اقلید

لغت نامه دهخدا

اقلید. [ اِ ] ( ع اِ ) حلقه بینی شتر ماده. || رسن از برگ خرما که سر خنور را بدان بندند. || رشته ای مانند تار از روی که بر حلقه بینی شتر و بر حلقه گوشواره پیچند. || گردن. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). || معرب کلید و بمعنی آن. ( غیاث اللغات ) ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). دربند و کلید. ( آنندراج ). ج ، اقلاد. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). ج ، اقالید. ( آنندراج ).

اقلید. [ اِ ] ( اِخ ) بلوکی است از فارس. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). در پنج فرسنگی جنوبی آباده در دامنه کوه افتاده شهری است در استخر فارس و دارای ولایت و مزارع است. ( معجم البلدان ) ( مراصدالاطلاع ). شهرکی کوچک است و حصاری دارد و دارای جامع و منبر و هوایی سردسیری و معتدل است و آبی خوش و روان دارد. محصول آن انواع میوه جات و غله. ( فارسنامه ابن البلخی ). اقلید السرمق.( صورالاقالیم اصطخری ). بپارسی آن هر دو کلمه را کلید و سرمه خوانند. ( جهان نامه ).

فرهنگ فارسی

کلید، اقالید جمع
( اسم ) کلید مقلاد .
بلوکی است از فارس . در پنج فرسنگی جنوبی آباده در دامنه کوه افتاده شهری است در استخر فارس و دارای ولایت و مزارع است .

فرهنگ عمید

کلید.

دانشنامه عمومی

اِقلید شهری تاریخی و کوهستانی با آب هوای سرد و خشک در دامنه رشته کوه های زاگرس واقع در شمال استان فارس است و مرکز شهرستان اقلید می باشد. جمعیت بخش مرکزی این شهر در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ برابر ۵۰٬۳۴۱ تن و سیزدهمین شهر پرجمعیت استان فارس است، [ ۲] مجموع جمعیت شهرستان اقلید ۹۳٬۷۶۳ تن بوده است. [ ۳] شهر اقلید با بیش از ۲٬۳۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا، دومین شهر بلند در استان فارس پس از صفاشهر و ششمین شهر مرتفع کشور است. [ ۴] قله بِل بلندترین قله استان فارس و یازدهمین قله مرتفع کشور با ارتفاع ۴۰۵۰ متر از سطح دریا در این شهرستان قرار دارد.
دریاچه کافتر، تنگ براق، کوه بل، قدمگاه سده، چشمه بالنگان، باتلاق گور بهرام، آسپاس، حوضچه دختر گبر، امامزاده سید محمد، چشمه محمد رسول الله، منطقه شکارممنوع بصیران، خیابان فسارود ، سرداب، بید سبحان، پارک انقلاب، پارک پارسیان، باغ گل خارستان، قلعه شهرآشوب، فی منی حسن آباد، قوره دان، امامزاده اسماعیل، و چشمه های متعددی که فضاهای فرح بخش و زیبایی را فراهم آورده اند به همراه دامنه کوه ها و سواحل رودخانه ها و دریاچه سد ملاصدرا از مهم ترین جاذبه های طبیعی شهر و شهرستان اقلید به شمار می آیند. اقلید در حال حاضر از زیباترین - مهم ترین و تاریخی ترین شهرهای استان فارس و ایران می باشد که دارای جاذبه های گردشگری و طبیعی و تاریخی گوناگونی است.
اقلید واقع در طول جغرافیایی ۵۲ درجه و ۷۲ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۹۰ دقیقه و بلندی حد اقل۲۳۰۰ متری از سطح دریا می باشد. شهرستان اقلید جزء مناطق کوهستانی و مرتفع کشور به شمار می رود و شهر اقلید دومین شهر بلند در استان فارس پس از صفاشهر و ششمین شهر مرتفع کشور است. [ ۴] بلندی های آن دنباله رشته کوه زاگرس بوده و حداکثر بلندای آن از سطح دریا ۳۹۴۳ متر بنام کوه بل در جنوب اقلید است. دارای زمستان های سرد و تابستان های معتدل می باشد. حداکثر درجه حرارت برابر با ۳۷ درجه سانتیگراد و حداقل آن ۲۲ - درجه سانتیگراد در سردترین ماه سال است. متوسط بارندگی سالیانه در این شهر بین ۳۳۰–۳۰۰ میلی متر است. این شهر یکی از نواحیی بادخیز استان بوده و اکثر مواقع سال سرعت باد قابل ملاحظه است. [ ۵]
پیشینه منطقه با توجه به فصل اول پژوهش باستان شناسی و نشانه هایی که در دسترس است به پنج هزار سال پیش از میلاد می رسد و اقلید در حال حاضر از قدیمی ترین و تاریخی ترین شهرهای ایران به شمار می رود. آثار تاریخی مانند حوضچه دختر گبر، کتیبه و غار تنگ براق، کوشک زر، کتیبه کوه بل، باتلاق گور بهرام، چشمه شیرین، تل باکون ( بکان ) و قلعه ها و تپه های باستانی و ده ها نشانه کوچک و بزرگ دیگر گواه بر قدمت تاریخی این قلمرو است. در گذشته جاده شاهی یعنی راه اصلی اصفهان ـ شیراز از اقلید می گذشته است و به همین دلیل نقشی مهم تر و کلیدی تر از سایر شهرستان ها در تحرک فعالیت های اقتصادی و اجتماعی سرزمین پارس داشته است. این شهر زمانی گوشه ای از شاهنشاهی هخامنشیان به نام آزارگاتا و مرکز تربیت اسب جنگی کوروش به شمار می آمده است. به استناد آثار بجا مانده از کتب تاریخی و سفرنامه های جهانگردان، اقلید در دوران پیش از اسلام نیز شهری آباد و مطرح بوده است. در کتاب تاریخ فارسنامه ناصری از انتشارات کتابخانه سنایی آمده است که قدمت اقلید مربوط به دوران ساسانیان است و سنگ نوشته موجود در تل قلات مشتمل بر ۲۱ سطر خط پهلوی ( مربوط به سال ۱۳۳۴ هـ. ش ) مؤید این موضوع است. [ ۵] در مورد وجه تسمیه اقلید "اقلید در زبان یونانی به معنای کلید است هر آن که آن را فتح نمود گویا فارس را فتح نموده است. " مردم ( دال ) کلمه کلید را به ( لام ) تبدیل کرده و در محاورات خود کلیل می گفته اند. [ ۴]
عکس اقلیدعکس اقلیدعکس اقلیدعکس اقلیدعکس اقلید
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف

پیشنهاد کاربران

📜گذری بر فرهنگ و تاریخ شهر اقلید
اگر بر اساس مطالعات تاریخی بپذیریم ، داستان های شاهنامه ریشه های تاریخی و ملی دارند. داستان سیاوش و فرود به سه هزار سال پیش از میلاد بر می گردد، یعنی تقریبا پنج هزار سال پیش ، در مورد داستان فرود نگارنده با اقتباس از مقاله استاد احمد تدین که در کتاب هفتم نشریه فرهنگ به چاپ رسیده و تحقیقات انجام شده توسط خودم ، مطالبی را خدمت همشهریان عزیز ارایه می کنم که خالی از نقد نمی باشد .
...
[مشاهده متن کامل]

یکی از داستان های شاهنامه داستان فرود فرزند سیاوش از پادشاهان کیانیان می باشد که بر اساس انطباق با مکان های تاریخی و جغرافیایی به احتمال بسیار زیاد محل حوادث فرود در اقلید می باشد. که نمونه ای از این ابیات آورده می شود
گذر بر کلات ایچ گونه مکن
کز آن ره روی خام گرددسخن
در آنجا فرود وبا مادر است
یکی لشگر گشن گند آور است
کلات احتمالا همین تل قلات در مرکز اقلید است که آثار تاریخی فراوانی در خود دارد،
در جای دیگر از کلات به عنوان دژی پر آب توصیف کرده که هنوز چشمه های اطراف آن گواه همین مطلب است
بیت دیگر
زیک سو بیابان بی آب ونم
کلات است وارد دگر سوی راه جرم
جرم احتمالا همان مکان ارجمان امروزی می باشد که بر اثر گذر زمان تغییراتی در نام یافته است
چو لشکر بیامد به راه جرم.
کلات از بر وزیر آب میم
میم در واقع همان مریم آباد ابرکوه است که امام زاده ای با همین تابلو میم دارد
در اشعار این داستان بیش از ده مکان جغرافیایی مانند تخوار ، سپید کوه، پری باد ، جریره، سخل گزین و. . . . . . . وجود دارد که همگی حکایت از این دارد که محل حوادث فرود احتمالا در اقلید است .
حوض دختر گبر
قبل از هرچیز خدمت همشهریان عزیز عرض کنم که هدف از نگارش این مطالب آشنایی با تاریخ و فرهنگ شهر اقلید و احساس هویت تاریخی و فرهنگی بیشتر خصوصا در نسل جوان است.
هرچند اعتقاد دارم بیشتر خوانندگان عزیز اهل مطالعه و تحقیق هستند و نوشتن این مطالب بردن زیره به کرمان است ، ضمنا مطالب ارایه شده دارای منبع علمی و پژوهشی معتبر می باشد. هرچند خالی از نقد علمی نمی باشد.
یکی از مکان های مهم تاریخی شمال فارس حوض دختر گبر واقع در ضلع جنوبی تل قلات می باشد . تل قلات که اهمیت بسیار تاریخی دارد و دارای استودان ، امام زاده جلیل قدر مورد احترام ، دوچشمه معروف ، مسحد جامع، درخت گردوی بسیار کهنسال ، آثار قلعه ساسانی وقبل از آن، دخمه زردشتیان وآتشکده بوده است .
این تپه در دوران قبل از اسلام وقبل از گرویدن مردم به دین مبین اسلام از اهمیت مذهبی و اجتماعی نزد مردم زردشتی آن زمان برخوردار بوده است .
در ضلع جنوبی این تپه حوض دختر گبر وجود دارد که قدیمی ترین گوردخمه خصوصی در دوره ساسانیان می باشد.
این کتیبه از کتیبه های بسیار مهم وبا ارزش وبا الفبای پهلوی کتابی می باشد و تاریخ دقیق آن متعلق به ۶۳۸میلادی یازدهمو دوازدهم آبان ماه می باشد.
این گور نوشته به نام حوض دختر گبر بر روی صخره ای طبیعی کنده شده است، که بر روی دیواره آن به خط پهلوی با الفبای کتابی در ۲۱سطر نگارش شده است،
این کتیبه متعلق به فردی به نام آهوگ پسر بابک می باشد که مرزبان و سرپرست شبستان در بیشاپور بوده و احتمالا چون موطن اصلی وی اقلید بوده ویا چون این تپه از قداست مذهبی نزد زرتشتیان آن زمان برخوردار بوده وصیت می کند که در این مکان تدفین شود ( تاریخ حوض دختر گبر ادامه دارد )
