الیکایی

الیکایی (پرنده). تیرهٔ اِلیکایی ( نام علمی: Troglodytidae ) پرندگانی از راستهٔ گنجشک سانان و تیرهٔ الیکاییان هستند که جثه ای کوچک و خپل دارند و بسیار پرجنب وجوش هستند. این پرندگان که با عنوان الیکایی های راستین ( true wrens ) نیز نامیده می شوند، نزدیک به ۸۰ گونه هستند و بیشتر در تیره Troglodytidae قرار می گیرند. اِلیکایی به سبب داشتن بال ها و پاهای کوتاه، بیش از آن که پرواز کند، در میان بوته ها به جست وخیز می پردازد. [ ۱]
هر دو پرندهٔ نر و ماده از نظر ظاهری شبیه به یکدیگرند و بدنی چاق، رنگی قهوه ای، خاکستری، سیاه و سفید داشته و بال ها و دمشان کوتاه می باشد. همچنین راه راه هایی بر روی دم یا بال هایشان دیده می شود. اندازه و وزن این پرندگان با توجه به گونه شان متفاوت می باشد و در الیکایی شکم سفید به کمتر از ۱۰ سانتی متر طول و ۹ گرم وزن می رسد در صورتی که الیکایی غول آسا ۲۲ سانتی متر طول و وزنی در حدود ۵۰ گرم دارد.
الیکایی ها حشره خوارند و از حشرات مختلف و عنکبوت ها تغذیه می کنند اما ماهی، مارمولک و جوندگان کوچک نیز غذای آن ها را تشکیل می دهد.
گونه های مختلف الیکایی در طیف گسترده ای از زیستگاه ها شامل مناطق خشک و کم درخت تا مناطق مرطوب و جنگل های بارانی زندگی می کنند. بیشتر الیکایی هایی که در نزدیکی سطح زمین و در زیر گیاهان یا تخته سنگ ها دیده می شوند اما گونه های دیگری از این پرنده نیز هستند، مکان های بلند زندگی می کنند.
محدودهٔ زیستی الیکایی اوراسیایی ( Troglodytes troglodytes ) [ ۲] در ایران، دامنه های شمالی و مرطوب رشته کوه های البرز می باشد اما این پرنده در ۱۳۸۶ در ارتفاعات شمال تهران و در پارک جمشیدیه و در سال ۱۳۹۸ در جنوب تهران بوستان بعثت نیز مشاهده شده است. [ ۳]
الیکایی ها از جمله پرندگانی هستند که رده بندی علمی آنها پیچیده بوده و جدا شدن چندین گونه و تشکیل سرده های جدید در تیره شان در آینده محتمل است. از سوی دیگر، بعضی گونه هایی که گمان می رفت در این تیره عضو باشند ممکن است در واقعیت عضو تیره های دیگر باشند. برای نمونه، دوناکوب سرسیاه پیشتر گونه ای الیکایی شناخته می شد، اما به تازگی نشان داده شده است که نزدیکی بیشتری به گروهی از سسک ها دارد. [ ۴]
تیره Troglodytidae
• سرده نوک دندان ها
• الیکایی خاکستری فام ( Odontorchilus branickii )
• الیکایی نوک دندان ( Odontorchilus cinereus )

اِلیکایی
طایفه ای از چادرنشینان منطقۀ گرمسار، ظاهراً منسوب به روستای الیکا از روستاهای کوهستان نور. ییلاق چادرنشینان الیکایی در مناطق کوهستانی لار و قره قانچای و قره تاج و سه پایه و فیروزکوه و قشلاق شان در گرمسار است. گروه هایی از این مردم برای قشلاق تا ورامین و سردره خوار پیش می آیند. جمعیت این طایفه بیش از ۱۲۰۰ خانوار بود که امروزه به ۱۹۱ خانوار رسیده است. بومیان گرمسار و مازندران این مردم را کولی می خوانند. زبان این مردم یکی از گویش های مازندرانی است. زبان ترکی هم در میان بعضی از این مردم رواج دارد. بعضی اخبار حاکی است که الیکایی ها از اطراف دماوند به گرمسار و فیروزکوه مهاجرت کرده اند.

الیکایی (جانوران). اِلیکایی (جانوران)(wren)
اِلیکایی
هر یک از پرندگان کوچک خانوادۀ الیکایی، از راستۀ گنجشک سانان. بدنی باریک دارند، منقارشان اندکی خمیده است، و دمی سربالا دارند. یگانه گونۀ الیکایی قدیم Troglodytes troglodytes است. این پرنده دمی کوتاه و بال هایی کوتاه و گرد دارد و در اروپا، شمال آسیا، و نیز در امریکای شمالی یافت می شود. پرهایش به رنگ قهوه ای مایل به قرمز سیر است. الیکایی حدود ده سانتی متر طول دارد و دارای صدای غلتان بلندی است. این پرنده از حشرات و عنکبوت ها تغذیه می کند. نر لانه ای گنبدی از جلبک، علف، برگ، و لانه های اضافی اطراف می سازد. تغذیۀ این جانور تقریباً محدود به حشرات است. در ۱۹۹۷، تقریباً ۷میلیون جفت تولیدمثلی الیکایی در بریتانیا یافت می شد. الیکایی Troglodytes troglodytes در ایران نیز یافت می شود و یگانه عضو خانوادۀ الیکایی در کشور است. این جانور پرنده ای کوچک اندام و مخفی جو است که در میان شاخ و برگ درختان به دنبال حشره می گردد.