بحر طویل

[ویکی فقه] بحر طویل، گزینه شعری است به تسلسل که از توالی اختیاری یک رکن عروضی سالم خارج از سنت های مرسوم عروضی به وجود می آید؛ مانند بحر طویل سویدا ( قرن دوازدهم) در تضمین غزل حافظ . این گزینه شعری غیر از بحر طویل از بحور خلیل بن احمد عروضی مبتنی بر فعولن مفاعیلن (دو بار) است که عرب بدان اقبالی تام داشته است.
← دارای نظم عددی خاص
تشابه بحر طویل با مسمّط تا آن جاست که شبلی نعمانی (متوفی ۱۳۳۲) مسمّط عبدالواسع جبلی (متوفی ۵۵۵) را بحر طویل دانسته؛ حال آن که شمس قیس رازی (متوفی ۶۲۸) آن را صراحتاً مسمّط نامیده است.

تفاوت بحر طویل با مسمط
...

بحر طویل (عروض). بحرِ طَویل در اصطلاح عروضی، به بحر شعری مختلف الارکان از ترکیب و تکرار دو رکن «فَعولُن» ( U - - ) و «مَفاعیلُن» ( U - - - ) یا زحافات آنها تشکیل شده است. طویل در لغت به معنی دراز است و این بحر درازترن بحرهای شعر عرب است. ( فعولن مفاعیلن - وتد مقرون، سبب خفیف / وتد مقرون، دو سبب خفیف «°°|°|/°°|°|°| /ᴗ – –/ᴗ – – –» )
بحر طویل، از اوزان عروضی مشترک میان شعر فارسی و شعر عربی است که با وجود بسیار کاربردی بودن حالت سالم و زحافات آن در شعر عربی، [ ۱] از بحرهایی است که در زبان فارسی بسیار کم کاربرد بوده و تنها حالت سالم آن به کار برده می شود.
وزن کامل و سالم آن:
زحاف ( تغییر ) مشهور بحر طویل شعر فارسی، قَبض از مفاعیلن: ( مفاعلن: مقبوض ) است.
اوزان پرکاربرد بحر طویل:
• فعولن مفاعیلن فعولن مفاعیلن: بحر طویل مثمن سالم*
• فعولن مفاعیلن فعولن مفاعلن: بحر طویل مثمن مقبوض*
نمونه ای از کاربرد این بحر در غزلی از اوحدی مراغه ای:[ ۲]