکان بر آن شدند تا مانع ورود مسلمانان به مسجد الحرام شوند.
← آمادگی برای جنگ
همراهان پیامبر در برابر اقدام های احتمالی قریش متعهد شدند پیامبر (صلی الله علیه وآله) را تنها نگذاشته، در برابر آنها استقامت کنند. در این بین برخی مفاد پیمان را استقامت تا پای جان دانسته و برخی دیگر مقاومت را به اندازه توان عهدکنندگان محدود می کنند. احتمالا پیامبر (صلی الله علیه وآله) بر آن بود تا تجربه فرار برخی مهاجران در احد تکرار نگردد. از بکیر بن اشج نقل است که مردم بر مرگ بیعت کردند؛ اما پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود: بر آنچه استطاعت دارید (پیمان ببندید). تدبیر بهنگام پیامبر در انسجام بخشیدن همراهان برای رویارویی با خطر احتمالی از جانب قریش و نیز شاید جلوگیری از تکرار تجربه تلخ فرار برخی مهاجران در جنگ احد موفقیت بزرگی به همراه داشت. در پی انتشار خبر بیعت، مشرکان به هراس افتاده، با بازگشت عثمان و جمعی از مسلمانان و ارسال نمایندگان در پی مصالحه برآمدند و در نهایت قضیه با صلح حدیبیّه پایان یافت.
در قرآن
خداوند این پیمان را پیمان با خود می داند : «اِنَّ الَّذینَ یُبایِعُونَکَ اِنَّما یُبایِعونَ اللّهَ یَدُ اللّهِ فَوقَ اَیدیهِم فَمَن نَکَثَ فَاِنَّما یَنکُثُ عَلی نَفسِهِ ومَن اَوفی بِما عهَدَ عَلَیهُ اللّهَ فَسَیُؤتیهِ اَجرًا عَظیما.. بی گمان کسانی که با تو بیعت می کنند، در واقع با خداوند بیعت می کنند. دست خداوند بر فراز دست ایشان است، پس هرکس که پیمان شکند همانا به زیان خویش پیمان شکسته است و هرکس به آنچه با خداوند پیمان بسته است وفا کند، زود است که به او پاداش بزرگ ببخشد». همچنین خداوند با نزول آیه ای رضایت خویش را از آنان بیان داشت: «لَقَد رَضِیَ اللّهُ عَنِ المُؤمِنینَ اِذ یُبایِعونَکَ تَحتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما فی قُلوبِهِم فَاَنزَلَ السَّکینَةَ عَلَیهِم واَثبَهُم فَتحًا قَریبا ومَغانِمَ کَثیرَةً یَأخُذونَها و کانَ اللّهُ عَزیزًا حَکیما.. به راستی که خداوند از مؤمنان چون با تو در زیر آن درخت بیعت کردند، خشنود شد، پس می دانست که در دلهایشان چیست و آنگاه آرامش را بر آنان نازل کرد و به پیروزی ای نزدیک پاداششان داد و نیز غنایمی بسیار که به آن دست یابند و خداوند همواره نیرومند سنجیده کار است». به جهت همین آیه بود که بیعت، نام رضوان یافت. رضایت خداوند صرفاً به جهت مبایعت نبود، بلکه خداوند با آن صدقشان را دانسته است.
← برداشت برخی مفسران اهل سنت
...
پیامبر (صلی الله علیه وآله) به رغم نبردهای پیشین با قریش ، در ذیقعده سال ششم همراه با جمعی از یاران خود و با ۷۰ شتر برای قربانی به قصد زیارت خانه خدا و برگزاری حج عازم مکه گردید. در میان شتران، شتر ابوجهل که در بدر به غنیمت ، به دست مسلمانان افتاده بود، وجود داشت. شمار مسلمانان، به نقل جابر بن عبدالله انصاری ۱۴۰۰ نفر و به نقل قتاده و سعید بن مسیب ۱۵۰۰ نفر بودند. برخی با احتساب شتران که هر شتر برای ۱۰ تن بود، مسلمانان همراه را ۷۰۰ تن تخمین زده اند. در این سفر از همسران پیامبر امّ سلمه همراه مسلمانان بود. با رسیدن خبر حرکت رسول خدا، مشرکان بر آن شدند تا مانع ورود مسلمانان به مسجد الحرام شوند.
← آمادگی برای جنگ
همراهان پیامبر در برابر اقدام های احتمالی قریش متعهد شدند پیامبر (صلی الله علیه وآله) را تنها نگذاشته، در برابر آنها استقامت کنند. در این بین برخی مفاد پیمان را استقامت تا پای جان دانسته و برخی دیگر مقاومت را به اندازه توان عهدکنندگان محدود می کنند. احتمالا پیامبر (صلی الله علیه وآله) بر آن بود تا تجربه فرار برخی مهاجران در احد تکرار نگردد. از بکیر بن اشج نقل است که مردم بر مرگ بیعت کردند؛ اما پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود: بر آنچه استطاعت دارید (پیمان ببندید). تدبیر بهنگام پیامبر در انسجام بخشیدن همراهان برای رویارویی با خطر احتمالی از جانب قریش و نیز شاید جلوگیری از تکرار تجربه تلخ فرار برخی مهاجران در جنگ احد موفقیت بزرگی به همراه داشت. در پی انتشار خبر بیعت، مشرکان به هراس افتاده، با بازگشت عثمان و جمعی از مسلمانان و ارسال نمایندگان در پی مصالحه برآمدند و در نهایت قضیه با صلح حدیبیّه پایان یافت.
در قرآن
خداوند این پیمان را پیمان با خود می داند : «اِنَّ الَّذینَ یُبایِعُونَکَ اِنَّما یُبایِعونَ اللّهَ یَدُ اللّهِ فَوقَ اَیدیهِم فَمَن نَکَثَ فَاِنَّما یَنکُثُ عَلی نَفسِهِ ومَن اَوفی بِما عهَدَ عَلَیهُ اللّهَ فَسَیُؤتیهِ اَجرًا عَظیما.. بی گمان کسانی که با تو بیعت می کنند، در واقع با خداوند بیعت می کنند. دست خداوند بر فراز دست ایشان است، پس هرکس که پیمان شکند همانا به زیان خویش پیمان شکسته است و هرکس به آنچه با خداوند پیمان بسته است وفا کند، زود است که به او پاداش بزرگ ببخشد». همچنین خداوند با نزول آیه ای رضایت خویش را از آنان بیان داشت: «لَقَد رَضِیَ اللّهُ عَنِ المُؤمِنینَ اِذ یُبایِعونَکَ تَحتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما فی قُلوبِهِم فَاَنزَلَ السَّکینَةَ عَلَیهِم واَثبَهُم فَتحًا قَریبا ومَغانِمَ کَثیرَةً یَأخُذونَها و کانَ اللّهُ عَزیزًا حَکیما.. به راستی که خداوند از مؤمنان چون با تو در زیر آن درخت بیعت کردند، خشنود شد، پس می دانست که در دلهایشان چیست و آنگاه آرامش را بر آنان نازل کرد و به پیروزی ای نزدیک پاداششان داد و نیز غنایمی بسیار که به آن دست یابند و خداوند همواره نیرومند سنجیده کار است». به جهت همین آیه بود که بیعت، نام رضوان یافت. رضایت خداوند صرفاً به جهت مبایعت نبود، بلکه خداوند با آن صدقشان را دانسته است.
← برداشت برخی مفسران اهل سنت
...
wikifeqh: بیعت_رضوان_در_قرآن