سکاها

دانشنامه آزاد فارسی

سَکاها
سَکاها
(یا: سیت ها؛ اسکیت ها) مردمانی جنگاور و کوچ رو در هزاره های دوم و اول پ م، در آسیای مرکزی و استپ های شمال قفقاز و اروپای شرقی. هرچند مستشرقین قرون ۱۹ و ۲۰، سکاها را از اقوام آریایی پنداشته بودند، فقدان منابع مکتوب اجازه نمی دهد دربارۀ زبان آن ها قضاوت شود؛ همچنین فرهنگ مادی و هنر آن ها با فرهنگ مادی و هنر منسوب به تیره های آریایی در فلات ایران متفاوت است. منابع یونانی هم به تبار آریایی سکاها اشاره ای نـمی کـنـند. کــاوش هـای هِـرمان پـارسیـنـگراز مؤسـسۀ باسـتـان شناسی آلـمان و بـاسـتـان شناس روس، خاستگاه سکاها را ناحیۀ تووا در آن سوی سیبری معرفی می کند؛ با این حال، بسیاری از زیستگاه ها و مزارهای سکایی از ناحیۀ کوهستانی آلتایی کشف شده است و از همین نظر شاید سکاها نیای ترکان باستان باشند. در کاوش مزارهای سکایی آلتایی، حضور دو نژاد زرد و سفید و آمیزش آن ها آشکار است؛ بنابراین سکاها نژاد واحدی نبودند. مهم ترین شاخص های فرهنگی سکاها سنت تدفین در کورگان ها و فلزکاری ایشان است. سکاها بزرگان و امیران خود را در کورگان یا تومولوسدفن می کردند. کورگان واژه ای است ترکی به معنی مزاری که در زیر تلی از خاک پنهان شده است. بزرگان سکایی را همراه با ثروت شخصی، همسران، خدمه، زیورآلات و جنگ افزارها، اسبان و ارابه های آنان در گورهایی دفن کردند که به شکل کلبه یا خیمه از چوب یا سنگ ساخته بود و سپس روی آن را با تلی انبوه از خاک می پوشانیدند. اولین نشانه های حضور فرهنگ سکایی فراتر از مرزهای آسیای مرکزی و استپ های شمال آن سوی قفقاز، به حدود ۲۰۰۰پ م می رسد. در آغاز هزارۀ دوم پ م گسترش سنت کورگان ها را در آذربایجان می بینیم. برپایۀ منابع یونانی و بِین ُالنَّهرینی در فاصله سال های ۶۵۳ تا ۶۲۵پ م سکاها بر آذربایجان سیطره یافتند که از آن با نام میان پردۀ سکایی یاد می شود. سکاها پس از به قدرت رسیدن کوروش در قوم پارس و برافتادن پادشاهی های ماد، بابل و لیدی از وی اطاعت نکردند و سرانجام کوروش کبیر در نبرد با تومریس ملکۀ قبیلۀ سکایی ماساژت (ماساگت) جانش را از دست داد. داریوش اول نیز نبردهای خونینی با سکاها انجام داد؛ اما نتوانست بر آن ها چیره شود؛ با این حال، در نقش برجستۀ بیستون آخرین اسیر از اسیرانی که در غل و زنجیر به نزد داریوش اول آورده اند، سکونخای سکایی معرفی می شود. نام سیستان را برگرفته از سَکا و سَکِستان می دانند. پس از آن که سکاها در ۱۳۰پ م پادشاهی یونانی ـ باختری را برانداختند، در سیستان با مهرداد دوم پارتی مواجه شدند؛ مهرداد آنان را شکست داد و به ناچار آن جا اسکان یافتند و سپس تابعیت پادشاهی هندو ـ پارتی را در پاکستان امروزی پذیرفتند. عناصر سکایی در نبرد با یونانیان و شکل گیری پادشاهی کوشانی در افغانستان امروزی نقشی فعال داشتند؛ همچنین قبیلۀ داهه را که پادشاهی پارتی را بنیاد نهاد از سکاها معرفی کرده اند. سکاها صنعتگرانی چیره دست و جواهرسازانی ماهر بودند. هنر جواهرسازی سکایی و غنای کورگان های ایشان یکی از علل اصلی و مهم در تاراج کورگان های روسیه در قرون ۱۸ و ۱۹ بود؛ این روند تا پیدایش اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ادامه داشت. مشخصۀ اصلی هنر سکاها ساخت ابزار و زیورآلاتی به شکل و صورت جانورانی چون گرگ، گوزن، قوچ و آهو بود. هنر سکایی را هنری جانورگرا معرفی کرده اند که تأثیر آن در هنر ایران دورۀ هخامنشی بسیار مشهود است. از مشهورترین یافته های سکایی باید به پارچه ای اشاره شود که با نام فرش پازیریک آن را می شناسند. سکاها از قبایل بزرگی تشکیل یافته بودند که بزرگ ترین آن ها سارمات یا سَرمَت، آلان یا آران و ماساژت بود.

