[ویکی فقه] آستانه حضرت معصومه. آستانه حَضْرَتِ مَعْصومه، حرم حضرت معصومه (علیها سلام) و ساختمان ها و موقوفات و تشکیلات اداری وابسته به آن که بیش تر آن ها در شهر قم واقع است.
فاطمه (علیها سلام)، (د ۲۰۱ق/۸۱۶م) دختر امام موسی کاظم (علیه السلام) (۱۲۸-۱۸۳ق/۷۴۵-۷۹۹م) است.«معصومه» در باب علت و تاریخ شهرت وی به «معصومه» اظهار نظر قطعی دشوار است. براساس فرمانی از جهانشاه قره قویونلو (سده ۹ق/۱۵م) فقط می توان حدس زد که از همین روزگاران به این نام مشهور شده است.وی در ۲۰۱ق/۸۱۶م، یک سال پس از ورود امام رضا (علیه السلام) به مرو، عزم خراسان کرد و چون به ساوه رسید بیمار شد. موسی بن خزرج اشعری از اشعریان مقیم قم به ساوه رفت و وی را به قم آورد و در سرای خویش منزل داد. مطابق روایتی دیگر، خود فاطمه (علیها سلام) از خادم خواست که او را به قم برد.بیماری او ۱۷ روز ادامه یافت و به فوت انجامید. جنازه اش را در محلی موسوم به باغ بابلان که اکنون روضه اوست به خاک سپردند.درباره عمر فاطمه (علیها سلام) به هنگام وفات، روایات گوناگون است. برخی او را ۱۸ ساله، و بعضی بیش از این دانسته اند، اما با توجه به این که پدر وی امام موسی کاظم (علیه السلام) در ۱۷۹ق/۷۹۵م به دستور هارون الرشید گرفتار و زندانی شد و ۴ سال در زندان ماند و همان جا وفات یافت و وفات فاطمه نیز در ۲۰۱ق/۸۱۶م رخ نمود، وی لااقل می بایست در ۲۱ یا ۲۲ سالگی وفات کرده باشد.براساس روایتی دیگر فاطمه (علیها سلام) مسموم شد، ولی این روایت ضعیف است و مورخان معتبر، از آن میان، حسن بن محمدحسن قمی از آن یاد نکرده اند.
باغ بابلان
بابلان، مدفن حضرت معصومه باغی بود از آنِ موسی اشعری در بیرون شهر قم.حسن قمی از آن به «مقبره بابلان» تعبیر کرده است، زیرا موسی بن خزرج آن باغ را پس از دفن حضرت معصومه، برای گورستان عمومی وقف کرد.منزلی را که معصومه در آن چندی زیست به مسجد اختصاص داد. آن منزل نیز بیرون شهر قم بود و اینک معروف به سرای سِتّیّه، همراه با «بیت النور» که محل عبادت وی بود، معمور و مزار مردم است.نخستین بار میرابوالفضل عراقی مسجدی در کنار آن ساخت و از این رو، محوطه وسیع اطراف آن به میدان میر مشهور شد.باغ بابلان در کنار رودخانه و بیرون شهر قم بود.مسلم است که این باغ حتی در سده های ۷ و ۸ق نیز خارج از قم بوده، زیرا قاضی احمد قمی از شمس الدین صاحب دیوان یاد می کند که «متوجه شهر قم شد و چون به آن جا رسید، در مشهد شریف که بیرون شهر است فرود آمد».
فاصله حرم تا رودخانه
همچنین به موجب یک وقف نامه از روزگار صفویان، حرم بیرون از باروی قم بوده است.در ایامی که شاردن از قم دیدار می کرده، دیوار پهن و ستبری از آجر میان ساختمان حرم و رودخانه کشیده شده بوده که به هنگام طغیان رودخانه، به حرم آسیبی وارد نیاید.بنابراین در آن روزگار نیز حرم با رودخانه فاصله چندانی نداشته است، گرچه امروز این فاصله به چند صدم تر می رسد، اما این عقب نشینی را نمی توان طبیعی دانست بلکه به گمان قوی مسیر رودخانه را بعداً کمی تغییر داده اند تا حرم از آسیب احتمال مصون بماند.
