[ویکی فقه] بِهْقُباد، نام کوره ای (استانی) در قلمرو ایرانی بین النهرین به روزگار ساسانیان که پس از اسلام به ۳ کوره تقسیم گردید.
بهقباد که در فارسی میانه «وه ـ کَوات۱» نامیده می شود، در آغاز سدۀ ۶م به دست قباد (کوات یا کواذ) یکم (سل ۴۸۸-۵۳۱م) شاه ساسانی در سرزمین های بازمانده از بابل، در طول شاخۀ بابلی رود فرات و آبراهه های آن بنیاد نهاده شد. بهقباد پایین تر از شهر به اردشیر واقع بود، و آن از جایی آغاز می شد که فرات به دو شاخه (۶ فرسنگی زیرنهر کوثیٰ) منقسم می گشت. نام ناحیۀ وه ـ کوات در مهرهای پایان عصر ساسانی دیده می شود و احتمالاً این همان «کوات» است که در «جغرافیای ارمنی»، به عنوان بخش تازه پدید آمده، میان رودهای دجله و فرات به دست ایرانیان، دانسته شده است. آشکار است که مقصود از «جغرافیای ارمنی» اثر موسیٰ خورنی است که در وصف بابل و ایالت های آن، کوات و کشکر دو استان نوبیناد به دست ایرانیان میان دجله و فرات به شمار آمده است. مارکوارت ایالت بابلی را که میان دجله و فرات قرار داشته، همان «وه ـ کوات» دانسته که به ۳ استان تقسیم می شده است. از موبد بابل مُهری در دست است که در آن نام منطقۀ «وه ـ کوات» دیده می شود و ممکن است که در آن هنگام بابل پایتخت این منطقه بوده باشد.
تقسیم بهقباد
به نظر می رسد تقسیم بهقباد به ۳ بخش (استان یاکوره) بهقباد بالا، بهقباد میانه و بهقباد پایین (در مجموع بهقبادات) در آغاز دورۀ اسلامی شکل گرفته است.
دست اندازی های اعراب
در برخی از رویدادهای مربوط به نخستین دست اندازی های عرب ها به ایران، از این استان ها نام برده شده است. در ۱۲ق/۶۳۳م که خالد بن ولید بر حیره دست یافت، برای دو تن از بزرگان ایرانی آن سرزمین، امان نامه ای نوشت و در برابر، آنها را ضامن پرداخت جزیه مردم بهقباد میانه و پایین قرار داد. رستم فرخ زاد سپهسالار ایران از دهقانان سواد خواست تا در برابر تازیان دست به شورش زنند و برای این کار «جابان» را به بهقباد پایین فرستاد و او در آن جا شورش برضد عرب ها را آغاز کرد. برخی از نویسندگان سدۀ ۳ق/۹م نواحی مختلف استان های بهقباد را نام برده اند. بهقباد بالا شامل ۶ ناحیه بود: بابل، خُطَرنیه، فلوجۀ بالا، فلوجۀ پایین، نهرین و عین التمر. بهقباد میانه ۴ ناحیه داشت: جُبّه و بُداة، سورا و بَربیسَما و نهر المَلِک. گفته شده که دو ناحیۀ اخیر یکی است و ناحیۀ چهارم سیبَین و وقوف بوده است. بهقباد پایین شامل ۵ ناحیه بوده است: فرات بادَقْلیٰ، سَیْلَحین، نِستَر، روذمَستان و هرمزجرد. نام این نواحی را قدامة بن جعفر نیز با اندکی تفاوت آورده است.
بهقباد در دوران عثمان و امام علی
...
بهقباد که در فارسی میانه «وه ـ کَوات۱» نامیده می شود، در آغاز سدۀ ۶م به دست قباد (کوات یا کواذ) یکم (سل ۴۸۸-۵۳۱م) شاه ساسانی در سرزمین های بازمانده از بابل، در طول شاخۀ بابلی رود فرات و آبراهه های آن بنیاد نهاده شد. بهقباد پایین تر از شهر به اردشیر واقع بود، و آن از جایی آغاز می شد که فرات به دو شاخه (۶ فرسنگی زیرنهر کوثیٰ) منقسم می گشت. نام ناحیۀ وه ـ کوات در مهرهای پایان عصر ساسانی دیده می شود و احتمالاً این همان «کوات» است که در «جغرافیای ارمنی»، به عنوان بخش تازه پدید آمده، میان رودهای دجله و فرات به دست ایرانیان، دانسته شده است. آشکار است که مقصود از «جغرافیای ارمنی» اثر موسیٰ خورنی است که در وصف بابل و ایالت های آن، کوات و کشکر دو استان نوبیناد به دست ایرانیان میان دجله و فرات به شمار آمده است. مارکوارت ایالت بابلی را که میان دجله و فرات قرار داشته، همان «وه ـ کوات» دانسته که به ۳ استان تقسیم می شده است. از موبد بابل مُهری در دست است که در آن نام منطقۀ «وه ـ کوات» دیده می شود و ممکن است که در آن هنگام بابل پایتخت این منطقه بوده باشد.
تقسیم بهقباد
به نظر می رسد تقسیم بهقباد به ۳ بخش (استان یاکوره) بهقباد بالا، بهقباد میانه و بهقباد پایین (در مجموع بهقبادات) در آغاز دورۀ اسلامی شکل گرفته است.
دست اندازی های اعراب
در برخی از رویدادهای مربوط به نخستین دست اندازی های عرب ها به ایران، از این استان ها نام برده شده است. در ۱۲ق/۶۳۳م که خالد بن ولید بر حیره دست یافت، برای دو تن از بزرگان ایرانی آن سرزمین، امان نامه ای نوشت و در برابر، آنها را ضامن پرداخت جزیه مردم بهقباد میانه و پایین قرار داد. رستم فرخ زاد سپهسالار ایران از دهقانان سواد خواست تا در برابر تازیان دست به شورش زنند و برای این کار «جابان» را به بهقباد پایین فرستاد و او در آن جا شورش برضد عرب ها را آغاز کرد. برخی از نویسندگان سدۀ ۳ق/۹م نواحی مختلف استان های بهقباد را نام برده اند. بهقباد بالا شامل ۶ ناحیه بود: بابل، خُطَرنیه، فلوجۀ بالا، فلوجۀ پایین، نهرین و عین التمر. بهقباد میانه ۴ ناحیه داشت: جُبّه و بُداة، سورا و بَربیسَما و نهر المَلِک. گفته شده که دو ناحیۀ اخیر یکی است و ناحیۀ چهارم سیبَین و وقوف بوده است. بهقباد پایین شامل ۵ ناحیه بوده است: فرات بادَقْلیٰ، سَیْلَحین، نِستَر، روذمَستان و هرمزجرد. نام این نواحی را قدامة بن جعفر نیز با اندکی تفاوت آورده است.
بهقباد در دوران عثمان و امام علی
...
wikifeqh: بهقباد