ایدز

ایدز ( به انگلیسی: AIDS ) یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی ( به انگلیسی: Acquired immune deficiency syndrome ) ، نوعی بیماری است که با ورود ویروس و حمله به دستگاه ایمنی توسط ویروس نقص ایمنی انسانی ( HIV ) ایجاد می شود. [ ۹] بیماری ناشی از ویروس HIV دارای سه مرحله اصلی است. در مرحله اول ( عفونت حاد ) فرد ممکن است برای مدت کوتاهی بیماری شبه آنفلوآنزایی را تجربه کند که در همه افراد قطعی نیست. به همین دلیل معمولاً این بیماری تا یک دوره طولانی بدون هیچ علائمی دنبال می شود که به این مرحله از بیماری، دوره نهفتگی گفته می شود. هر چقدر که بیماری پیشرفت یابد، ضعف بیشتری در دستگاه ایمنی بدن پیدا می کند و باعث می شود که افراد به عفونت هایی مانند عفونت و سرطان های فرصت طلب و تومور دچار شوند، البته معمولاً در افرادی که دستگاه ایمنی آن ها به خوبی عمل می کند تأثیرگذار نیست. در نهایت بیماری زمانی وارد مرحله سوم یا ایدز خواهد شد که شمار سلول های CD4+ T به کمتر از ۲۰۰ سلول در هر میکرولیتر برسد.
HIV عمدتاً از طریق آمیزش جنسی ( از جمله مقعدی و حتی دهانی ) محافظت نشده، انتقال خون آلوده و سرسوزن آلوده و از مادر به فرزند در طول بارداری، زایمان یا شیردهی منتقل می گردد. بعضی از مایعات بدن مانند بزاق و اشک قادر به انتقال HIV نیستند. پیشگیری از عفونت HIV، عمدتاً از طریق آمیزش جنسی امن و تعویض سرنگ، راه حل هایی برای جلوگیری از گسترش این بیماری محسوب می شوند. البته این ویروس با خشک شدن خون آلوده به ویروس HIV به طور کامل از بین می رود و دلیل انتقال آن با سرنگ آلوده این است که درون سرنگ و در سر سرنگ از فاکتورهای ضد انعقادی استفاده شده است و همین موضوع سبب می شود خونی که درون و در سر سرنگ است خشک نشود و تازه بماند و مانع از بین رفتن ویروس بشود. در صورت استفادهٔ فرد بیمار از داروهای لازم احتمال انتقال بیماری حتی از طریق رابطهٔ جنسی نیز تقریباً به صفر می رسد.
هیچ گونه درمان قطعی یا واکسن وجود ندارد؛ اگر چه درمان ضدویروسی می تواند باعث کاهش دوره بیماری و بازگشت زندگی تقریباً به حالت طبیعی گردد. با وجود این که درمان ضدویروسی خطر مرگ و عوارض ناشی از این بیماری را کاهش می دهد، اما این داروها گران قیمت هستند و ممکن است با عوارض جانبی همراه باشند.
پژوهش های ژنتیکی نشان می دهند که HIV در اصل در اوایل قرن بیستم میلادی در غرب آفریقا جهش یافته و پدید آمده است. ایدز اولین بار در سال ۱۹۸۱ توسط مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ( CDC ) شناخته شد، در حالی که عامل آن ( عفونت HIV ) در اوایل آن دهه شناخته شده بود. [ ۱۰] از زمان کشف آن تا سال ۲۰۰۹، ایدز باعث مرگ ۳۰ میلیون نفر شده است. تا سال ۲۰۲۲ حدود ۳۹ میلیون نفر به ایدز مبتلا بوده اند. ایدز به عنوان همه گیری جهانی شناخته می شود که در حال حاضر حوزه شیوع آن بسیار وسیع و در حال گسترش است.

