[ویکی فقه] از خاندان های علمی مشهور مکه بودند.
این خاندان در سده های ۹ و ۱۰ق. در مکه به مناصب عالی علمی، دینی و قضایی دست یافتند و آثار مکتوب علمی گوناگون از خود بر جای نهادند. بنی ظهیره را قرشی، مکی و مخزومی لقب داده اند ؛ زیرا به ولید بن ولید بن المغیرة بن عبدالله بن عمر بن مخزوم قرشی صحابه رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم و برادر خالد بن ولید نسب می برند. عنوان «ابن ظهیره» که بر همه دانشوران این خاندان اطلاق می شود، از یکی از اجدادشان عطیة بن ظهیرة بن مرزوق قرشی مخزومی مکی (م. ۶۴۷ق.) بر جای مانده و چندین تن از این خاندان ظهیره نام داشته اند. خاندان ابن ظهیره از لحاظ شمار دانشوران و آثار مکتوب علمی، از مهم ترین خاندان های مکه عصر مملوکی است و تک نگاری هایی چند در شرح حال بزرگان این خاندان نوشته شده است؛ همچون: المشارق المنیرة فی ذکر بنی ظهیره نوشته عمر بن فهد مکی و نیز کتابی که زبیدی با عنوان البُدور المُنیرة فی السادة بنی ظهیره بدان اشاره کرده است. نیای خاندان، عطیة بن ظهیره، در دانش و مناصب مکه شهرتی ندارد و بیشتر مشاهیر علمی و دینی خاندان او از نسل فرزندش احمد بن عطیة بن ظهیره پدید آمدند. احمد چهار پسر به نام ظهیره، علی، محمد و عبدالکریم داشت که نفوذ و شهرت خاندان ظهیره در علوم و مناصب دینی، از طریق آن ها گسترش یافت. مرجعیت بنی ظهیره در علوم دینی و بر عهده داشتن مقام قضا ، اعتبار و نقش اجتماعی و سیاسی چشمگیری در شهر مکه بدانان بخشید. امیران مکه بدین دانشوران بسیار حرمت می نهادند و در مراسم مهم حکومتی آن ها را شرکت می دادند. برخی از دانشوران بنی ظهیره مانند کمال الدین بن ابوالبرکات ظهیره (م.۸۲۰ق.) منصب قضای جده را در اختیار داشته اند. بیشتر این دانشوران در مدارس دینی و نیز مسجدالحرام به صورت رسمی کرسی تدریس داشته و شاگردانی بسیار پرورانده اند و تدریس از مشاغل اصلی آن ها بوده است. در برخی منابع تاریخی از کتابخانه های غنی دو تن از اعضای این خاندان، جلال الدین محمد بن محمد بن محمد (۷۹۵-۸۶۱ق.) و ابوالبرکات محمد بن محمد بن محمد (زاده ۷۸۹ق.) در خانه هایشان با عنوان «مکتبة ابن ظهیره» یاد شده است. خاندان ابن ظهیره در قبرستان معلات آرامگاهی اختصاصی داشته اند.
تخصص در بسیاری از رشته های علوم
بنی ظهیره در بسیاری از رشته های علوم مانند حدیث ، فقه ، صرف و نحو ، ادب و معانی و بیان ، شعر ، و تاریخ دست داشته اند. اما بیشتر در دو رشته نخست دارای تخصص، تألیف و کرسی تدریس بوده اند. از میان آنان، محمد بن جار الله (م.۹۸۶ق.) در تاریخ محلی مکه نیز شهرت دارد. او در کتاب الجامع اللطیف افزون بر آگاهی های تاریخی کتاب های پیشین درباره مکه، رخدادهای معاصر خود را نیز گزارش کرده است. نزد محققان این آگاهی ها برای آن دوره زمانی، منبعی دست اول به شمار می آید. از بنی ظهیره، جز کسانی که درباره آن ها جداگانه سخن خواهد رفت، این دانشوران شهرت داشته اند:در حدیث:احمد بن ظهیرة بن احمد (۷۲۸-۷۹۲ق.) ، برادرش عبدالله (م.۹۲۷ق.) و جمال الدین محمد بن عبدالکریم بن محمد (م.۹۲۷ق.) ؛ در فقه:محب ابوالعباس احمد بن محمد بن عبدالله (م.۷۸۹-۸۲۷ق.) ، عبدالمحسن بن احمد بن ابی بکر (۸۴۰-۸۹۸ق.) و علی بن جار الله بن محمد (م.۱۰۱۰ق.) که دیوان شعری نیز دارد؛ در شعر و ادب :احمد بن محمد بن عبدالله (۷۸۹-۸۲۷ق.)العقد الثمین، محمد الفأسی، ج۳، ص۱۳۹. ، محب ابوالعباس احمد بن محمد بن عبدالله پیش گفته، صلاح الدین بن ابی السعود ابن ظهیره (م.۹۲۷ق.) و علی بن جار الله بن محمد پیش گفته؛ مشهورترین اعضای این خاندان عبارتند از:
