برصیصا

[ویکی فقه] بَرْصیصا (شخصیتی شبه تاریخی و افسانه ای )، زاهدی متعبد و مستجاب الدعوه که داستان عبرت انگیز او همواره در تفسیر برخی آیات قرآن مطرح شده است .
"برصیصا" را برخی در لغت بر گرفته از «صیصا» در زبان آرامی می دانند که به معنای سینه بند یا کاکل های کلاه اسقف اعظم که یاد آور برتر ین مقام کلیسا است، می باشد.برصیصا از قوم بنی اسرائیل بوده که عمری به پرستش خداوند و بندگی او سپری کرد و در پرتو ریاضت و یکتا پرستی و عبادت به مقامی رسیده بود که خداوند دعای او را در حق بیماران و دیوانگان و درماندگان مستجاب می کرد و خواسته اش را بر آورده می نمود، مردم نزد او می آمدند و او برایشان دعا می کرد و شفای آنان را از خدا می خواست و خدا نیز شفا می بخشید. در بیش تر منابع اسلامی نام برصیصا، در کنار نام بلعم ِ باعور و شیطان دیده می شود و این امر به سبب ِ شباهتی است که سرگذشت و سرنوشت شوم او با آنان دارد.در اخبار اسلامی برصیصا راهبی از بنی اسرائیل است که پس از روزگاری دراز ریاضت زاهدانه ، تسلیم اغواگری های ابلیس ، و مرتکب گناه ی بزرگ می شود و سرانجام به قصد نجات خود ابلیس را سجده می کند و کافر می گردد و به لعنت و خسران ابدی گرفتار می شود.
منبع و مأخذ اصلی داستان
این اشارات در تفسیر آیات ۱۶ و ۱۷ سوره حشر آمده است که - با توجه به آیات قبل از آن - بیانگرِ حال منافقانی است که در پی فریب مؤمنانند این داستان در اغلب تفاسیر مهم ذیل آیات ِ یاد شده و نیز در مجموعه های احادیث به صورت های مختلف نقل شده است و کسانی همچون علی بن ابی طالب (ع )، ابن مسعود ، ابن عباس و ابن طاووس را از راویان آن دانسته اند، ولی منبع و مأخذ اصلی آن هنوز مجهول است و نقاط مختلفی در جهان اسلام به عنوان محل وقوع آن مطرح شده است .این محل را گلدسیهر و لندبرگ حضرموت ، اما همو و هارتمن منطقه حلب دانسته اند.
نام
به نظر می رسد که نام شخصیت اصلی این افسانه در اصل نامعلوم بوده ، و از اواخر قرن ۴ق /۱۰م به بعد نام «برصیصا» به او داده شده است ؛ و گویا اخبار مربوط به آنتونی قدیس ، زاهد مسیحی در مصر ، در پیدایش آن بی تأثیر نبوده است .آنتونی یا آنتونیوس (۲۵۱- ۳۵۵ یا ۳۵۶م ) از نخستین زاهدان و راهبان مسیحی است و در تأسیس قواعد و لوازم این نهاد سهم بزرگی داشته است .
نحوه مقابله با شیطان
...