اِیدز (AIDS)
(کوته نوشت عبارت انگلیسی Syndrome Acquired Immune Deficiency) به معنی نشانگان کاهش ایمنی اکتسابی است. عامل عفونت زای بیماری ایدز ویروسی به نام اچ آی وی HIV است. در ۱۹۸۳، لوک مونتانیه، از انستیتو پاستورِ پاریس، برای اولین بار این ویروس را کشف کرد و آن را ویروس همراه لنفوسیتنامید. در ۱۹۸۴، رابرت گالو، دانشمند امریکایی، در انستیتو ملی سرطان در بتسدا، واقع در مریلند، مستقلاً کشف این ویروس را اعلام کرد و آن را ویروس T لنفوسیت گرای ۳ نامید. تماس جنسی با جنس مخالف عامل انتقال سه چهارم کلّ موارد عفونت های ناشی از ایدز در جهان است. در امریکا و اروپا، گروه های پرخطر عبارت اند از مردان همجنس باز، مردان دو جنس باز، فواحش، معتادانی که از سرنگ مشترک استفاده می کنند، و مبتلایان به هموفیلی و سایر بیمارانی که با فرآورده های خونی آلوده درمان شده اند. توزیع متفاوت الگوی خطر در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه با شیوع انواع متفاوت ویروس در مناطق گوناگون همراه است. طول عمر ویروس در خارج از بدن کوتاه است. به همین سبب، احتمال انتقال عفونت از راه هایی جز تماس جنسی، انتقال خون، و سرنگ مشترک آلوده بسیار نادر است. بررسی ها نشان می دهند که همه گیری ایدز با گسترش بیماری در یک یا چند گروه کوچکِ افراد پرخطر شروع می شود. این گروه ها عبارت اند از فواحش و مشتری های آن ها، کسانی که بدون استفاده از وسایل حفاظتی نزدیکی مقعدی انجام می دهند، و معتادان به موادمخدر تزریقی. گسترش همه گیری به گروه های کم خطر تاحد زیادی به میزان رابطۀ جنسی افراد این گروه با افراد گروه های پرخطر وابسته است. شواهد گویای این نکته است که برای پیش گیری از گسترش ایدز باید بلافاصله اقدام کرد. اولین گام، آموزش و بالابردن آگاهی افراد جامعه و راه انداختن تلاش های وسیع آموزشی است. دومین اقدام مهم، آزمودن زنان باردار از نظر ایدز است. چنانچه زن بارداری آلوده به اِچ آی وی باشد، باید با داروی ضدویروس درمان شود تا از انتقال ویروس به نوزاد در هنگام تولد جلوگیری شود. بسیاری از افراد آلوده به ایدز علامتی ندارند. در ابتدا تصور می شد در فاصلۀ زمانی بین شروع عفونت و ظاهر شدن علایم ایدز ویروس غیرفعّال است. در ۱۹۹۵، پژوهشگران امریکایی اعلام کردند که ویروس حتی در بدن کسانی که بدون علامت اند روزانه حدود ۱میلیارد بار تکثیر می شود، ولی دستگاه ایمنی با تولید تعداد کافی یاخته های سفید (یاخته های سی دی ۴) ویروس ها را تخریب می کند و باعث مهار عفونت می شود. رفته رفته ویروس به حدّی جهش پیدا می کند که دستگاه ایمنی قادر به ادامۀ مبارزه با آن نخواهد بود. در مراحل پیشرفتۀ ایدز، تقریباً هیچ یاختۀ سی دی ۴ در بدن مبتلایان نمی توان یافت. این نتایج نشان می دهد درمان افراد آلوده به اِچ آی وی تا پیش از ظاهرشدن علایم بیماری بسیار مهم است و درمان نباید تا ظهور علایم ایدز به تأخیر افتد. در ژانویۀ ۲۰۰۰، برنامۀ مبارزه با ایدز سازمان ملل اعلام کرد که در دنیا ۳۵میلیون نفر آلوده به اِچ آی وی اند. از این تعداد، ۹۵ درصد در کشورهای در حال توسعه به ویژه در منطقۀ آسیا ـ اقیانوسیه زندگی می کنند. تا سال ۲۰۰۷ حدود ۸۵میلیون نفر آلوده به ویروس اچ آی وی بوده اند که ۴۰میلیون نفر آن ها مرده اند. کلاً سالانه حدود ۳میلیون نفر از این بیماری جان خود را ازدست می دهند. آمار رسمی ایدز در ایران تا آخر فروردین ۱۳۸۷، ۱۷ هزار و ۲۷۰ نفر در کشور بوده است. ولی تخمین می زنند که بیماران مبتلا بیش از این رقم باشند.۹۳.۹ درصد از مبتلایان را مردان و۶.۱ درصد را زنان تشکیل می دهند. در ۱۹۹۱، سازمان جهانی بهداشت برنامه ای را برضد ایدز شروع کرد. با شروع به کار سازمان مبارزه با ایدز سازمان ملل در ۱۹۹۶، پیگیری برنامۀ ساخت واکسن به این سازمان محوّل شد. در ژوئیۀ ۱۹۹۸، آزمایش های بالینی برای آزمودن واکسن روی ۵هزار نفر داوطلب از افراد گروه پُرخطر، شامل مردان همجنس باز و کسانی که همسرشان آلوده بود، آغاز شد و به داوطلبین واکسن موردنظر با دارونما تزریق شد. نتایج اولیۀ کارآزمایی، که شرکت امریکایی واکسن ژن عهده دار اجرای آن بود، در ۲۰۰۱ اعلام شد، ولی تاکنون واکسن کاملاً مؤثری برای پیشگیری این بیماری کشف نشده است.)