جمال الدین ابوحامد محمد بن عبدالله بن ظهیره
جمال الدین (۷۵۱-۸۱۷ق.) فقیه، محدث، نحوی و قاضی مکه، نزد شافعیان حجاز مقام علمی والایی داشت؛ چنان که او را «عالم حجاز» لقب دادند و از مناطق گوناگون برای پرسیدن مسئله های فقهی نزد او می آمدند. چند بار در سمت قضاوت مکه نصب و عزل شد. هنگام مرگ در همین سمت بود. مدفن او قبرستان معلات است. در مکه، دمشق ، شامات و مصر نزد بسیاری کسان حدیث و فقه آموخت؛ از جمله خلیل مالکی، قاضی تقی الدین حرازی، قاضی عزالدین بن جماعه، زین بن عبدالرحمن، محمد بن علی حراوی، و ابن اُمَیله. او از دانشوران بسیار اجازه افتاء و روایت گرفت. بزرگان فراوان از او در رشته های گوناگون دانش آموختند؛ از جمله ابن حجر عسقلانی و تقی الدین فأسی در دانش حدیث و ابن فهد مکی به گفته خودش:بیش از ۱۵ سال در حدیث و فقه. از آثار او است:شرح الحاوی الصغیر؛ معجم الشیوخ. نیز رساله ای فقهی در پاسخ به پرسش های مردم زهران و رساله ای دیگر در پاسخ به مردم عدن نگاشته است.
ابوالبرکات کمال الدین محمد بن محمد بن حسین
...
این خاندان در سده های ۹ و ۱۰ق. در مکه به مناصب عالی علمی، دینی و قضایی دست یافتند و آثار مکتوب علمی گوناگون از خود بر جای نهادند. بنی ظهیره را قرشی، مکی و مخزومی لقب داده اند ؛ زیرا به ولید بن ولید بن المغیرة بن عبدالله بن عمر بن مخزوم قرشی صحابه رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم و برادر خالد بن ولید نسب می برند. عنوان «ابن ظهیره» که بر همه دانشوران این خاندان اطلاق می شود، از یکی از اجدادشان عطیة بن ظهیرة بن مرزوق قرشی مخزومی مکی (م. ۶۴۷ق.) بر جای مانده و چندین تن از این خاندان ظهیره نام داشته اند. خاندان ابن ظهیره از لحاظ شمار دانشوران و آثار مکتوب علمی، از مهم ترین خاندان های مکه عصر مملوکی است و تک نگاری هایی چند در شرح حال بزرگان این خاندان نوشته شده است؛ همچون: المشارق المنیرة فی ذکر بنی ظهیره نوشته عمر بن فهد مکی و نیز کتابی که زبیدی با عنوان البُدور المُنیرة فی السادة بنی ظهیره بدان اشاره کرده است. نیای خاندان، عطیة بن ظهیره، در دانش و مناصب مکه شهرتی ندارد و بیشتر مشاهیر علمی و دینی خاندان او از نسل فرزندش احمد بن عطیة بن ظهیره پدید آمدند. احمد چهار پسر به نام ظهیره، علی، محمد و عبدالکریم داشت که نفوذ و شهرت خاندان ظهیره در علوم و مناصب دینی، از طریق آن ها گسترش یافت. مرجعیت بنی ظهیره در علوم دینی و بر عهده داشتن مقام قضا ، اعتبار و نقش اجتماعی و سیاسی چشمگیری در شهر مکه بدانان بخشید. امیران مکه بدین دانشوران بسیار حرمت می نهادند و در مراسم مهم حکومتی آن ها را شرکت می دادند. برخی از دانشوران بنی ظهیره مانند کمال الدین بن ابوالبرکات ظهیره (م.۸۲۰ق.) منصب قضای جده را در اختیار داشته اند. بیشتر این دانشوران در مدارس دینی و نیز مسجدالحرام به صورت رسمی کرسی تدریس داشته و شاگردانی بسیار پرورانده اند و تدریس از مشاغل اصلی آن ها بوده است. در برخی منابع تاریخی از کتابخانه های غنی دو تن از اعضای این خاندان، جلال الدین محمد بن محمد بن محمد (۷۹۵-۸۶۱ق.) و ابوالبرکات محمد بن محمد بن محمد (زاده ۷۸۹ق.) در خانه هایشان با عنوان «مکتبة ابن ظهیره» یاد شده است. خاندان ابن ظهیره در قبرستان معلات آرامگاهی اختصاصی داشته اند.
