اوزکند

اوزگَند ( نام های دیگر: اوزگن، اوزکند ) از شهرهای قرقیزستان است که در مرز خاوری فرغانه کهن نهاده شده است.
دربارهٔ پیشینهٔ تاریخی اوزگند در دوره های باستان آگاهی زیادی در دست نیست. گمان می رود در این دوره ها این شهر گاه در دست حکمرانان محلی اداره می شد و گاه امپراتوران چین بر آن نظارت می کردند. امپراتوران چین به دست اسب های پرآوازهٔ فرغانه اشتیاق فراوان نشان می دادند و دور نیست که برای دست یافتن به این اسب ها دست کم در برهه هایی به اوزگند که خاوری ترین مرز فرغانه و در سرحد سین کیانگ چین نهاده بود دست یافته باشند.
منابع اسلامی دربارهٔ چگونگی دستیابی مسلمانان به اوزگند چیزی نمی گویند. مردم فرغانه در برابر مهاجمان عرب تا مدت ها پایداری کردند و گسترش اسلام در این ناحیه به کندی انجام گرفت.
گمان می رود چیرگی روس ها بر اوزگند هم راستا با چیرگی بر اندیجان و دیگر نواحی فرغانه انجام گرفت.
واژهٔ اوزکند ترکیبی است از یک واژهٔ ترکی[ ۱] اوز به معنای مال ما و یک پسوند پارسی کِنت[ ۲] که به معنای آبادی و شهر است؛ بنابراین معنای ترکیب اوزگند، شهر ما است. این نام پس از آنکه که قراختاییان آن شهر را تختگاه خویش کردند بر آن نهاده شد. به درستی دانسته نیست که اوزکند پیش از آن، چه خوانده می شده است.
پسوند کند در اسامی شهرهای خراسان و ماوراءالنهر زیاد دیده می شود. ریشه آن از پارسی باستانی «کنتا»، سغدی «کنت» بمعنی دژ یا شهر است. مانند  : تاشکند ( ازبکستان ) سمرقند ( ازبکستان ) خوقند ( ازبکستان ) یارکند ( اویغورستان، سین کیانگ چین ) چیمکند ( قزاقستان ) تارکند ( قرقیزستان ) اوزکند ( قرقیزستان ) پنجکند ( تاجیکستان ) خجند ( تاجیکستان ) بیرجند ( ایران ) قصرقند ( ایران )
عنصری بلخی نام اوزکند را در بیتی چنین آورده است:
در منابع چینی از شهری به نام یو - چن یاد رفته که گمان می رود همان اوزگند باشد.