[ویکی فقه] بَدْرِ خَرْشَنی (ذیقعده ۳۳۰/اوت ۹۴۲)، از سرداران و امرای برجسته بغداد در سده ۴ق /۱۰م می باشد.
درباره تاریخ و محل تولد بدر از مآخذ موجود اطلاعی به دست نمی آید، اما از نسبت او می توان گفت که احتمالاً در خرشنه ، جایی در آسیای صغیر در ناحیه ملطیه ، نزدیک لوقان که ابن خردادبه از آن به عنوان یکی از «حصون » آن ناحیه نام برده ، به دنیا آمده است . اینکه بدر از چه تاریخی وارد فعالیت های سیاسی شد، نیز بر ما پوشیده است . نام وی نخستین بار در گزارشی مربوط به وقایع سال ۳۱۹ق /۹۳۱م آمده است حاکی از آنکه او در این سال گروهی از ارمنیان را که با ایشان جنگیده ، و اسیرشان کرده بود، به بغداد گسیل داشته است . از این روایت تاریخی می توان نتیجه گرفت که او احتمالاً فرماندهی سپاه را در جنگی در آسیای صغیر برعهده داشته است و از همین موقع است که می توان نشانه های او را در تاریخ جست و جو کرد.
ورود به عراق
در ۳۲۰ق که مونس خادم سرانجام مقتدر خلیفه عباسی را از پای درآورد و خود در موصل اقامت گزید، بدر خرشنی نیز با عده ای از سواران خویش از شهر ارزن (در شرق شبه جزیره آناتولی) به وی پیوست و مونس از این کار خشنود شد. چون در شوال ۳۲۰ قاهر به خلافت نشست ، بدر خرشنی به جای ابن یلبق حاجب ، وظایف او را برعهده گرفت اما چند ماه بعد وی نیز در زمره کسانی بود که با راضی خلیفه جدید بیعت کرد و ریاست شرطه بغداد را از سوی او عهده دار شد.
پیروزی بر فتنه حنابله و نزاع ابن مقله
هنگام ظهور فتنه حنابله (۳۲۳ق /۹۳۵م ) بدر به عنوان رئیس شرطه در فرو نشاندن آشوب نقشی مهم داشت و بر بربهاری و یارانش بسیار سخت گرفت . بدر همچنین در نزاع میان ابن مقله وزیر (ه م ) و محمد بن یاقوت (د ۳۲۳ق ) حاجب راضی ، جانب وزیر را گرفت ؛ و چون محمد بن یاقوت و یارانش خلیفه را به سوی خود متمایل کردند، راضی نیز بدر خرشنی را به درخواست آنان عزل ، و مأمور دمشق کرد. (وی را به حکومت نواحی حلب فرستاد. بدر به آنجا رفت ، ولی میان او و طریف ، حاکم قبلی نزاع برخاست و بدر سرانجام به امر خلیفه به بغداد بازگشت . ) روایت دیگری نشان می دهد که خلیفه تحت فشار مخالفان وزیر و یارانش بدر را به حکومت برخی نواحی اصفهان و فارس گماشت ، اما چون میان دو گروه توافقی حاصل شد، وی بر همان سمت ریاست شرطه باقی ماند. به رغم این همداستانی ، گویا روابط بدر با دو گروه نظامی عمده بغداد، یعنی ساجیه و حُجَریه ، چندان تیره بود که وقتی آنها خانه ابن مقله وزیر را آتش زدند، بدر از بیم ایشان مدتی به خانه یکی از رجال متنفذ بغداد پناه برد.
ماموریت های نظامی خارج از عراق
...
درباره تاریخ و محل تولد بدر از مآخذ موجود اطلاعی به دست نمی آید، اما از نسبت او می توان گفت که احتمالاً در خرشنه ، جایی در آسیای صغیر در ناحیه ملطیه ، نزدیک لوقان که ابن خردادبه از آن به عنوان یکی از «حصون » آن ناحیه نام برده ، به دنیا آمده است . اینکه بدر از چه تاریخی وارد فعالیت های سیاسی شد، نیز بر ما پوشیده است . نام وی نخستین بار در گزارشی مربوط به وقایع سال ۳۱۹ق /۹۳۱م آمده است حاکی از آنکه او در این سال گروهی از ارمنیان را که با ایشان جنگیده ، و اسیرشان کرده بود، به بغداد گسیل داشته است . از این روایت تاریخی می توان نتیجه گرفت که او احتمالاً فرماندهی سپاه را در جنگی در آسیای صغیر برعهده داشته است و از همین موقع است که می توان نشانه های او را در تاریخ جست و جو کرد.
ورود به عراق
در ۳۲۰ق که مونس خادم سرانجام مقتدر خلیفه عباسی را از پای درآورد و خود در موصل اقامت گزید، بدر خرشنی نیز با عده ای از سواران خویش از شهر ارزن (در شرق شبه جزیره آناتولی) به وی پیوست و مونس از این کار خشنود شد. چون در شوال ۳۲۰ قاهر به خلافت نشست ، بدر خرشنی به جای ابن یلبق حاجب ، وظایف او را برعهده گرفت اما چند ماه بعد وی نیز در زمره کسانی بود که با راضی خلیفه جدید بیعت کرد و ریاست شرطه بغداد را از سوی او عهده دار شد.
پیروزی بر فتنه حنابله و نزاع ابن مقله
هنگام ظهور فتنه حنابله (۳۲۳ق /۹۳۵م ) بدر به عنوان رئیس شرطه در فرو نشاندن آشوب نقشی مهم داشت و بر بربهاری و یارانش بسیار سخت گرفت . بدر همچنین در نزاع میان ابن مقله وزیر (ه م ) و محمد بن یاقوت (د ۳۲۳ق ) حاجب راضی ، جانب وزیر را گرفت ؛ و چون محمد بن یاقوت و یارانش خلیفه را به سوی خود متمایل کردند، راضی نیز بدر خرشنی را به درخواست آنان عزل ، و مأمور دمشق کرد. (وی را به حکومت نواحی حلب فرستاد. بدر به آنجا رفت ، ولی میان او و طریف ، حاکم قبلی نزاع برخاست و بدر سرانجام به امر خلیفه به بغداد بازگشت . ) روایت دیگری نشان می دهد که خلیفه تحت فشار مخالفان وزیر و یارانش بدر را به حکومت برخی نواحی اصفهان و فارس گماشت ، اما چون میان دو گروه توافقی حاصل شد، وی بر همان سمت ریاست شرطه باقی ماند. به رغم این همداستانی ، گویا روابط بدر با دو گروه نظامی عمده بغداد، یعنی ساجیه و حُجَریه ، چندان تیره بود که وقتی آنها خانه ابن مقله وزیر را آتش زدند، بدر از بیم ایشان مدتی به خانه یکی از رجال متنفذ بغداد پناه برد.
ماموریت های نظامی خارج از عراق
...
wikifeqh: بدر_خشنی