آهک. آهک یا کلسیم اکسید با فرمول
شیمیایی CaO یک
ترکیب شیمیایی باکم ۱۴۷۷۸ است؛ که جرم مولی آن ۵۶٬۰۷۷ g/mol است. [ ۱] یک ماده بی بو به رنگ سفید یا سفید خاکستری و به شکل جامد سخت است که پوست و چشم را به شدت دچار سوزش می کند. از جمله موادی است که کارایی آن از دوران باستان، توسط بشر شناخته شده است و از آن در ساخت انواع بناها و برای اتصال محکم تر قطعات سنگ یا
چوب به کار گرفته می شد.
زمان درازی است که
ایرانیان شفته آهکی (
ملات دوغاب آهک و خاک ) ، ساروج ( ملات دوغاب آهک و خاکستر ) و ملات آهک آبی را می شناسند و با آن ها ساختمان می سازند. پس از جنگ جهانی دوم، در کشورهای صنعتی هم برای پایدارکردن زمین، به ویژه برای پی سازی راه و جلوگیری از روییدن
گیاه و روزدن آب در بستر، شانه ها و دامنه های راه و باندهای پرواز و ایستگاه های هواپیما، شفته آهکی مصرف می شود. با شفته آهکی پی سازی و آب بندی می کنند. [ ۲] می توان ان را از زیر کتری کند. آهک خاصیت بازی یا قلیای دارد و می توان از آن با آب ( آب + آهک ) به عنوان ماده ضد عفونی کننده در ورودی استخرها و گاوداری ها استفاده کرد و همچنان در تهیه
سیمان و بتن نیز نقش دارد آهک + رس = سیمان آهک + رس+ آب + شن + ماسه = بتن آهک در تهیه آهن خالص از سنگ معدن آهن هم نقش دارد سنگ معدن + آهک + کربن ____گرما___ کربن دی اکسید + آهن خالص
جنس آهک
بازاری ( آهک زنده ) بستگی به
جسم های بیگانه در آن دارد. اگر سنگ آهک بیش از ۹۰درصد وزنش
کربنات کلسیم داشته باشد، آهکی که از آن پخته شود آهک پرمایه و هرگاه کربنات کلسیم کمتر از ۷۵درصد وزنش باشد، آهکی که از آن پخته شود آهک کم مایه است. [ ۲]
هرگاه بر روی کلسیم اکسید ( آهک زنده ) آب ریخته شود، بر اثر
واکنش با آب،
گرما ایجاد می کند که موجب
بخار شدن قسمتی از آب می شود. در این عمل، آهک بر اثر جذب آب، متورم شده و سپس به صورت گرد سفیدی درمی آید که دراصطلاح آهک مرده نامیده می شود ( زیرا در تماس با آب، دیگر واکنشی از خود نشان نمی دهد ) . این عمل را شکفته شدن آهک نیز می گویند.
هر زمانی مقداری آب به آهک مرده اضافه شود، به شیرآهک تبدیل می شود که اگر آن را صاف کنیم،
محلول زلالی که در حقیقت محلول سیرشده کلسیم هیدروکسید در آب است، حاصل می شود که به آب آهک موسوم است. آب آهک کاربردهای بسیاری در صنایع شیمیایی دارد. برای نمونه در تهیه سدیم هیدروکسید، آمونیاک، هیدروکسید فلزات، پرکلرین و به ویژه در استخراج
منیزیم از آب دریا به کار می رود. [ ۲]