الاستخراج لاحکام الخراج

[ویکی نور] «الاستخراج لاحکام الخراج» کتابی است به زبان عربی، تالیف ابوالفرج عبدالرحمن بغدادی، معروف به ابن حنبلی(746-795ق) در موضوع خراج و احکام آن.
انگیزه مولف از نگارش این کتاب، جمع آوری احکام خراج و تقریر دیدگاه ها و بیان ادله و براهینی است که در این باره وجود دارد.
کتاب مشتمل بر مقدمه ای به قلم محقق، ایاد بن عبداللطیف بن ابراهیم قیسی، مقدمه ای به قلم مولف و ده باب می باشد. مطالب هر باب در ذیل عنوان اصلی یا در ضمن فصول یا مسائلی بیان شده است.
مولف در این کتاب در ضمن ده باب به بیان احکام خراج و نیز ارائه ادله و براهینی که بر دیدگاه های گوناگون در این زمینه اقامه شده می پردازد. موضوعات مطرح شده در ابواب کتاب به ترتیب عبارت است از:
2- آنچه در سنت نبوی درباره خراج آمده است: در این باب احادیث فراوانی از نبی مکرم اسلام در موضوع خراج نقل شده است.

[ویکی فقه] الاستخراج لاحکام الخراج (کتاب). «الاستخراج لاحکام الخراج» کتابی است به زبان عربی ، تالیف ابوالفرج عبدالرحمن بغدادی ، معروف به ابن حنبلی (۷۴۶- ۷۹۵ ق) در موضوع خراج و احکام آن. به انگیزه جمع آوری احکام خراج و تقریر دیدگاه ها و بیان ادله و براهینی که در این باره وجود دارد.
کتاب مشتمل بر مقدمه ای به قلم محقق، ایاد بن عبداللطیف بن ابراهیم قیسی ، مقدمه ای به قلم مولف و ده باب می باشد. مطالب هر باب در ذیل عنوان اصلی یا در ضمن فصول یا مسائلی بیان شده است.
گزارش محتوا
مولف در این کتاب در ضمن ده باب به بیان احکام خراج و نیز ارائه ادله و براهینی که بر دیدگاه های گوناگون در این زمینه اقامه شده می پردازد. موضوعات مطرح شده در ابواب کتاب به ترتیب عبارت است از: ۱- معنای لغوی خراج. ۲- آنچه در سنت نبوی درباره خراج آمده است: در این باب احادیث فراوانی از نبی مکرم اسلام در موضوع خراج نقل شده است. ۳- آغاز وضع خراج و اولین کسی که در اسلام خراج را وضع نمود: در این باب مولف به نقل از برخی منابع یادآور می شود که سواد عراق؛ یعنی سرزمین مابین بصره و کوفه و نواحی اطراف آن، قبل از اسلام، در زمان پادشاهان فارس، نیز خراج می پرداخته اند. در برخی منابع نیز آمده است که در قدیم الایام، از سواد به طریق مقاسمه، وجوهی دریافت می شد و اولین کسی که مقامسمه را به خراج تبدیل کرد، قباد بن فیروز ایرانی بود. پس از آن، به گفته احمد بن حنبل ، خراج در اسلام از زمان عمر بن خطاب وضع شد و کسانی چون حضرت علی و ابوعبید و معاذ بن جبل ، عمر را به این امر اشارت نمودند. ۴- زمینهایی که بر آنها خراج وضع می شود و زمینهایی که خراج شامل آنها نمی شود: در این باب، مولف زمین را به دو گونه تقسیم می کند: زمین یا از آن مسلمانان است و یا از آن کفار. زمینی که ملک کفار است از موضوع بحث خارج است اما زمینی که از آن مسلمانان است، خود به دو قسم تقسیم می شود: ۱- زمنینی که مالک آن در میان مسلمانان مشخص و معین است. ۲- اراضی عمومی که ملک تمام مسلمانان است نه فرد معین و خاصی. به گفته مولف، فقط قسم دوم از این اراضی است که مشمول خراج واقع می گردد، چه در اختیار مسلمانان باشد و چه تحت اختیار کفار. اما اراضی کفار که مسلمانان آن را در اختیار ایشان گذارده اند با این شرط که در قبال آن از ایشان خراج دریافت دارند، نیز بر حسب مصالحه صورت گرفته، مشمول خراج واقع می شود. به گفته مولف در این جهت همه علما اجماع دارند و هیچگونه اختلاف نظری وجود ندارد.
← تفاوت خراج و جزیه
کتاب مشتمل بر پاورقی هایی به قلم محقق و فهارس آیات، احادیث، آثار، کتابها و فهرست موضوعات است.
منابع مقاله
...