ال مظفر

سرسلسله این دودمان، امیر مبارزالدین محمد بن شرف الدین مظفر ( ؟ –۷۶۵ ) ، مشهور به امیر مبارزالدّین محمد، بود. اجداد او از اهالی سلامه، از توابع ولایت خواف بودند. پدر او، شرف الدین مظفر بن منصور میبدی، نزد پادشاهان مغول به مراتب بالایی رسید. پس از مرگ پدر، امیر مبارزالدین محمد مورد توجه سلطان ابوسعید ( واپسین ایلخان مغول حاکم بر ایران ) قرار گرفت و منصب پدر را به انضمام فرمانروایی یزد به دست آورد.
پس از سلطان ابوسعید و با پایان فرمانروایی ایلخانان مغول، امیر مبارزالدین به فکر استقلال و کشورگشایی افتاد. او در سال ۷۴۱ کرمان و در ۷۵۴ شیراز را به متصرفات خود افزود و ابواسحاق اینجو، فرمانروای شیراز، را کشت. یکی از غزلهای مشهور حافظ در سوگ ابو اسحاق سروده شده است.
مبارزالدین به دلیل تندروی هایی که می کرد، سرانجام در قلعهٔ طبرک، به دست پسران خود، شاه شجاع مظفری و شاه محمود و خواهرزاده و دامادش، شاه سلطان، اسیر و کور گردید و در سال ۷۶۵ از دنیا رفت. پس از او فرزندش شاه شجاع، که برخلاف پدرش تعصب مذهبی زیادی نداشت، به پادشاهی رسید.
منابع اصلی تاریخ آل مظفر، منابعی هستند که معاصر زمان مظفریان و به دستور حاکمان آن نگاشته شده اند. قدیمی ترین منابع این دسته کتاب مواهب الهی نوشته معین الدین محمد معلم یزدی ( وفات ۷۸۹ ق/۱۳۸۷ م ) است. مؤلف خود در دستگاه آل مظفر می زیسته و شاهد تمام رویدادهایی بوده که در کتابش نقل کرده است و مطالب بسیار ارزشمند و معتبری به ما دربارهٔ آل مظفر می دهد. اما این کتاب از چند جهت مشکلاتی دارد: ۱. کتاب در سال ۷۶۷ اتمام می یابد و از این جهت ناقص است، ۲. نثر کتاب بسیار سخت و مصنوع است به طوری که خواندن آن دشوار می شود. دومین منبع مهم، کتاب تاریخ آل مظفر محمود کتبی است. خاندان کتبی در خدمت شاه شجاع بودند و خود کتبی نیز از مقامات دیوانی آل مظفر بوده و وقایع دوران پایانی آل مظفر را به چشم خود دیده است. تاریخ آل مظفر او در حقیقت ساده نویسی و خلاصه کتاب مواهب الهی معلم یزدی است، ولی مشاهده های خود را نیز بر آن افزوده و وقایع کتابش را تا تاریخ سقوط آل مظفر ادامه داده است. کتاب مهم دیگر، تاریخ عمومی مناهج الطالبین علاء قزوینی است که در سال ۷۷۹ ق/۱۳۷۷ م، مقارن با سلطنت شاه شجاع، نوشته شده است و در باب چهارم قسم سوم به روزگار شاه شجاع و جنگ هایش با برادر خود، شاه محمود، می پردازد. این کتاب از نظر همزمانی مؤلف با دوران شاه شجاع، منبعی مهم شمرده شده و اطلاعات ارزشمندی دربارهٔ این دوره به مخاطب ارائه می دهد. منبع دیگر، فتح نامه اصفهان است. دربارهٔ یکی از جنگ های شاه شجاع و شاه محمود گزارشی در بیاض تاج الدین وزیر آورده شده است که می تواند مورد استفاده قرار گیرد.