اشکال اربعه

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] أشکال اربعه. اَشْکال ِ اَرْبَعه ، اصطلاحی منطقی برای هیأتهای چهارگانه قیاس (ه م ) است.
منطق دانان چگونگی قرار گرفتن حد وسط در دو مقدمه قیاس اقترانی را اصطلاحاً شکل ، سیاق یا نظم نامیده اند.

[ویکی فقه] اَشْکال ِ اَرْبَعه ، اصطلاحی منطقی برای هیأت های چهارگانه قیاس (ه م ) است.
اَشکال جمع شکل به معنى صورت و هیئت و اربعه به معنى چهارگانه است. در اصطلاح علم منطق، چگونگى ترکیب حد وسط با دو حد دیگر در مقدمتین قیاس، یا هیئت و صورت قرار گرفتن حد وسط با حد اصغر و حد اکبر در دو مقدمه قیاس اقترانی را «شکل»مى نامند. این هیئت و صورت چهارگونه است و در نتیجه، قیاس داراى چهار شکل خواهد بود که از آن به اشکال اربعه تعبیر مى شود.
تعریف
منطق دانان چگونگی قرار گرفتن حد وسط در دو مقدمه قیاس اقترانی را اصطلاحاً شکل ، سیاق یا نظم
سهروردی، یحیی ، حکمة الاشراق ، ج۱، ص۳۴، ضمن ج۲ مجموعه مصنفات ، به کوشش هانری کربن ، تهران ، ۱۳۵۵ش .
به هریک از اجزاء منطقی دو مقدمه قیاس ، یعنی موضوع و محمول آن دو قضیه ، حد می گویند. مقصود از شکل یا هیأت قیاس طرز قرار گرفتن این اجزاء در دو مقدمه است .
اقسام حد
...

دانشنامه آزاد فارسی

اَشکالِ اَرْبَعه
(یعنی شکل های چهارگانه) در اصطلاح منطق، مراد از شکل، نحوۀ قرارگرفتن حد وسط با حد اصغر و حد اکبر در دو مقدمۀ قیاس اقترانی است که به چهار گونه امکان پذیر است: ۱. شکل اول: حد وسط در صغری محمول و در کبری موضوع است؛ شکل دوم: حد وسط در هر دو مقدمه محمول است؛ شکل سوم: حد وسط در هر دو مقدمه موضوع است؛ شکل چهارم: حد وسط در صغری موضوع و در کبری محمول است؛ برترین و کامل ترین اشکال قیاس، شکل اول است. شاعری اشکال چهار گانۀ قیاس را در دو بیت جمع کرده است: «اوسط اگر حمل یافت در بر صغری و باز ـ وضع به کبری گرفت، شکل نخستین شمار/حمل به هر دو، دوم، وضع به هر دو، سوم ـ رابع اشکال را عکس نخستین بیار».

پیشنهاد کاربران

بپرس