بهوپال

بِهوپال یا بوپال ( در هندی: भोपाल در انگلیسی: Bhopāl در اردو: بهوبال ) مرکز ایالت مادیا برادش و از شهرهای مهم کشور هندوستان است.
این شهر در حاشیهٔ دو دریاچهٔ زیبا، که به مناظر زیبا و طبیعی پیرامونشان در هند شهرت دارند، واقع شده است. ارگ فتحگر در این شهر واقع است. بوپال به دو قسمت تقسیم شده است: «شهر خاص» که دوست محمدخان افغان ( با دوست محمدخان پادشاه افغانستان اشتباه نشود ) دور آن حصار کشید؛ و محله های مسکونی جدید و حومه های جهانگیرآباد و احمدآباد که حکّام بعدی بر آن افزودند تا یاد جهانگیر محمدخان ( شوهر سکندربگم ) و احمدعلی خان ( شوهر سلطان جهان بگم ) را زنده نگه دارند. نوّاب فیض محمدخان ( ۱۱۶۸–۱۱۹۱ قمری، ۱۷۵۴–۱۷۷۷ میلادی ) این شهر را مرکز ایالت قرار داد، اما مقر حکومت حکمرانان پیش از وی، اسلام نگر بود. [ ۱] درگذشته منطقه «نواب نشین» بوپال پس از حیدرآباد، مهم ترین بخش مسلمان نشین شبه قاره هند به شمار می رفت. [ ۱]
بوپال اکنون شهری صنعتی و تجاری است که تولید منسوجات و جواهرسازی از صنایع مهم آن به شمار می آید. مهم ترین فاجعهٔ صنعتی دهه های اخیر در این شهر در آذر ۱۳۶۳ ( دسامبر ۱۹۸۴ ) روی داد؛ در آن حادثه، بر اثر نشت گاز سمی از کارخانهٔ آمریکایی یونیون کارباید، بیش از دو هزار تن تلف شدند و حدود دویست هزار تن آسیب دیدند. [ ۲]
بوپال با مساحتی معادل ۲۸۶ کیلومتر مربع و در ارتفاع ۴۹۹ متری از سطح دریای آزاد، در مرکز کشور هند واقع و فقط از شمال به کوهستان ویندیا محدود شده است. در این شهر دو دریاچه بزرگ و زیبا قرار دارد که به دریاچه های بوج وتلند معروفند که مناظر زیبا و محیطی دلپذیر را برای این شهر فراهم کرده است. طبق آمار سال ۱۳۸۰ ( ۲۰۰۱ ) ، جمعیت بوپال بالغ بر ۱٬۴۸۲٬۷۱۸ نفر بوده است. [ ۳]
بوپال با آب و هوایی معتدل در گرمترین روزهای تابستان حداکثر به ۴۰ تا ۴۲ درجه و حداقل به ۲۴ تا ۲۷ درجه سانتی گراد می رسد. در زمستان معمولاً هوا از ۸ درجه سانتی گراد سردتر نمی شود. فصل باران های موسمی یا مانسون از اواسط ژوئن شروع شده و تا اواخر سپتامبر یا اوایل اکتبر ادامه دارد. [ ۳]
شهر بوپال درگذشته مرکز منطقه «نواب نشین» بوپال بود[ ۴] و از مناطق بسیار مهم حکومتی مسلمانان در شبه قاره به شمار می آمد.
گفته می شود پیدایش این شهر به دوران پادشاهی بوجا از سلسله پارمارا ( ۱۰۰۰–۱۰۵۵ میلادی ) مربوط می شود. [ ۴] با این وجود آنچه مسلم است بنیان گذاری شهر بوپال توسط یک نظامیِ ماجراجوی افغان به نام «دوست محمدخان» ( با دوست محمدخان اولین امیر افغانستان از خاندان بارکزی اشتباه نشود ) گذاشته شد. او از اهالی تیراه ( در منطقهٔ ایل نشین اورکزی در پاکستان کنونی ) بود که به ایل میرزائی خیل از پَتانهای آفریدی تعلق داشت. او در ۱۱۲۰، در ۳۴ سالگی، به دنبال شغلی به دهلی رفت و به سبب خدمات نظامیش، اجارهٔ بیراسیه پرگنه را از بهادر شاه اول، فرمانروای دهلی، دریافت کرد. بزودی حکومت خود را بر ناحیه وسیعی گسترش داد و شهر بوپال را با ارگ آن، موسوم به فتحگره، بنیاد نهاد. با استفاده از ضعف حکومت مرکزی امپراتوری گورکانیان هند، از ایشان گسست و عنوان «نوّاب» بر خود نهاد.

بهوپال (Bhopal)
شهر صنعتی و مرکز مدهیا پرادش، در مرکز هند، به فاصلۀ ۵۲۵کیلومتری جنوب غربی الله آباد. ۱,۰۶۴,۰۰۰ نفر جمعیت دارد(۱۹۹۱). پارچه، مواد شیمیایی، و کالاهای برقی تولید می کند. در نزدیکی آن، غارهای بیم بتکا قرار دارند که در ۱۹۷۳ کشف شدند و دارای بزرگ ترین مجموعه نقاشی های پیش از تاریخ، متعلق به حدود ۱۰هزار سال پیش، است.