باطش

[ویکی فقه] باطش به سختی عذاب کننده ستمگران، از اسما و صفات الهی گفته می شود.
باطش اسم فاعل از ریشه «ب ط ش» به معنای گرفتن چیزی با شدّت، قوّت و سرعت است. برخی بطش را هرگونه عمل قهرآمیز و شدید، اعم از گرفتن و غیر آن دانسته اند. گفته شده: بطش در آغاز بیش تر درباره زدن پی در پی به کار می رفته؛ ولی پس از آن در وارد ساختن دردهای پیاپی استعمال گشته است. گاهی نیز بطش به معنای مطلق گرفتن، با شدت باشد یا بدون آن به کار می رود.
← باطش از اسمای الهی
اسماء و صفات الهی در قرآن؛ انوار التنزیل و اسرارالتأویل، بیضاوی؛ تاج العروس من جواهر القاموس؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تفسیر التحریر و التنویر؛ تفسیر الصافی؛ تفسیر عبدالرزاق؛ تفسیر فرات الکوفی؛ تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر؛ تفسیر القرآن الکریم، ابن عربی؛ تفسیر القمی؛ التفسیر الکبیر؛ جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ زاد المسیر فی علم التفسیر؛ فتح القدیر للعاجز الفقیر؛ الکشاف؛ لسان العرب؛ مجمع البحرین؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ المقام الاسنی فی تفسیر الاسماء الحسنی؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ النکت و العیون، ماوردی

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است
به سختی عذاب کننده ستمگران، از اسما و صفات الهی.
باطش اسم فاعل از ریشه «ب ـ ط ـ ش» به معنای گرفتن چیزی با شدت، قوت و سرعت است. برخی بطش را هر گونه عمل قهرآمیز و شدید، اعم از گرفتن و غیر آن دانسته اند.
گفته شده: بطش در آغاز بیشتر درباره زدن پی در پی بکار می رفته؛ ولی پس از آن در وارد ساختن دردهای پیاپی استعمال گشته است.گاهی نیز بطش به معنای مطلق گرفتن، با شدت باشد یا بدون آن بکار می رود.
باطش از اسمای الهی و بدین معناست که خداوند، ستمگران و دشمنان الهی را که با فرمان او مخالفت و پیامبرانش را تکذیب کردند به شدت عذاب کرده، از آنان انتقام می گیرد.
مادّه بطش در قرآن کریم در سه آیه به خداوند نسبت داده شده و در آیات دیگری نیز بدون بکار رفتن این مادّه، به گرفتن و عذاب شدید الهی اشاره شده است؛ مانند: «اِنَّ اَخذَهُ اَلیمٌ شَدید» (سوره هود/11، 102)، «فَاَخَذنهُم اَخذَ عَزیز مُقتَدِر». (سوره قمر/54 ، 42) (=> آخذ)
قرآن کریم پس از ذکر داستان اصحاب اخدود (سوره بروج/85 ، 4 ـ 9) و وعده عذاب آنان (سوره بروج/85 ،10) در مقام تأکید و نیز برای برحذر داشتن انسان ها از گرفتار شدن به عذابِ الهی به باطش بودن خداوند اشاره کرده و بطش الهی را شدید دانسته است: «اِنَّ بَطشَ رَبِّکَ لَشَدید». (سوره بروج/85 ،12) چون واژه «بطش» از نظر لغوی خود متضمن معنای شدت است، وصف کردن آن به شدید بر مضاعف بودن شدت، کراهت و دردآوری آن دلالت دارد. بطش الهی در مورد جابران و ستمگران شامل عذاب آنان در جهنم، کیفرهای اخروی پیش از جهنم و عذاب های دنیا می شود.
اضافه شدن بطش به ربّ و ربّ به کاف خطاب در آیه یاد شده، برای تسکین و تسلّی دادن به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله است که تأیید و یاری خدا شامل حال او خواهد شد؛ همچنین اشاره دارد به این که کافران زمان پیامبر و ستمگران امت وی، نصیبی از وعید ذکر شده در آیات پیشین خواهند داشت.