بغیبغه

[ویکی فقه] بغیبغه از اقطاعات پیامبر- صلی الله علیه و آله وسلّم -و در زمره موقوفات مدینه از جانب حضرت علی - علیه السّلام -است.
بغیبغه تصغیر کلمه «بغبغ» به معنای آواز گونه ای از پرندگان است. واژه «بغیبغ» به چاه های آبی اطلاق می شود که عمق بسیار نداشته باشند و زود به آب برسند. نیز گفته اند که بغیبغ چاه آبی است که عمق آن به اندازه قامت یک انسان باشد. بغیبغه از لحاظ موقعیت جغرافیایی در چهار فرسخی منطقه ای به نام ینبع قرار دارد و از معروف ترین و کهن ترین چاه های آب آن منطقه به شمار می آید. بغیبغات رشته قنات هایی است که امیر مؤمنان- علیه السّلام - در ینبع احداث کرد. از سه چشمه به نام خیف الاراک ، خیف لیلی و خیف بسطاس در آن نام برده اند. پیامبر- صلی الله علیه و آله وسلّم - در راه غزوه ذوالعشیره مدتی در این مکان اقامت کرد. او به عنوان اقطاع ، بخشی از این سرزمین را در اختیار شخصی به نام کسد الجهنی (کشد) قرار داد. وی به دلیل کهولت از پیامبر خواست تا این سرزمین را به برادرزاده اش واگذارد و پیامبر موافقت فرمود. پس از چندی عبدالرحمن بن سعد بن زراره انصاری آن را به مبلغ ۳۰۰۰۰ درهم از برادرزاده کسد الجهنی خرید ؛ اما در آن جا دچار مصیبت و بلا شد و از این رو، آن جا ماندگار نشد. در راه بازگشت، با امام علی - علیه السّلام - دیدار کرد و از او خواست تا آن را از وی بخرد. امام نیز درخواست وی را پذیرفت. بر پایه گزارشی دیگر، پیامبر- صلی الله علیه و آله وسلّم - این سرزمین را به امام علی - علیه السّلام - بخشید.
← وقف کردن حضرت علی
الاصابه: ابن حجر العسقلانی (م. ۸۵۲ق.) ، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق؛ انساب الاشراف: البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق؛ بحار الانوار: المجلسی (م. ۱۱۱۰ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق؛ تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر: الذهبی (م. ۷۴۸ق.) ، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۱۰ق؛ تاریخ المدینة المنوره: ابن شبه (م. ۲۶۲ق.) ، به کوشش شلتوت، قم، دار الفکر، ۱۴۱۰ق؛ الروض الانف: السهیلی (م. ۵۸۱ق.) ، به کوشش عبدالرحمن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۲ق؛ الروض المعطار: محمد بن عبدالمنعم الحمیری (م. ۹۰۰ق.) ، بیروت، مکتبة لبنان، ۱۹۸۴م؛ السنن الکبری: البیهقی (م. ۴۵۸ق.) ، بیروت، دار الفکر؛ الطبقات الکبری: ابن سعد (م. ۲۳۰ق.) ، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق؛ الکافی: الکلینی (م. ۳۲۹ق.) ، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ش؛ المعالم الاثیره: محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۱ق؛ معجم البلدان: یاقوت الحموی (م. ۶۲۶ق.) ، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م؛ معجم قبائل العرب: عمر کحاله، بیروت، الرساله، ۱۴۰۵ق؛ معجم ما استعجم: عبدالله البکری (م. ۴۸۷ق.) ، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۳ق؛ من لا یحضره الفقیه: الصدوق (م. ۳۸۱ق.) ، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، ۱۴۰۴ق؛ وفاء الوفاء: السمهودی (م. ۹۱۱ق.) ، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.

[ویکی حج] بُغَیبِغَه: از اقطاعات پیامبر(ص) و در زمره موقوفات مدینه از جانب حضرت علی(ع) می باشد. این واژه از آوازگونه ای از پرندگان گرفته شده و به چاه آب کم عمق اطلاق می شود.
بر اساس گزارشی، پیامبر(ص) این منطقه را به کسد الجهنی و بعد به برادرزاده او واگذار کرده و بعد عبدالرحمن بن سعد بن زراره انصاری خریده و به امام علی(ع) فروخته است. امام علی(ع) در آن جا چاه های فراوانی حفر نمود و در راه خدا وقف کرد و باعث رونق آن منطقه گردید.
امام حسین(ع) آن جا را از حالت وقف درآورده و به دختر عبدالله بن جعفر بخشید و مانع ازدواج او با یزید بن معاویه گردید. بعدها این سرزمین بارها میان امویان و فرزندان ابوطالب رد و بدل شده و در آخر توسط مأمون عباسی با پرداخت عوض به صورت وقف برگردانده شده است.