[ویکی فقه] «بهاء الدوله رازی»، پزشک و عارف ایرانی در قرن نهم و دهم هجری است.
وی نواده سید محمد نوربخش (۷۹۵ ق- ۸۶۹ ق) بنیان گذار طریقه نوربخشیه بود ؛ برخی منابع، نام او را محمدحسین نوربخشی، فرزند قوام الدین، نوشته اند. لقب او را نیز بهاء الدین و بهاء الدوله ثبت کرده اند و عنوان کامل او در پایان نسخه خطی «خلاصة التجارب» بهاء الدوله پسر شاه قاسم پسر شمس الدین محمد نوربخشی آمده است.شاه قاسم پدر بهاء الدوله علاوه بر مرشدی طریقت خویش، در پزشکی نیز تسلط داشت؛ چنان که بهاء الدوله در «خلاصة التجارب» از وی با عنوان حضرت یاد کرده و درمان هایش را متذکر شده است. وی در ۹۲۷ ق، درگذشت. شمس الدین، برادر بهاء الدوله، نیز گاهی به پزشکی می پرداخت. از تاریخ تولد بهاء الدوله اطلاع دقیقی در دست نیست؛ اگرچه با استناد به سال تالیف مهم ترین اثر او، «خلاصة التجارب» می توان او را متولد حوالی ۸۶۰ ق دانست، و همان گونه که از نسبت او پیداست موطنش ری بوده و پدرش نیز در همان جا به دنیا آمده است. درگذشت بهاء الدوله، با توجه به سال فوت سلطان حسین بایقرا، در حدود سال ۹۱۵ ق اتفاق افتاده است و نوشته الگود و نصر که سال ۹۱۳ ق را زمان مرگ او می دانند، صحیح به نظر نمی رسد. سال ۹۲۶ ق نیز درست نیست.
سفرها و فعالیتها
از مطالب خواندمیر سفرهایی را که بهاء الدوله در طول زندگی اش انجام داده می توان مشخص کرد. خود او نیز در جاهای مختلف «خلاصة التجارب» از کاشان ، نطنز ، اصفهان ، هرات و استرآباد یاد می کند. از معلمان و استادان بهاء الدوله اطلاعی نداریم، جز اینکه او به بعضی کارهای درمانی پدرش اشاره می کند.بهاء الدوله رازی، روش نیا و پدر خویش را در تصوف دنبال کرد و از مشایخ طریقه نوربخشیه بود. به نوشته خواندمیر ، وی در اواخر زندگی سلطان حسین بایقرا (۸۴۲ ق- ۹۱۱ ق) به هرات رفت و در خانقاه خواجه افضل الدین کرمانی اقامت گزید و مورد توجه بایقرا بود. پس از مرگ بایقرا، بهاء الدوله به ری بازگشت و سپس به آذربایجان رفت و به شاه اسماعیل صفوی پیوست و پس از دو سه سال اقامت در آنجا، به گفته رازی حسب اقتضاء قضا مؤاخذه شده، درگذشت. ؛ این تعبیر، ممکن است اشاره به کشته شدن او باشد.
تالیفات
مهم ترین کتاب بهاء الدوله رازی، «خلاصة التجارب» به زبان فارسی و در پزشکی است که وی آن را در ۹۰۷ ق در قریه طرشت ری (از محلات کنونی تهران) نوشت.کتاب دیگر بهاء الدوله رازی، «هدیة الخیر» نام دارد که در باب دوم «خلاصة التجارب» از آن یاد کرده است. این کتاب، روایت و شرح چهل حدیث در عرفان و به زبان فارسی است که آن را به صورت هدایت (هدایة) الخیر نیز معرفی کرده اند. از این کتاب نیز نسخه هایی در ایران و خارج از ایران وجود دارد.
وی نواده سید محمد نوربخش (۷۹۵ ق- ۸۶۹ ق) بنیان گذار طریقه نوربخشیه بود ؛ برخی منابع، نام او را محمدحسین نوربخشی، فرزند قوام الدین، نوشته اند. لقب او را نیز بهاء الدین و بهاء الدوله ثبت کرده اند و عنوان کامل او در پایان نسخه خطی «خلاصة التجارب» بهاء الدوله پسر شاه قاسم پسر شمس الدین محمد نوربخشی آمده است.شاه قاسم پدر بهاء الدوله علاوه بر مرشدی طریقت خویش، در پزشکی نیز تسلط داشت؛ چنان که بهاء الدوله در «خلاصة التجارب» از وی با عنوان حضرت یاد کرده و درمان هایش را متذکر شده است. وی در ۹۲۷ ق، درگذشت. شمس الدین، برادر بهاء الدوله، نیز گاهی به پزشکی می پرداخت. از تاریخ تولد بهاء الدوله اطلاع دقیقی در دست نیست؛ اگرچه با استناد به سال تالیف مهم ترین اثر او، «خلاصة التجارب» می توان او را متولد حوالی ۸۶۰ ق دانست، و همان گونه که از نسبت او پیداست موطنش ری بوده و پدرش نیز در همان جا به دنیا آمده است. درگذشت بهاء الدوله، با توجه به سال فوت سلطان حسین بایقرا، در حدود سال ۹۱۵ ق اتفاق افتاده است و نوشته الگود و نصر که سال ۹۱۳ ق را زمان مرگ او می دانند، صحیح به نظر نمی رسد. سال ۹۲۶ ق نیز درست نیست.
سفرها و فعالیتها
از مطالب خواندمیر سفرهایی را که بهاء الدوله در طول زندگی اش انجام داده می توان مشخص کرد. خود او نیز در جاهای مختلف «خلاصة التجارب» از کاشان ، نطنز ، اصفهان ، هرات و استرآباد یاد می کند. از معلمان و استادان بهاء الدوله اطلاعی نداریم، جز اینکه او به بعضی کارهای درمانی پدرش اشاره می کند.بهاء الدوله رازی، روش نیا و پدر خویش را در تصوف دنبال کرد و از مشایخ طریقه نوربخشیه بود. به نوشته خواندمیر ، وی در اواخر زندگی سلطان حسین بایقرا (۸۴۲ ق- ۹۱۱ ق) به هرات رفت و در خانقاه خواجه افضل الدین کرمانی اقامت گزید و مورد توجه بایقرا بود. پس از مرگ بایقرا، بهاء الدوله به ری بازگشت و سپس به آذربایجان رفت و به شاه اسماعیل صفوی پیوست و پس از دو سه سال اقامت در آنجا، به گفته رازی حسب اقتضاء قضا مؤاخذه شده، درگذشت. ؛ این تعبیر، ممکن است اشاره به کشته شدن او باشد.
تالیفات
مهم ترین کتاب بهاء الدوله رازی، «خلاصة التجارب» به زبان فارسی و در پزشکی است که وی آن را در ۹۰۷ ق در قریه طرشت ری (از محلات کنونی تهران) نوشت.کتاب دیگر بهاء الدوله رازی، «هدیة الخیر» نام دارد که در باب دوم «خلاصة التجارب» از آن یاد کرده است. این کتاب، روایت و شرح چهل حدیث در عرفان و به زبان فارسی است که آن را به صورت هدایت (هدایة) الخیر نیز معرفی کرده اند. از این کتاب نیز نسخه هایی در ایران و خارج از ایران وجود دارد.
wikifeqh: بهاء_الدوله_رازی