اسرائیلیات

[ویکی فقه] اِسْرائیلیّات ، اصطلاحی در معارف اسلامی ، به ویژه در زمینه تفسیر و علوم حدیث ، و آن به دسته ای از روایات و قصص و مفاهیم اشاره دارد که نه در قرآن و احادیث نبوی ، بلکه در تعالیم امم سالفه به ویژه بنی اسرائیل ریشه دارند و حاصل جریانی است از داستان سرایی ، اسطوره پردازی و وجوهی دیگر از تعالیم غیر اصیل که به ویژه در سده های نخست هجری توسط گروهی - بیشتر از یهودیان اسلام آورده - صورت پذیرفته ، و به حاشیه آموزش های مسلمانان راه یافته است .
نویسندگان مسلمان به هنگام نقل از منابع پیشینیان ، گاه با استفاده از تعابیر صریحی چون «برخی از کتب پیشینیان » یا «کتب پیامبران » به بیان مطلب می پرداخته اند البته در مواردی نیز بدون ذکر سرچشمه ، سخن را به صورت گفتار صحابه و تابعان ، یا به عبارت دیگر به صورت احادیث موقوف نقل کرده اند. در مقام تشخیص منشأ و سرچشمه ، باید در نظر داشت که میان این دوگونه روایات ، تفاوتی اساسی وجود دارد، چه تنها گونه نخست است که برگرفته شدن آن از روایات ماقبل اسلامی به صراحت بازگو شده است . یافت نشدن ریشه این روایات در احادیث نبوی ، گرچه بازدارنده ای برای یک داوری قطعی است ، اما با شناخت شخصیت راویان و نیز با در دست داشتن نمونه های مشابه در نوشته های یهود، می توان به مطالعه ای تطبیقی میان این روایات با نظایر یهودی آن پرداخت .
مفهوم واژه اسرائیلیات
واژه اسرائیلیات جمع اسرائیلیه و آن منسوب به اسرائیل است که نامی دیگر برای یعقوب پیامبر علیه السلام بوده است .
کاربرد اصطلاح اسرائیلیات
در جست و جو از قدیم ترین نمونه های کاربرد اصطلاح اسرائیلیات ، نخستین نمونه احتمالی تألیفی با همین عنوان از وهب بن منبه (د ۱۱۴ق ) است و تردید از آن روست که در برخی از منابع کتاب شناختی از این اثر با عناوینی دیگر یاد شده است . اگر چه فهارس کتاب شناختی موجود، ذکری از این اثر به میان نیاورده اند، ولی پاره اقتباس شده از این اثر توسط ونشریسی با ذکر عنوان کامل کتاب ، به روشنی نشان می دهد که گویا این اثر در موضوع مورد بحث تألیف شده بوده است از نمونه های صریح کاربرد تاریخی اصطلاح ، نخست باید به مسعودی اشاره کرد که در سده ۴ق ، این واژه را به مفهوم اصطلاحی آن و در حدی وسیع که روایات مسیحی را نیز در بر گیرد، به کار برده است ؛ او این دسته از روایات را اخباری به روایت اصحاب حدیث دانسته است که نه می توان آنها را قبول ، و نه رد کرد. مسعودی در ادامه سخن از اسرائیلیات ، به ذکر نمونه هایی از این دست اخبار پرداخته است . در اوایل سده ۷ ق یاقوت حموی این واژه را با بیانی آشکار به مفهوم «کتب قدیمه » و آثار امم سالفه به کار گرفته است . با گذشت حدود یک سده ، کسانی چون ابن تیمیه ، و با تعریفی روشن تر ابن کثیر با ارائه مفهومی از این اصطلاح ، هماهنگ با مفهوم امروزی آن ، به تبیین اقسام روایات اسرائیلیات پرداخته ، و به نقد محتوایی آنها دست یازیده اند.
تقسیم بندی اسرائیلیات
...

