بدل حیلوله

[ویکی فقه] بَدَلِ حَیْلوله، اصطلاح فقهی - حقوقی ، به معنای آنچه ضامن در صورت عدم امکان بازگرداندن مال به مالک می پردازد می باشد. از این عنوان، در باب تجارت سخن رفته است.
بدل حیلوله عبارت است از عوض مالی که در پی حصول یکی از اسباب ضمان، مانند غصب و سرقت و عدم امکان دسترسی مالک به عین مال- با وجود آن- بر عهده ی شخص آمده است. در صورت تلف شدن مال یاد شده به عوض آن، بدل تالف، گفته می شود.
هدف پرداخت بدل حیلوله
این پرداخت به منظور جبران قطع سلطه و استیلای مالک بر همه تصرفات مالکانه نسبت به آن مال صورت می گیرد. واژه بدل دلالت بر جایگزینی مثل یا قیمت به جای اصل مال دارد، و واژه « حیلوله »، به معنای حایل شدن میان دو چیز، سبب پرداخت این بدل را، که فاصله افتادن بین مالک و دارایی اوست، توضیح می دهد.
جایگاه فقهی بدل حیلوله
بیشتر فقها این مسأله را در مبحث غصب بررسی کرده اند، ولی چون حکم آن شامل مواردی غیر از غصب نیز می شود، برخی از ایشان در باب هایی دیگر از فقه نیز به طرح آن پرداخته اند.از جمله شیخ انصاری در مبحث ضَمان مِثلی و قَیمی و شاگردان و مؤلفان بعد از وی نیز، به پیروی او در همان جا موضوع بدل حیلوله را پیش کشیده اند. همچنین در بحث اقرار ، در موردی که شخص مُقِرّ در حقّ کسی اقرار کند که باید مالی معیّن ( عَینْ ) را به او بپردازد و سپس در حق کس دیگر درباره همان مال معیّن اقرار کند؛ با توجه به این که دادن این مال به هر دو نفر ممکن نیست، مقر به شخص دوم، از این رو که موجب «حیلوله» بین او و مالش شده است، غرامت پرداخت می کند.
پیشینه بحث بدل حیلوله
...