ساختمان های حرم
...
فاطمه (علیها سلام)، (د ۲۰۱ق/۸۱۶م) دختر امام موسی کاظم (علیه السلام) (۱۲۸-۱۸۳ق/۷۴۵-۷۹۹م) است.«معصومه» در باب علت و تاریخ شهرت وی به «معصومه» اظهار نظر قطعی دشوار است. براساس فرمانی از جهانشاه قره قویونلو (سده ۹ق/۱۵م) فقط می توان حدس زد که از همین روزگاران به این نام مشهور شده است.وی در ۲۰۱ق/۸۱۶م، یک سال پس از ورود امام رضا (علیه السلام) به مرو، عزم خراسان کرد و چون به ساوه رسید بیمار شد. موسی بن خزرج اشعری از اشعریان مقیم قم به ساوه رفت و وی را به قم آورد و در سرای خویش منزل داد. مطابق روایتی دیگر، خود فاطمه (علیها سلام) از خادم خواست که او را به قم برد.بیماری او ۱۷ روز ادامه یافت و به فوت انجامید. جنازه اش را در محلی موسوم به باغ بابلان که اکنون روضه اوست به خاک سپردند.درباره عمر فاطمه (علیها سلام) به هنگام وفات، روایات گوناگون است. برخی او را ۱۸ ساله، و بعضی بیش از این دانسته اند، اما با توجه به این که پدر وی امام موسی کاظم (علیه السلام) در ۱۷۹ق/۷۹۵م به دستور هارون الرشید گرفتار و زندانی شد و ۴ سال در زندان ماند و همان جا وفات یافت و وفات فاطمه نیز در ۲۰۱ق/۸۱۶م رخ نمود، وی لااقل می بایست در ۲۱ یا ۲۲ سالگی وفات کرده باشد.براساس روایتی دیگر فاطمه (علیها سلام) مسموم شد، ولی این روایت ضعیف است و مورخان معتبر، از آن میان، حسن بن محمدحسن قمی از آن یاد نکرده اند.
باغ بابلان
بابلان، مدفن حضرت معصومه باغی بود از آنِ موسی اشعری در بیرون شهر قم.حسن قمی از آن به «مقبره بابلان» تعبیر کرده است، زیرا موسی بن خزرج آن باغ را پس از دفن حضرت معصومه، برای گورستان عمومی وقف کرد.منزلی را که معصومه در آن چندی زیست به مسجد اختصاص داد. آن منزل نیز بیرون شهر قم بود و اینک معروف به سرای سِتّیّه، همراه با «بیت النور» که محل عبادت وی بود، معمور و مزار مردم است.نخستین بار میرابوالفضل عراقی مسجدی در کنار آن ساخت و از این رو، محوطه وسیع اطراف آن به میدان میر مشهور شد.باغ بابلان در کنار رودخانه و بیرون شهر قم بود.مسلم است که این باغ حتی در سده های ۷ و ۸ق نیز خارج از قم بوده، زیرا قاضی احمد قمی از شمس الدین صاحب دیوان یاد می کند که «متوجه شهر قم شد و چون به آن جا رسید، در مشهد شریف که بیرون شهر است فرود آمد».
فاصله حرم تا رودخانه
همچنین به موجب یک وقف نامه از روزگار صفویان، حرم بیرون از باروی قم بوده است.در ایامی که شاردن از قم دیدار می کرده، دیوار پهن و ستبری از آجر میان ساختمان حرم و رودخانه کشیده شده بوده که به هنگام طغیان رودخانه، به حرم آسیبی وارد نیاید.بنابراین در آن روزگار نیز حرم با رودخانه فاصله چندانی نداشته است، گرچه امروز این فاصله به چند صدم تر می رسد، اما این عقب نشینی را نمی توان طبیعی دانست بلکه به گمان قوی مسیر رودخانه را بعداً کمی تغییر داده اند تا حرم از آسیب احتمال مصون بماند.
ساختمان های حرم
...
wikifeqh: آستانه_قم