ملید ( زبان هیتی: Malidiya[ ۱] یا احتمالا Midduwa؛[ ۲] زبان اکدی: Meliddu؛[ ۳] زبان اورارتویی: Melitea؛ لاتین: Melitene ) شهری باستانی در کوهستان های توروس و بر رود توهمه ( که به فرات علیا می ریزد ) بود که باستان شناسان آن را در محوطه باستانی ارسلان تپه ( انگلیسی: Arslantepe ) در نزدیکی ملطیه ترکیه کاوش کرده اند. [ ۴]
در ۲۶ ژوئیه ۲۰۲۱ یونسکو این محوطه را در فهرست میراث جهانی اش ثبت کرد.
نخستین سکونت ها در ارسلان تپه در اواخر دوران مس سنگی صورت گرفت. آنچه از لایهٔ چهارم ارسلان تپه مانده شامل ساختمانی از خشت خام است که دیوارهایی تزئین شده داشت و کاربرد آن نامعلوم است. [ ۵] همچنین دگیرمن تپه در ۲۴ کیلومتری شرق ارسلان تپه یکی از قدیمی ترین شواهد ذوب مس را دارا است. [ ۶]
تا اواخر دوره اوروک توسعهٔ ارسلان تپه به حدی رسیده بود که مجموعه ای بزرگ معبد و کاخ را شامل باشد. از نظر فرهنگی، ملید جزئی از «میانرودان شمالی» محسوب می شد و نقش مستعمره ای تجاری در راستای فرات را داشت که تأمین مواد خام برای سومر ( میانرودان سفلی ) را بر عهده داشت. [ ۷]
در حدود ۳۰۰۰ پیش از میلاد، آتش سوزی و تخریب گسترده ای در منطقه روی داد و پس از آن آثاری از سفال های تمدن کورا–آراکس ( که فرهنگی دامدار متمرکز در قفقاز بود ) در ارسلان تپه دیده می شود. [ ۸] [ ۹]
در اواخر عصر برنز، ارسلان تپه به مرکز اداری منطقه در پادشاهی ایسوا تبدیل شد. این محوطه در این دوره استحکامات دفاعی بسیاری داشت که احتمالاً به دلایل تهدید هیتی ها از غرب باشد. در این زمان ارسلان تپه تحت تأثیر فرهنگی هوری ها، میتانی ها و هیتی ها بود.
در حدود ۱۳۵۰ پ. م. شوپ پیلولیومای یکم شاه هیتی ها این منطقه را در جنگ با توشراتا شاه میتانی ها تصرف کرد و آن را به مقر عملیاتش علیه میتانی ( که به تسخیر پایتخت این فرهنگ یعنی واشیوکامی انجامید ) استفاده کرد.
پس از سقوط امپراتوری هیتی ها، از قرون ۱۲ تا ۷ پیش از میلاد، این شهر به مرکز دولت مستقل سوری - هیتی به نام کامانو تبدیل شد. در این دوره کاخ و مجسمه هایی از فرمانروایان و شیرهایی برپا شدند. درگیری این دولت با شاه آشوری تیگلات - پیلسر یکم ( ۱۱۱۵–۱۰۷۷ پ. م ) باعث شد این دولت مجبور به پرداخت خراج به آشور شود. این شهر به توسعه و آبادی خود ادامه داد تا اینکه شاه آشوری سارگون دوم ( ۷۲۲–۷۰۵ پ. م ) آن را فتح کرد. همزمان کیمری ها و سکاها به آناتولی یورش آوردند و شهر رو به زوال گذارد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفدر ۲۶ ژوئیه ۲۰۲۱ یونسکو این محوطه را در فهرست میراث جهانی اش ثبت کرد.
نخستین سکونت ها در ارسلان تپه در اواخر دوران مس سنگی صورت گرفت. آنچه از لایهٔ چهارم ارسلان تپه مانده شامل ساختمانی از خشت خام است که دیوارهایی تزئین شده داشت و کاربرد آن نامعلوم است. [ ۵] همچنین دگیرمن تپه در ۲۴ کیلومتری شرق ارسلان تپه یکی از قدیمی ترین شواهد ذوب مس را دارا است. [ ۶]
تا اواخر دوره اوروک توسعهٔ ارسلان تپه به حدی رسیده بود که مجموعه ای بزرگ معبد و کاخ را شامل باشد. از نظر فرهنگی، ملید جزئی از «میانرودان شمالی» محسوب می شد و نقش مستعمره ای تجاری در راستای فرات را داشت که تأمین مواد خام برای سومر ( میانرودان سفلی ) را بر عهده داشت. [ ۷]
در حدود ۳۰۰۰ پیش از میلاد، آتش سوزی و تخریب گسترده ای در منطقه روی داد و پس از آن آثاری از سفال های تمدن کورا–آراکس ( که فرهنگی دامدار متمرکز در قفقاز بود ) در ارسلان تپه دیده می شود. [ ۸] [ ۹]
در اواخر عصر برنز، ارسلان تپه به مرکز اداری منطقه در پادشاهی ایسوا تبدیل شد. این محوطه در این دوره استحکامات دفاعی بسیاری داشت که احتمالاً به دلایل تهدید هیتی ها از غرب باشد. در این زمان ارسلان تپه تحت تأثیر فرهنگی هوری ها، میتانی ها و هیتی ها بود.
در حدود ۱۳۵۰ پ. م. شوپ پیلولیومای یکم شاه هیتی ها این منطقه را در جنگ با توشراتا شاه میتانی ها تصرف کرد و آن را به مقر عملیاتش علیه میتانی ( که به تسخیر پایتخت این فرهنگ یعنی واشیوکامی انجامید ) استفاده کرد.
پس از سقوط امپراتوری هیتی ها، از قرون ۱۲ تا ۷ پیش از میلاد، این شهر به مرکز دولت مستقل سوری - هیتی به نام کامانو تبدیل شد. در این دوره کاخ و مجسمه هایی از فرمانروایان و شیرهایی برپا شدند. درگیری این دولت با شاه آشوری تیگلات - پیلسر یکم ( ۱۱۱۵–۱۰۷۷ پ. م ) باعث شد این دولت مجبور به پرداخت خراج به آشور شود. این شهر به توسعه و آبادی خود ادامه داد تا اینکه شاه آشوری سارگون دوم ( ۷۲۲–۷۰۵ پ. م ) آن را فتح کرد. همزمان کیمری ها و سکاها به آناتولی یورش آوردند و شهر رو به زوال گذارد.
wiki: ارسلان تپه