الثاقب فی المناقب

[ویکی اهل البیت] تألیف ابن حمزه از علمای قرن ششم است که به ذکر فضایل و مناقب معصومین علیهم السلام پرداخته است.
الثّاقب فی المناقب ابن حمزه طوسی
بنا به نگارش شیخ عمادالدین حسن بن علی بن محمد طبری مازندرانی در دو کتابش کامل بهائی و مناقب الطاهرین، مؤلّف آن شیخ امام علامه ناصرالشریعة حجة الاسلام عمادالدین ابوجعفر محمد بن علی بن محمد طوسی مشهدی است.
امام مجدد، صاحب روضات الجنات: 570-567 که عنوانی برای مؤلف این کتاب وضع و تحقیقی کامل در احوال و آثارش فرموده و شطری از مطالب کتاب الثاقب را نقل کرده اند، فرماید: اکثر احادیث این کتاب را که پیرامون معجزات و آیات اهل بیت است، صاحب کامل بهائی به فارسی ترجمه و در دو کتاب مذکورش نقل کرده است و از این دو کتاب و کتب فقهی دانشمندان شیعه که فتاوی مؤلّف ثاقب را به عنوان عماد طوسی نقل می کنند، معلوم می شود که وی در طبقه شاگردان شیخ طوسی (460-385) و فرزندش شیخ ابوعلی (متوفی بعد از 515) بوده و شیخ منتجب الدین (504-بعد از 585) نیز در کتاب فهرست: 11 خود که شامل تراجم رجال بعد از شیخ طوسی است، او را چنین یاد کرده و ستوده است: شیخ امام عمادالدین ابوجعفر محمد بن علی بن حمزه طوسی مشهدی، فقیه عالم واعظ او را است تصانیفی، از جمله: الوسیلة، الواسطة، الرائع فی الشرائع، المعجزات و مسائل فقهیة.
سپس صاحب روضات فرموده اند که کتاب الوسیلة او، نام کاملش همچنان که در مقدمه آن آمده الوسیلة الی نیل الفضیلة است و کتاب تحقیقی نفیسی است مشتمل بر قریب هشت هزار بیت و از متون فقهی خوش ترتیب و تهذیب به شمار می رود.
کلام صاحب ریاض العلما را نیز نقل فرموده که در احوال شیخ نصیرالدین علی بن حمزة بن حسن طوسی گفته است: پس از این شرح حال شیخ اجل فقیه عمادالدین ابوجعفر محمد بن علی بن حمزة بن محمد بن علی طوسی مشهدی را که مشهور به ابن حمزه و معروف به ابوجعفر ثانی است - در حرف میم - نقل خواهیم کرد.
همچنین صاحب روضات فرموده اند: از محقق کرکی بسیار تعجب می کنم چگونه در یکی از اجازات مبسوطش که اینک نزد من است، نام ابن حمزه مورد بحث را هبةاللَّه بن حمزه ضبط کرده و هم او را از فقهای حلب دانسته است!
سپس درباره کلام محقق کرکی و منشأ آن به تفصیل سخن رانده و فرموده اند از جمله کسانی که تصریح به نام صاحب ثاقب و کتابش وسیله نموده اند، شیخ یحیی ابن سعید هذلی حلی (689-601) مؤلف کتاب الجامع للشرایع است در کتاب شریفش نزهة النّاظر فی الجمع بین الأشباه والنظائر که گوید: و قال الشیخ ابوجعفر محمد بن علی الطوسی، المتأخر، رضی اللّه عنه، فی الوسیلة.

