الشیخ الطوسی مفسرا

[ویکی نور] الشیخ الطوسی مفسرا به قلم آقای خضیّر جعفر، اثری است که به بیان روش تفسیری شیخ ابوجعفر محمد بن حسن الطوسی می پردازد.
شیخ طوسی از بزرگترین مفسّران، فقهاء و متکلمان و محدثان شیعه در قرن چهارم هجری بود.وی در سال 385ق در طوس خراسان به دنیا آمد.
در سال 408ق به بغداد کوچ کرد و در آن جا در حلقه شاگردان شیخ مفید، پیشوای علمای شیعه در جهان آن روز،جای گرفت و همدم و ملازم او شد.
پس از وفات شیخ مفید 23 سال از محضر سید مرتضی بهره برد و پس از وفات وی در سال 436ق خود مرجعیت تامّه یافت و پیشوای علمای شیعه اثنا عشریه شد.
در جریان نزاع خانمانسوزی که در عهد طغرل، سرسلسله سلجوقیان، بین سنّیان و شیعیان بغداد پدید آمد،شیخ به نجف اشرف مهاجرت کرد و حوزه علمی خود را در آن جا بنیان نهاد و همین کانون کوچک سرآغاز تأسیس حوزۀ هزار سالۀ نجف شد.

[ویکی فقه] الشیخ الطوسی مفسرا (کتاب). «الشیخ الطوسی مفسرا» به قلم آقای خضیر جعفر، اثری است که به بیان روش تفسیری شیخ ابو جعفر محمد بن حسن الطوسی می پردازد.
شیخ طوسی از بزرگترین مفسران ، فقهاء و متکلمان و محدثان شیعه در قرن چهارم هجری بود. وی در سال ۳۸۵ ق در طوس خراسان به دنیا آمد در سال ۴۰۸ ق به بغداد کوچ کرد و در آن جا در حلقه شاگردان شیخ مفید ، پیشوای علمای شیعه در جهان آن روز، جای گرفت و همدم و ملازم او شد. پس از وفات شیخ مفید ۲۳ سال از محضر سید مرتضی بهره برد و پس از وفات وی در سال ۴۳۶ ق خود مرجعیت تامه یافت و پیشوای علمای شیعه اثنا عشریه شد. در جریان نزاع خانمانسوزی که در عهد طغرل، سرسلسله سلجوقیان، بین سنیان و شیعیان بغداد پدید آمد، شیخ به نجف اشرف مهاجرت کرد و حوزه علمی خود را در آن جا بنیان نهاد و همین کانون کوچک سرآغاز تاسیس حوزه هزار ساله نجف شد.
← تألیفات
مؤلف در این کتاب به شرح حال شیخ طوسی پرداخته و اوضاع زمان وی را تشریح می کند. همچنین از اساتید شاگردان، آثار و موقعیت های سیاسی و فتنه های طایفه ای که در بغداد رخ می داد را تشریح می نماید. بیان خاستگاه تفسیر و سیر تحولات و روشهای گوناگون آن، توصیف اجمالی تفسیر «التبیان» از سه جنبه: عقلی ، اثری و لغوی، که در بررسی جنبه عقلی روش مفسر و نظریات او در تعامل با نص قرآنی مورد بحث واقع می شود و مناقشات شیخ با دیدگاههای مفسران و اصحاب مذاهب معتزلی ، مشبهه، مجسمه، مفوضه و غیر ایشان بیان می شود. در بررسی جنبه اثری تفسیر «التبیان» تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر قرآن به نسبت و روشی که بدان وسیله شیخ طوسی سیاق و نظم بین آیات را برای فهم نصوص قرآنی به کار می گیرد، مورد بررسی قرار می گیرد. و در بررسی جنبه لغوی این تفسیر، روش شیخ در بکارگیری لغت و اعراب و قرائت و شعر و امثال در توضیح معنای مورد نظر آیه مورد بحث قرار می گیرد. در ادامه دیدگاه شیخ طوسی درباره علوم قرآنی نظیر ناسخ و منسوخ ، تاویل، اسباب نزول، محکم و متشابه و آیات الاحکام و نیز دیدگاه وی درباره عقاید امامیه در مورد موضوعاتی چون توحید، خلق قرآن، عدل ، افعال بندگان، حسن و قبح، نبوت ، امامت ، تقیه ، متعة، معاد و شفاعت ، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
ساختار کتاب
کتاب مشتمل بر یک مقدمه و سه باب که هرباب دارای فصولی است، و نیز یک خاتمه می باشد. الباب الاول: «الطوسی، حیاته، ثقافته، عصره» فصل های ذیل را در بر دارد: الفصل الاول: حیاة الشیخ الطوسی و ثقافته. الفصل الثانی: عصر الطوسی. الباب الثانی: « منهجیة الشیخ الطوسی فی تفسیره » مشتمل بر فصول ذیل می باشد: الفصل الاول: نشاة التفسیر و تطور مناهجه. الفصل الثانی: الجانب العقلی فی التبیان الفصل الثالث: الجانب الاثری فی التبیان. الفصل الرابع: الجانب اللغوی فی التبیان. الباب الثالث: « علوم القرآن و العقائد » مشتمل بر دو فصل می باشد: الفصل الاول: الشیخ الطوسی و علوم القرآن. الفصل الثانی: الشیخ الطوسی و عقائد الامامیة. در پایان کتاب هم و مصادر کتاب و نیز فهرست مطالب آن آمده است.
نسخه شناسی