بَردَع[ ۲] ( به ترکی آذربایجانی: Bərdə ) شهری در شهرستان بردع
کشور جمهوری آذربایجان است که در جنوب
یولاخ ( به ترکی آذربایجانی: Yevlax ) و سمت چپ لبه
رود ترتر ( به ترکی آذربایجانی: Tartar ) جای دارد. این شهر
پایتخت آلبانیای قفقاز در گذشته بوده[ ۳] و گمان می شود که در سدۀ چهارم میلادی بنیادگذاری شده است. در روزگار اسلامی این شهر پایتخت اران شد و تا پایان سده دهم همچنان پایتخت کهن و کلاسیک اران ماند. [ ۴] جمعیت این شهر بر اساس سرشماری سال ۱۹۸۹ میلادی، ۳۰٬۹۰۸ نفر و بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۸ میلادی، ۳۸٬۲۰۰ بوده است. [ ۵] [ ۶]
نام این شهر از عربی بَرْذَعَه ( به عربی: برذعة، آوانگاری: Bardhaʿa ) برگرفته شده که از
ارمنی کهن پارتاو ( به ارمنی: Պարտաւ، Partaw ) بوده است. [ ۷] گفتنی است که نام ارمنی نیز خاستگاهی از
زبان های ایرانی دارد. چنان که آن را برگرفته از پیش - ایرانی پَری تاوَ ( pari - tāva ) به معنای برج و بارو است که از دو پاره *پَریـ ( pari* ) به معنای پیرامون و ستاک *تاوـ ( tā̆v* ) به معنای افکندن است. [ ۸]
در سده ۴۶۰ پیش از میلاد، شاه
واچه دوم ( به ارمنی: Վաչե Բ ) آلبانیای قفقاز زیر سلطه شاهنشاه
پیروز یکم ( به پهلوی: 𐭯𐭩𐭫𐭥𐭰 𐭸 ) ساسانی درآمد و پارتاو را به عنوان نشستگاه و پایتخت خود برگزید و به افتخار شاه ساسانی آن را پیروزآپات ( به ارمنی: Պերոզապատ، Perozapat ) نامید و جایگزین پایتخت پیشین آلبانیای قفقاز یعنی
قبله ( به ترکی آذربایجانی: Qabala ) نمود. [ ۹] [ ۱۰] برپایه نقشه های سده هفتم، آشخاراتسوئیتس ( به ارمنی: Աշխարհացոյց، Ashkharatsuyts ) ، به نوشته جغرافی دان و ریاضی دان نامور ارمنی،
آنانیا شیراکاتسی ( به ارمنی: Անանիա Շիրակացի، Anania Shirakatsi ) ، برده بانام پارتاو ( Partaw ) در روزگار باستان شناخته می شده و در بخش اوتی آراندزناک در استان اوتیک ( به ارمنی: Ուտիք، Utik ) جای داشته که تحت سلطه آلبانیا[ ۱۱] ( و گاهی نویسندگان به عنوان استانی تحت الحمایه ارمنستان یاد می کرده اند ) بوده است. [ ۱۲] [ ۱۳] در سال ۵۵۲، پارتاو به عنوان نشتسگاه جاثلیقی کلیسای آلبانیای قفقاز تبدیل گشت. در میانه سده هفتم، جوانشیر، از شاهزادگان خاندان مهران پهلوانی، که فرمانروا و سرور
گاردمان ( به ارمنی: Գարդման، Gardman ) بود، جنبشی را برای آزادسازی ایران بانام
مرزپان - که منسوخ و شکست خوده بود را - از اوتیک راه انداخت و پارتاو را به عنوان مرکز فرماندهی برگزید؛ از اینرو کلیساها و ساختمان های بسیاری در آن شهر ایجاد کرد. [ ۱۴] کارها و کرده های این سردار ایرانی در نوشته های تاریخ دان ارمنی،
مُوسِس کاغانکاتواتسی ( به ارمنی: Մովսէս Կաղանկատուացի، Movses Kaġankatvac’i ) که از روستایی در همسایگی آن شهر بوده؛ یادداشت و ثبت شده است.
