اضلال الهی

[ویکی فقه] از آن جا که در آیاتی از قرآن کریم اضلال به خداوند نسبت داده شده است، و با توجه به این که اضلال به معنای گمراه ساختن فعل ناروایی است مفسران و متکلمان اسلامی را بر آن داشته است که در این باره به پژوهش بپردازند. آنان در این خصوص آراء گوناگونی اظهار کرده اند که در مجموع به دو دیدگاه منکران حسن و قبح عقلی (اشاعره) و طرفداران حسن و قبح عقلی (عدلیه: امامیه و معتزله) باز می گردد.
پیش از آن که به نقل و بررسی این دو دیدگاه بپردازیم، لازم است معانی یا کاربردهای ضلالت و اضلال را در لغت و اصطلاح بیان نماییم. اضلال در کتاب های لغت در معانی زیر به کار رفته است: هلاک کردن، عذاب نمودن، گمراه ساختن، حکم به گمراهی کسی نمودن و او را گمراه نامیدن، به شک و تردید انداختن، امر را مشتبه کردن، ضایع کردن، باطل کردن.
دیدگاه اشاعره در مورد معنی اضلال
اشاعره اضلال از ناحیه خداوند سبحان را بر معنای اصطلاحی و از ناحیه شیطان و اصنام را بر معنای مجازی حمل کرده اند. آنان معتقدند خداوند ضلالت و گمراهی را در قلب کافرین خلق کرده و آن ها را از گرایش به ایمان باز می دارد.
رد دیدگاه اشاعره
منشأ این عقیده یکی، تفسیر اشاعره از توحید در خالقیت، و اعتقاد به مسئله خلق افعال است. و دیگری استناد به ظواهر برخی از آیات قرآن کریم است. وحال آن که:
← بیهوده شدن ثواب و عقاب بندگان
...