[ویکی شیعه] اِسْرائیلیات، اصطلاحی در معارف اسلامی، به ویژه در زمینه تفسیر و علوم حدیث، ناظر به روایات و قصص و مفاهیمی که نه در قرآن و احادیث نبوی، بلکه در تعالیم امت های پیشین به ویژه بنی اسرائیل ریشه دارند و حاصل جریانی است از داستان سرایی، اسطوره پردازی و وجوهی دیگر از تعالیم غیر اصیل که به ویژه در سده های نخست هجری توسط گروهی -بیشتر از یهودیان اسلام آورده- ساخته شده، و به حاشیه آموزش های مسلمانان راه یافته است.
نویسندگان مسلمان به هنگام نقل از منابع پیشینیان، گاه با استفاده از تعابیر صریحی چون «برخی از کتب پیشینیان» یا «کتب پیامبران» به بیان مطلب می پرداخته اند. البته در مواردی نیز بدون ذکر سرچشمه، سخن را به صورت گفتار صحابه و تابعین، یا به عبارت دیگر به صورت احادیث موقوف نقل کرده اند.
واژه اسرائیلیات جمع اسرائیلیه و آن منسوب به اسرائیل است که نامی دیگر برای یعقوب پیامبر(ع) بوده است.

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است
روایات و داستان های وارد شده از منابع یهود و غیریهود به فرهنگ اسلامی.
اسرائیلیات، جمع اسرائیلیه و منسوب به اسرائیل، لقب یعقوب پیامبر جد اعلای یهودیان است. اسرائیل، ترکیبی از دو واژه «اسر» به معنای غلبه و «ایل» به معنای قدرت کامل است و در زبان عبری به کسی که بر قدرت کامل یعنی خداوند چیره شده گفته می شود. این لقب را از آن رو بر یعقوب نهاده اند که به گمان یهود، وی در مبارزه با خداوند بر او پیروز شد.
برخی جزء نخست این واژه را به معنای «عبد» و بخش دوم را به معنای «اللّه» دانسته اند، بنابراین اسرائیل به معنای عبدالله (بنده خدا) است.
واژه اسرائیلیات گاهی در معنایی ویژه، فقط بر آن دسته از روایاتی اطلاق می گردد که صبغه یهودی دارد و از طریق فرهنگ یهودی وارد حوزه اسلامی می شود و گاهی در معنایی گسترده تر هر آنچه را که صبغه یهودی و مسیحی دارد و در منابع اسلامی داخل شده و گاهی در مفهومی گسترده تر از دو مورد پیشین بکار رفته و هر نوع روایت و حکایتی را که از منابع غیراسلامی وارد قلمرو فرهنگ اسلامی می گردد شامل می شود.
مراوده زیاد یهودیان با مسلمانان در صدر اسلام، گسترده تر بودن فرهنگ یهود در مقایسه با ملت های دیگر عداوت بیشتر آنان با مسلمانان، کارآمدتر بودن حیله هایشان و نقش بیشتر یهود در گسترش این روایات، سبب شد جنبه یهودی و اسرائیلی بر دیگر جهات غالب و بر همه آن ها واژه «اسرائیلیات» اطلاق شود.
اسرائیلیات به این معنا از اصطلاحاتی است که در قرن های متأخر از عهد صحابه و تابعان بر این گونه مطالب نهاده شده است. آنچه در صدر اسلام و تا مدت ها بعد از عصر صحابه و تابعان در این باره رواج داشته، تعبیراتی از قبیل «گفته های اهل کتاب»، «نقل از کتب پیشینیان» و امثال آن بوده است.
در روایتی از امام صادق علیه السلام از این گونه روایات به «احادیث یهود و نصارا» یاد شده است. قدیم ترین منبع موجود که اسرائیلیات را در معنای اصطلاحی آن بکار برده، از مسعودی (م.343 ق) است که در آن افزون بر اطلاق اسرائیلیات بر روایات یهودی و مسیحی به نمونه هایی از این روایات نیز اشاره کرده است.