بیابان قَرَه قوم ( به معنای شن سیاه ) ، بیابانی است در آسیای میانه و یکی از بزرگ ترین کویرهای شنی جهان که حدود ۷۰ درصد از مساحت کشور ترکمنستان ( ۳۵۰ هزار کیلومتر مربع ) را پوشانده است. [ ۱]
این بیابان از دریاچهٔ آرال ( خوارزم ) در شمال تا کوهستان های کپه داغ در جنوب، و از رودخانهٔ آمودریا در شمال شرق تا دریای خزر در باختر گسترش پیدا کرده است. [ ۱]
این بیابان نواحی غربی، مرکزی و شمالی ترکمنستان را دربرگرفته، و ادامهٔ آن به قزاقستان هم کشیده شده است. [ ۲] قره قوم با میانگین ۶٫۵ نفر در هر کیلومتر مربع سرزمینی کم جمعیت است و بارندگی در آن هم بسیار کم است به صورتی که در برخی مناطق آن هر ده سال یک بار مقداری بارش دیده می شود. ماسه های آرال قره قوم از یک باتلاق نمکی تشکیل شده است که از تبخیرهای ریز پراکنده و بقایای ذخایر معدنی قلیایی تشکیل شده است که از مزارع آبی به داخل حوضه شسته شده است.
کانال بزرگ قره قوم به طول تقریبی ۸۰۰ کیلوتر از این بیابان عبور می کند. واحه های مرو و تجن از مناطق بسیار مهم کشت پنبه در امتداد این کانال در بیابان قره قوم هستند و راه آهن سراسری خزر نیز از این بیابان عبور می کند. قره قوم دارای منابع غنی نفت و گاز طبیعی است. حفرهٔ آتشینی به نام دروازهٔ جهنم از مکان های دورافتاده ولی دیدنی در قره قوم است.
در صحرای مرکزی قره قوم ترکمنستان میدان گازی عظیم «زامکی داروین» قرار دارد که گاز آن در اعماق حدود ۱٬۲۰۰ الی ۱٬۳۰۰ متری قابل دسترسی است ولی هرچه به طرف شرق برویم - به سمت دشت مرغاب - این ذخایر در اعماق حدود ۷٬۰۰۰ الی ۸٬۰۰۰ متری قرار دارند. [ ۳]
رودخانهٔ تجن که از به هم پیوستن دو رودخانهٔ هریرود و کشف رود در محل پل خاتون در مرزهای ایران و ترکمنستان به وجود می آید، از دیگر رودخانه های مهم ترکمنستان است که حدود ۱۲۵ کیلومتر از مرزهای ایران و ترکمنستان را تشکیل می دهد و سپس به طول ۹۰ کیلومتر در خاک ترکمنستان جریان می یابد و سرانجام در ریگزارهای قره قوم فرومی رود. [ ۲]
دشت درگز در شمالی ترین بخش استان خراسان رضوی ایران واقع شده و از نظر تقسیمات آب شناختی، جزو زیرحوزه های کویر قره قوم به شمار می آید. سالانه مقادیر زیادی آب به صورت سطحی و زیرزمینی از این منطقه خارج و به کشور ترکمنستان می ریزد. [ ۴]
برای بهبود وضعیت جغرافیایی ترکمنستان که بیش از دوسوم مساحت آن را صحرای بزرگ قره قوم پوشانده است در سال ۱۳۳۵خ/۱۹۵۶م کانالی به نام کانال قره قوم در این بیابان ایجاد شد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاین بیابان از دریاچهٔ آرال ( خوارزم ) در شمال تا کوهستان های کپه داغ در جنوب، و از رودخانهٔ آمودریا در شمال شرق تا دریای خزر در باختر گسترش پیدا کرده است. [ ۱]
این بیابان نواحی غربی، مرکزی و شمالی ترکمنستان را دربرگرفته، و ادامهٔ آن به قزاقستان هم کشیده شده است. [ ۲] قره قوم با میانگین ۶٫۵ نفر در هر کیلومتر مربع سرزمینی کم جمعیت است و بارندگی در آن هم بسیار کم است به صورتی که در برخی مناطق آن هر ده سال یک بار مقداری بارش دیده می شود. ماسه های آرال قره قوم از یک باتلاق نمکی تشکیل شده است که از تبخیرهای ریز پراکنده و بقایای ذخایر معدنی قلیایی تشکیل شده است که از مزارع آبی به داخل حوضه شسته شده است.
کانال بزرگ قره قوم به طول تقریبی ۸۰۰ کیلوتر از این بیابان عبور می کند. واحه های مرو و تجن از مناطق بسیار مهم کشت پنبه در امتداد این کانال در بیابان قره قوم هستند و راه آهن سراسری خزر نیز از این بیابان عبور می کند. قره قوم دارای منابع غنی نفت و گاز طبیعی است. حفرهٔ آتشینی به نام دروازهٔ جهنم از مکان های دورافتاده ولی دیدنی در قره قوم است.
در صحرای مرکزی قره قوم ترکمنستان میدان گازی عظیم «زامکی داروین» قرار دارد که گاز آن در اعماق حدود ۱٬۲۰۰ الی ۱٬۳۰۰ متری قابل دسترسی است ولی هرچه به طرف شرق برویم - به سمت دشت مرغاب - این ذخایر در اعماق حدود ۷٬۰۰۰ الی ۸٬۰۰۰ متری قرار دارند. [ ۳]
رودخانهٔ تجن که از به هم پیوستن دو رودخانهٔ هریرود و کشف رود در محل پل خاتون در مرزهای ایران و ترکمنستان به وجود می آید، از دیگر رودخانه های مهم ترکمنستان است که حدود ۱۲۵ کیلومتر از مرزهای ایران و ترکمنستان را تشکیل می دهد و سپس به طول ۹۰ کیلومتر در خاک ترکمنستان جریان می یابد و سرانجام در ریگزارهای قره قوم فرومی رود. [ ۲]
دشت درگز در شمالی ترین بخش استان خراسان رضوی ایران واقع شده و از نظر تقسیمات آب شناختی، جزو زیرحوزه های کویر قره قوم به شمار می آید. سالانه مقادیر زیادی آب به صورت سطحی و زیرزمینی از این منطقه خارج و به کشور ترکمنستان می ریزد. [ ۴]
برای بهبود وضعیت جغرافیایی ترکمنستان که بیش از دوسوم مساحت آن را صحرای بزرگ قره قوم پوشانده است در سال ۱۳۳۵خ/۱۹۵۶م کانالی به نام کانال قره قوم در این بیابان ایجاد شد.
wiki: بیابان قره قوم