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است
راهبی عابد و زاهد که با اغواگری شیطان بدفرجام شد.
برصیصا را برخی در لغت، برگرفته از واژه «صیصا» در زبان آرامی و به معنای سینه بند مرصّع اسقف اعظم یا کاکل های کلاه او دانسته اند که یادآور برترین مقام کلیساست. برصیصا شخصیتی شبه تاریخی است که نام و سرگذشت او به صورت نمونه ای عبرت آموز از تلاش بی وقفه شیطان برای اغوای انسان و نیز امکان بدفرجامی آدمی به رغم سابقه درخشان، بازتابی عمدتاً گسترده در منابع تاریخی، تفسیری، حدیثی، اخلاقی و کلامی مسلمانان یافته است. گاه به سبب شباهت در سرگذشت و سرنوشت، نام برصیصا در کنار ابلیس و بلعم باعورا یاد می شود که هر سه به رغم پیشینه درخشان در عبادت و بندگی خدا، بدفرجام و کفر آیین شدند.
نام و سرگذشت برصیصا در قرآن نیامده است؛ اما همه مفسران شیعه و سنی هر چند با دیدگاه و چند و چونی متفاوت، در ارتباط با آیه 16 سوره حشر/ 59 داستان او را آورده اند:
«کَمَثَلِ الشَّیطنِ اِذ قالَ لِلاِنسنِ اکفُر فَلَمّا کَفَرَ قالَ اِنّی بَریءٌ مِنکَ اِنّی اَخافُ اللّهَ رَبَّ العلَمین»؛چون حکایت‏ شیطان که به انسان گفت کافر شو و چون کافر شد گفت من از تو بیزارم زیرا من از خدا پروردگار جهانیان می‏ ترسم.
این تمثیل درباره تحریک و فریب یهود بنی نضیر از سوی منافقان مدینه است. در پی پیمان شکنی بنی نضیر در جریان دسیسه کشتن پیامبر صلی الله علیه و آله و بر اساس توافق حاصل شده، آنان باید خانه و دارایی خود را رها ساخته، جلای وطن می کردند. (نک: سوره حشر/59 ، 2، 6) منافقان با وعده همیاری و همراهی در صورت جنگ با پیامبر صلی الله علیه و آله یا جلای وطن (سوره حشر/59 ،11) بنی نضیر را به مخالفت با تصمیم یاد شده و خودداری از کوچ اجباری تحریک کردند.
خداوند با دروغگو خواندن منافقان، از همیاری و همراهی نکردن آنها و رویگردانیشان از بنی نضیر در صورت جنگ و جلای وطن خبر داده (سوره حشر/59 ،12) و آنان را همانند شیطان می نامد که به سبب دشمنی دیرینه و با وعده های دروغین و وسوسه انگیزش به اغواگری انسان می پردازد و هنگامی که آدمی در دام کفر گرفتار آمد و درمانده شد از او برائت و بیزاری می جوید. (سوره حشر/59 ،16)
این که «انسان» به معنای جنس آن و آیه بیانگر تعامل شیطان با نوع بنی بشر است یا این که به شخصی معین در حادثه ای خارجی و تاریخی اشاره دارد مورد اختلاف است. گروهی از مفسران شیعه و شماری از اهل سنت به پیروی از مجاهد «ال» در «الانسان» را به معنای جنس دانسته اند. این دیدگاه با سیاق و مفهوم آیه و کاربردهای دیگر «انسان» در قرآن که به معنای جنس آمده سازگار است. (برای نمونه نک: سوره یوسف/12، 5 ؛ سوره اسراء/ 17، 53 ؛ سوره فرقان/25، 29؛ سوره معارج/70، 19؛ سوره تین/ 95،4؛ سوره عصر/103،2) بر اساس این دیدگاه که آلوسی آن را به جمهور مفسران نسبت داده است. معنای آیه عام و فراگیر است و می تواند درباره همه آدمیان صادق باشد، بر این اساس، شیطان با وعده های دروغین، زیبا جلوه دادن بهره مندی های زندگی و آرزوهای رنگارنگ و دور و دراز، انسان را به وادی کفر می کشاند و هنگامی که دروغ بودن وعده ها آشکار شد، آدمی را بی هیچ یار و یاوری رها ساخته، از او بیزاری می جوید. چنین مضمونی در برخی دیگر از آیات نیز آمده است که می تواند مؤیّد دیدگاه یاد شده باشد. (نک: سوره ابراهیم/14،22؛ سوره فرقان/25،29)

[ویکی فقه] برصیصا (قرآن). یکی از عابدان و راهبان بدفرجام بنی اسرائیل برصیصا بوده است که به برصیصای عابد معروف بوده است.
برصیصا، از عابدان و راهبان بدفرجام بنی اسرائیل بود. براساس برخی روایات تفسیری، مقصود از انسان کافر در آیه ۱۶ حشر : ( کَمَثَلِ الشَّیْطَانِ إِذْ قَالَ لِلْإِنسَانِ اکْفُرْ فَلَمَّا کَفَرَ قَالَ إِنِّی بَرِ یءٌ مِّنکَ إِنِّی أَخَافُ اللَّـهَ رَ بَّ الْعَالَمِینَ ..کار آنها همچون شیطان است که به انسان گفت: «کافر شو (تا مشکلات تو را حل کنم)!» امّا هنگامی که کافر شد گفت: «من از تو بیزارم، من از خداوندی که پروردگار عالمیان است بیم دارم!») برصیصا دانسته شده که پس از عمری عبادت، در پی فریب شیطان به زنی که برای شفا نزدش آورده بودند تجاوز و پس از اطلاع از باردار شدن وی او را کشت و چون بر چوبه دار قرار گرفت، دعوت شیطان را برای نجات خویش در برابر سجده بر او پذیرفت و از دوزخیان شد.

بَرْصیصا
زاهدی نصرانی که پس از روزگار درازی زهد و ریاضت تسلیم اغواگری های شیطان می شود. بنابر روایات، سه برادر، خواهر بیمار خود را به او می سپارند و به سفر می روند. راهب تسلیم وسوسه های شیطان می شود و دختر را فریب داده، سپس برای رهایی از رسوایی او را می کشد. برادران پس از بازگشت به جنایت وی پی می برند و راهب وحشت زده می شود. شیطان نزد او می آید و پیشنهاد می کند که او را نجات دهد. او نیز شیطان را سجده و خدا را انکار می کند و بدین ترتیب به شقاوت ابدی گرفتار می شود برخی این واقعه را مرتبط با زندگی آنتوان قدیس دانسته اند.