تخصص در بسیاری از رشته های علوم
بنی ظهیره در بسیاری از رشته های علوم مانند حدیث ، فقه ، صرف و نحو ، ادب و معانی و بیان ، شعر ، و تاریخ دست داشته اند. اما بیشتر در دو رشته نخست دارای تخصص، تألیف و کرسی تدریس بوده اند. از میان آنان، محمد بن جار الله (م.۹۸۶ق.) در تاریخ محلی مکه نیز شهرت دارد. او در کتاب الجامع اللطیف افزون بر آگاهی های تاریخی کتاب های پیشین درباره مکه، رخدادهای معاصر خود را نیز گزارش کرده است. نزد محققان این آگاهی ها برای آن دوره زمانی، منبعی دست اول به شمار می آید. از بنی ظهیره، جز کسانی که درباره آن ها جداگانه سخن خواهد رفت، این دانشوران شهرت داشته اند:در حدیث:احمد بن ظهیرة بن احمد (۷۲۸-۷۹۲ق.) ، برادرش عبدالله (م.۹۲۷ق.) و جمال الدین محمد بن عبدالکریم بن محمد (م.۹۲۷ق.) ؛ در فقه:محب ابوالعباس احمد بن محمد بن عبدالله (م.۷۸۹-۸۲۷ق.) ، عبدالمحسن بن احمد بن ابی بکر (۸۴۰-۸۹۸ق.) و علی بن جار الله بن محمد (م.۱۰۱۰ق.) که دیوان شعری نیز دارد؛ در شعر و ادب :احمد بن محمد بن عبدالله (۷۸۹-۸۲۷ق.)العقد الثمین، محمد الفأسی، ج۳، ص۱۳۹. ، محب ابوالعباس احمد بن محمد بن عبدالله پیش گفته، صلاح الدین بن ابی السعود ابن ظهیره (م.۹۲۷ق.) و علی بن جار الله بن محمد پیش گفته؛ مشهورترین اعضای این خاندان عبارتند از:
جمال الدین ابوحامد محمد بن عبدالله بن ظهیره
جمال الدین (۷۵۱-۸۱۷ق.) فقیه، محدث، نحوی و قاضی مکه، نزد شافعیان حجاز مقام علمی والایی داشت؛ چنان که او را «عالم حجاز» لقب دادند و از مناطق گوناگون برای پرسیدن مسئله های فقهی نزد او می آمدند. چند بار در سمت قضاوت مکه نصب و عزل شد. هنگام مرگ در همین سمت بود. مدفن او قبرستان معلات است. در مکه، دمشق ، شامات و مصر نزد بسیاری کسان حدیث و فقه آموخت؛ از جمله خلیل مالکی، قاضی تقی الدین حرازی، قاضی عزالدین بن جماعه، زین بن عبدالرحمن، محمد بن علی حراوی، و ابن اُمَیله. او از دانشوران بسیار اجازه افتاء و روایت گرفت. بزرگان فراوان از او در رشته های گوناگون دانش آموختند؛ از جمله ابن حجر عسقلانی و تقی الدین فأسی در دانش حدیث و ابن فهد مکی به گفته خودش:بیش از ۱۵ سال در حدیث و فقه. از آثار او است:شرح الحاوی الصغیر؛ معجم الشیوخ. نیز رساله ای فقهی در پاسخ به پرسش های مردم زهران و رساله ای دیگر در پاسخ به مردم عدن نگاشته است.
ابوالبرکات کمال الدین محمد بن محمد بن حسین
...
wikifeqh: بنی ظهیره
[ویکی حج] بنی ظهیره از خاندان های علمی مشهور مکه است.
خاندان بنی ظهیره از مهم ترین خاندان های مکه است که در سده های 9 و 10 قمری دارای مناصب عالی علمی، دینی و قضایی بودند و آثار علمی فراوانی از خود به جاگذاشتند.
خاندان بنی ظهیره از مهم ترین خاندان های مکه است که در سده های 9 و 10 قمری دارای مناصب عالی علمی، دینی و قضایی بودند و آثار علمی فراوانی از خود به جاگذاشتند.
wikihaj: بنی ظهیره