[ویکی نور] این کتاب توسط ابن حمزه طوسی از عالمان سده ششم هجری و در موضوع معجزات و کرامات معصومان نوشته شده است.
باب اول کتاب در خصوص معجزات پیامبر اسلام(ص) و باب دوم درباره معجزات دیگر پیامبران است که مشابه آن برای ائمه پیش آمده است. از باب سوم تا پانزدهم به کرامات ائمه و حضرت زهرا (علیهم السلام) اختصاص دارد. هر باب نیز شامل چندین فصل است که احادیث متعددی ذیل یک عنوان معجزه برای معصومان نقل می کند.
این کتاب از نظر محتوا شباهت زیادی به کتاب معاصرش الخرائج و الجرائح راوندی دارد و مؤلف بدون اشاره به زندگی و شرح حال معصومان، فقط به مناقب، آن هم کرامات و حوادث خارق العاده ایشان می پردازد. بنابر این در این اثر اخبار دال بر مقام ائمه مانند علم و شجاعت و تواضع وجود و... نقل شده و فقط روایات عجیب و غریب در باره زنده کردن مرده یا علم غیب و خبر از باطن افراد و تکلم با حیوانات و... فراوان آمده است که به نظر می رسد برخی از این روایات غالیانه باشد مثلا خبری که می گوید امام حسن مجتبی(ع) جنسیت زن و مردی را تغییر داد!
منابع مؤلف به صورت تفصیلی ذکر نشده و از لابلای کتاب می توان به برخی از آنها که شهرت چندانی ندارد پی برد. اما ابن حمزه سعی کرده روایات خود را با ذکر اسناد نقل کند هر چند در بسیاری از آنها سلسله کامل سند را نیاورده و فقط راوی اخیر را نام می برد. محقق کتاب در کوششی ارزشمند منابع این اثر و یا کتاب هایی که همین روایات را نقل کرده اند استخراج کرده است.
از این کتاب، متأخرین در عیون المعجزات، مدینة المعاجز، اثبات الهداة و مانند آن نقل کرده اند.
مطالعه کتاب الثاقب فی المناقب در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور

[ویکی فقه] الثاقب فی المناقب (کتاب). این کتاب توسط ابن حمزه طوسی از عالمان سده ششم هجری و در موضوع معجزات و کرامات معصومان نوشته شده است.
باب اول کتاب در خصوص معجزات پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم و باب دوم درباره معجزات دیگر پیامبران است که مشابه آن برای ائمه پیش آمده است. از باب سوم تا پانزدهم به کرامات ائمه و حضرت زهرا علیهم السّلام اختصاص دارد. هر باب نیز شامل چندین فصل است که احادیث متعددی ذیل یک عنوان معجزه برای معصومان نقل می کند.
روش تالیف
این کتاب از نظر محتوا شباهت زیادی به کتاب معاصرش الخرائج و الجرائح راوندی دارد و مؤلف بدون اشاره به زندگی و شرح حال معصومان، فقط به مناقب، آن هم کرامات و حوادث خارق العاده ایشان می پردازد. بنابر این در این اثر اخبار دال بر مقام ائمه مانند علم و شجاعت و تواضع وجود و... نقل شده و فقط روایات عجیب و غریب در باره زنده کردن مرده یا علم غیب و خبر از باطن افراد و تکلم با حیوانات و... فراوان آمده است که به نظر می رسد برخی از این روایات غالیانه باشد مثلا خبری که می گوید امام حسن مجتبی علیه السّلام جنسیت زن و مردی را تغییر داد! منابع مؤلف به صورت تفصیلی ذکر نشده و از لابلای کتاب می توان به برخی از آنها که شهرت چندانی ندارد پی برد. اما ابن حمزه سعی کرده روایات خود را با ذکر اسناد نقل کند هر چند در بسیاری از آنها سلسله کامل سند را نیاورده و فقط راوی اخیر را نام می برد. محقق کتاب در کوششی ارزشمند منابع این اثر و یا کتاب هایی که همین روایات را نقل کرده اند استخراج کرده است. از این کتاب، متاخرین در عیون المعجزات، مدینة المعاجز، اثبات الهداة و مانند آن نقل کرده اند.

[ویکی شیعه] الثاقب فی المناقب (کتاب). ألثّاقِبُ فِی المَناقِب اثر ابن حمزه طوسی (متوفای ۵۶۰ق)عالم قرن ششم هجری است. این کتاب در موضوع معجزات و کرامات انبیای الهی ومعصومین(ع) نوشته شده است.
ابن حمزه طوسی، معروف به عماد الدین طوسی، از فقهای امامیه در سده ششم هجری. بعضی او را هم طبقه شاگردان شیخ طوسی دانسته و برخی دوره او را از این هم متأخرتر دانسته اند. کتاب معروف او در فقه «الوسیلة الی نیل الفضیلة» نام دارد و به همین جهت او را «صاحب وسیله» نیز خوانده اند و چون زندگی او معاصر با شیخ طوسی یا پس از او بوده است، با توجه به جنبه فقاهت او، به ابوجعفر ثانی یا ابوجعفر متأخر مشهور است.
برخی از تراجم نویسان از این کتاب با عنوان «ثاقب المناقب» یاد کرده اند.