اسرحدون

اَسَرحَدّون یا آسَرحَدّون ( ریخت یونانی و توراتی:Esarhaddon یا Asarxaddon؛ به اکدی:Aššur - aha - iddina، معنا: آشور برادری به من داده است. [ ۱] ) شاه آشور در بین سال های ۶۸۰ تا ۶۶۹ پیش از میلاد بود. او کوچک ترین پسر سناخریب پادشاه آشور و همسر دوم آرامی اش شهبانو نقیعه و پدر آشوربانیپال بود. وی پس از کشتن دو برادرش در نینوا شاه شد که این واقعه باعث شد تا امپراتوری آشور به جنگ داخلی و هرج و مرج فرورود. [ ۲]
اسرحدون در میان پسران سناخریب، هواخواه دستهٔ کاهنان و بازرگانان بود. پدرش وی را نامزد پادشاهی پس از خود نمود، ولی برادرانش کوشیدند وی را بی اعتبار کنند. پس پدرش او را به جایی در جنوب ترکیه کنونی راند ولی جایگاه ولیعهدی اش را از او نستاند. سناخریب در ژانویه ۶۸۱ پ. م ترور شد و می نماید که اسرحدون در مرگ پدر نقشی داشته است. [ ۳] پس از مرگ پدر، اسرحدون به نینوا پایتخت آشور بازگشت. او در جنگ با برادران هماوردش در شش هفته پیروز شد و در بهار همان سال به پادشاهی دست یافت. برادرانش گریختند و پیروان آنها از دم تیغ اسرحدون گذشتند.
بنا به روایت تاریخ بابلی، کیمریان در سال ۶۷۹ تا ۶۷۸ پ. م وارد خاک آشور شدند ولی تئوشپا پادشاه کیمریان مغلوب اسرحدون پادشاه آشور گشت و این شکست در آسیای کوچک به وی وارد آمد. «اخبار اسرحدون» که به زبان بابلی می باشد محل پیکار را کوشخنو می نامد ولی «سالنامه های» اسرحدون محل پیکار را در خوبوشنو نام می برند. محل اولی بالکل مجهول است اصطلاح دوم با خوبیش نا که در کاپادوکیه بوده یا خوبوشکیه واقع در جنوب دریاچه وان مقایسه شده. [ ۴]
پس از این شکست و در همان سال به کیمریانی برخورد می کنیم که در لشکر آشور به عنوان سپاهی مزدور خدمت می کنند. [ ۵] در حدود سال های ۶۷۶ تا ۶۷۴ پ. م بنا به مدارک باستانی که به مدد منابع اورارتویی مکشوف گردیده، کیمریان دولت فریگیه را که در مرکز آسیای صغیر قرار داشت تارومار کردند. [ ۶]
جنگ با کیمریان برای اسرحدون بسیار رعب آور بوده به طوری که دربارهٔ نتیجهٔ جنگ مجبور بود آن را با هاتِف[ ۷] در میان بگذارد. در سالنامه های وی پرسش هایی که شاه اسرحدون از هاتف خدای شمش به عمل آورده است، یک بار سؤال شده از هاتف که اسکیت هایی که وارد خاک ماننائیان شده اند چه نیّتی دارند. در چند سؤال دیگر نیز به مناسبت قیام مادیها که ماننائیان و کیمریان نیز در آن شرکت جسته اند از اسکیت ها نام برده شده؛ و سرانجام پرسشی دربارهٔ عاقبت اتحاد با پارتاتوآ پادشاه کشور ایشکوزا که محل آن مشخص نشده، به عمل آمده است. جالب است که آشوریان رئیس اسکیت ها را «پادشاه» می شمرند و آن هم پادشاه «کشور» معیّنی و البته منظور نظر ایشان از «کشور ایشکوزا» میهن اسکیت ها در آنسوی قفقاز نبوده است؛ و چون از هاتف سؤال شده است که آیا شاهزاده خانم آشوری را به زنی به پارتاتوآ بدهند یا نه، و به دیگر سخن، موضوع ازدواج سیاسی به میان آمده، شکّی نیست که صحبت بر سر عقد اتحاد با کشور معیّن و مشخّصی، که در حدود عرصهٔ فعالیت های سیاسی آشور قرار داشته، بوده است نه دور از مرزهای آن.

اسرحدون ( ـ۶۶۹ق م) (Esarhaddon) پادشاه آشور که از ۶۸۰ق م جانشین پدرش، سناخریب، شد. او در سال ۶۷۱ پ م موفق به فتح مصر شد.