برنامه ریزی شهری ( به انگلیسی: urban planning ) یک فرایند فنی و سیاسی است که به مسائلی مانند توسعه و طراحی کاربری زمین و محیط ساخته شده، شامل هوا، آب و زیرساخت هایی که از داخل مناطق شهری عبور می کند، مانند حمل و نقل، ارتباطات و شبکه های توزیع می پردازد. [ ۱] برنامه ریزی شهری با چیدمان فیزیکی مناطق ساخته شده توسط انسان سر و کار دارد. [ ۲] اصلی ترین هدف برنامه ریزی شهری رفاه عمومی است[ ۱] [ ۲] که شامل در نظر گرفتن بهره وری، آب و فاضلاب، محافظت و استفاده از محیط زیست[ ۱] و همچنین فعالیت های اجتماعی و سیاسی می شود. [ ۳]
این رشته به صورت نزدیکی با رشته طراحی شهری ( به انگلیسی: urban design ) ارتباط دارد و برخی برنامه ریزهای شهری برای خیابان ها، پارک ها، ساختمان ها و دیگر مناطق شهری، طرح ارائه می دهند. [ ۴]
با توجه به ابعاد گستردهٔ شهرها و سکونتگاه های انسانی، این حرفه ابعاد مختلفی دارد، از جمله مسائل زیبایی شناسی، اجتماعی، سلامت و موارد دیگر. این رشته از دانش های محیطی مثل جغرافیا، محیط زیست، هیدرولوژی و ژئومورفولوژی و سنجش از دور نیز بهره می برد و نتایج علمی ارائه می نماید. البته در حوزهٔ زیبایی شناختی و بصری نسبت به شهرسازی کاستی دارد. [ ۵]
برنامه ریزی شهری در دانشگاه های ایران در مقطع کارشناسی تنها تحت عنوان جغرافیای برنامه ریزی شهری[ ۶] و در مقطع کارشناسی ارشد در گرایش های آمایش شهری، [ ۷] برنامه ریزی مسکن، [ ۸] بهسازی و نوسازی[ ۹] و به تازگی محیط زیست شهری[ ۱۰] و در مقطع دکترا نیز در همین گرایش ها ارائه می شود. بیشتر برنامه های درسی رشته برنامه ریزی شهری عمدتاً شامل دوره های کاربردی در موضوعاتی از سیاست محیطی گرفته تا برنامه ریزی حمل ونقل و تا مسکن و توسعهٔ اقتصادی جامعه است. [ ۱۱]
در مجموع، تنوع زیاد انواع پروژه هایی که برنامه ریزان بر روی آن ها کار می کنند، عدم اجماع بر روی فرایندها و اهداف، و رویکردهای مختلف اتخاذ شده در شهرها و کشورهای مختلف تنوع زیادی در برنامه ریزی شهری معاصر ایجاد کرده اند. [ ۱۱] یکی از اصلی ترین موضوعات اساسی، تأثیر بازسازی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بر الگوهای تغییر فضایی شهری، نابرابری های اجتماعی و افتراق فضایی در شهرها است. [ ۱۲] در کل، نتیجه فرایند برنامه ریزی ممکن است یک برنامه جامع رسمی برای کل یک شهر یا ناحیهٔ کلانشهری، یک برنامه همسایگی، یک برنامه پروژه، یا مجموعه ای از جایگزین های سیاسی باشد. [ ۱۱]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاین رشته به صورت نزدیکی با رشته طراحی شهری ( به انگلیسی: urban design ) ارتباط دارد و برخی برنامه ریزهای شهری برای خیابان ها، پارک ها، ساختمان ها و دیگر مناطق شهری، طرح ارائه می دهند. [ ۴]
با توجه به ابعاد گستردهٔ شهرها و سکونتگاه های انسانی، این حرفه ابعاد مختلفی دارد، از جمله مسائل زیبایی شناسی، اجتماعی، سلامت و موارد دیگر. این رشته از دانش های محیطی مثل جغرافیا، محیط زیست، هیدرولوژی و ژئومورفولوژی و سنجش از دور نیز بهره می برد و نتایج علمی ارائه می نماید. البته در حوزهٔ زیبایی شناختی و بصری نسبت به شهرسازی کاستی دارد. [ ۵]
برنامه ریزی شهری در دانشگاه های ایران در مقطع کارشناسی تنها تحت عنوان جغرافیای برنامه ریزی شهری[ ۶] و در مقطع کارشناسی ارشد در گرایش های آمایش شهری، [ ۷] برنامه ریزی مسکن، [ ۸] بهسازی و نوسازی[ ۹] و به تازگی محیط زیست شهری[ ۱۰] و در مقطع دکترا نیز در همین گرایش ها ارائه می شود. بیشتر برنامه های درسی رشته برنامه ریزی شهری عمدتاً شامل دوره های کاربردی در موضوعاتی از سیاست محیطی گرفته تا برنامه ریزی حمل ونقل و تا مسکن و توسعهٔ اقتصادی جامعه است. [ ۱۱]
در مجموع، تنوع زیاد انواع پروژه هایی که برنامه ریزان بر روی آن ها کار می کنند، عدم اجماع بر روی فرایندها و اهداف، و رویکردهای مختلف اتخاذ شده در شهرها و کشورهای مختلف تنوع زیادی در برنامه ریزی شهری معاصر ایجاد کرده اند. [ ۱۱] یکی از اصلی ترین موضوعات اساسی، تأثیر بازسازی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بر الگوهای تغییر فضایی شهری، نابرابری های اجتماعی و افتراق فضایی در شهرها است. [ ۱۲] در کل، نتیجه فرایند برنامه ریزی ممکن است یک برنامه جامع رسمی برای کل یک شهر یا ناحیهٔ کلانشهری، یک برنامه همسایگی، یک برنامه پروژه، یا مجموعه ای از جایگزین های سیاسی باشد. [ ۱۱]
wiki: برنامه ریزی شهری