ضمن عرض سلام خدمت همشهریان عزیز در قسمت قبل به صورت مختصر در خصوص کتیبه حوض دختر گبر مطالبی ارایه گردید.
این کتیبه دارای ۲۱سطر می باشد که تعدادی از سطور آن مخدوش واز بین رفته است ، اما همچنان با ارزش می باشد،
بر اساس شواهد موجود فردی که دستور ساخت این دخمه را برای خودش می دهد . یک روز بعد از فوت با توجه به اینکه در فصل پاییز هم بوده به صورت چمپاته ( رحم مادر ) در این حوض جا داده می شود . وشبیه به گور دخمه های مناطق خسروشیرین و جنوب اقلید به صورتی که آب و خاک را طبق آیین آن زمان آلوده نکند دفن می گردد.
چون این فرد صاحب منصب بوده مقداری از آیین زردشتی که ابتدا جسد را خوراک کرکس می کردند و سپس استخوان را در در استو دان قرار می دادند عدول کرده است
متن نوشته باقی مانده به شرح زیر است
( ( ( این دخمه را آهوگ پسر بابک مهتر دلیر و سرپرست شبستان ( حرم ) مرزبان شهرستان و بیشاپور ، فرموده برای خویشتن کردن واین ماه آبان سال ششم سلطنت یزدگرد شاهنشاه و در روز خور ( ۱۱آبان ) ۶۳۸میلادی به سوی تقدیر رفت و روز ۱۲ آبان تن این آهوگ به دخمه نهاده شد او فرمود خواسته مالی به ارزش دویست استیر مزد بدهند. ) ) ) )
احتمالا بر روی این حوض. تابوت و اتاق و محصور بوده است . و دارای نگهبان نیز بوده است .
این کتیبه از این نظر بسیار اهمیت است که تنها کتیبه ای است که در آن اشاره به یزدگرد سوم شده است و قدیمی ترین کتیبه تاریخ دار گور نوشته می باشد.
این کتیبه ۱۳سال قبل از سقوط ساسانیان و مرگ یزدگرد سوم نگارش شده است
تقریبا همزمان با هجرت پیامبر عظیم الشان اسلام حضرت محمد صلوات الله علیه از مکه به مدینه این کتیبه نیز ایجاد شده است
نتیجه اینکه شهر اقلید فقط بر اساس حوض دختر گبر و بدون توجه به سایر آثار تاریخی و سفرنامه ها ، قدمتی بسیار طولانی همراه با تمدن بوده ، که جوان عزیز امروزی باید از این موضوع آگاهی داشته باشد
منابع متن حوض دختر گبر
- نصرالله زاده ، سیروس ( ۱۳۹۸ ) مرزبان در بیشاپور، تدفین در اقلید ، نگاهی به گور نوشته اقلید . مجله پژوهش های ایران شناسی سال نهم شماره دوم پاییز وزمستان۱۳۹۸
گروپ ، کرد ( ۱۳۸۵ ) نبشته های تازه یافته از روزگار ساسانیان ، یافته های تازه از ایران باستان ، تهران ققنوس ۳۵۱ - ۳۹۹
🖊نگارنده #اکبر_رضایی_فرد
💾شناسه ۱۴۰۴۰۴۲۸۱۰۰۸
https://mohsendadashpour2021. blogfa. com/post/4637
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦‎ ࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─

معلم ریاضی به اصفهانی میگه، اقلیدس مال کجاست، پاسخ میده خب معلومه مال اقلید اس.
کلید
اقلید ( آق لید ) غین وقاف در فارسی نیست. و مخصوص زبان تورکی است. اقلید یک کلمه ی تورکی است.
اقلید معرب کلمه اکلید یا همان کلید است و کلیل نیز در میان عامه معروف است. . . این شهر از دوران هخامنشیان محل پرورش اسب واسواران سپاه پارس بود . . . می توان وجهه تسمیه اسم این شهر بعنوان کلید را بعنوان
...
[مشاهده متن کامل]
این موضوع در نطر گرفت که این شهر کلید ورود به ساتراپ پارس بود و با فتح این شهر عملا می توانستند به این ساتراپ وارد شوتد