پیشنهاد کاربران

پایتخت قوم سکاها و جاذبه های گردشگری آن تصاویر
سقز با قدمت بیش از 3 هزار سال به عنوان پایتخت قوم سکائیان از جاذبه های تاریخی و طبیعی زیادی برخوردار است.
فارس گزارش می دهد
پایتخت قوم سکاها و جاذبه های گردشگری آن تصاویر
...
[مشاهده متن کامل]

سقز با قدمت بیش از 3 هزار سال به عنوان پایتخت قوم سکائیان از جاذبه های تاریخی و طبیعی زیادی برخوردار است.
پایتخت قوم سکاها و جاذبه های گردشگری آن تصاویر
به گزارش خبرگزاری فارس از سنندج، نام امروزه سقز از نام قوم سکا، اسکیت و سکز به یادگار مانده است. شهر سقز در سرزمین اقوام مانائی، مادی، بر سر راه کاروان همدان به آذربایجان و دیاربکر و موصل به زنجان و قزوین و ری قرار داشت و به دلیل موقعیت چهار راهی از مراکز مواصلاتی دنیای قدیم بود.
این شهرستان دارای آثار تاریخی با اهمیتی است که متأسفانه بیشتر آنها در طول زمان براثر بلایای طبیعی و هجوم اقوام مجاور و ویران کردن آنها در زیر خاک مدفون مانده اند، اما آثار تاریخی باارزش به جای مانده مانند قلعه ( کاخ دژ ) باستانی زیویه و قلعه قپلانتو بر اعتبار و اهمیت آثار تاریخی آن افزوده اند.
از لحاظ طبیعی، شهرستان سقز دارای منابع آبی غنی بوده و رودخانه های بسیاری مانند زرینه رود، سیمینه رود و رود خورخوره در حوضه این شهرستان جاری است که در نهایت به دریاچه ارومیه می ریزند.
بر روی رودخانه زرینه رود در مرز آذربایجان غربی سد شهید کاظمی احداث شده است که دریاچه پشت سد از جاذبه های گردشگری استان به شمار می آید همچنین از ارتفاعات مهم منطقه می توان به کوه زیبای نکروز، ونوشه و سایر ارتفاعات مانند کوه چاقل، روش و دره نان اشاره کرد.
شهر سقز دومین شهر پرجمعیت استان بعد از سنندج و دارای مردمانی فرهنگ دوست است، استعدادهای فرهنگی و هنری به ویژه موسیقی در شهرستان سقز بسیار زیاد است تا جایی که هرساله چندین جشنواره مانند جشنواره موسیقی کردی و جشنواره تأتر کردی به صورت ثابت در این شهرستان برگزار می شود. بازار مرزی بسطام واقع در 63 کیلومتری جنوب شهر سقز در مسیر جاده مریوان به عنوان یکی از سه مرکز اصلی مبادلات تجاری استان از اهمیت بازرگانی خاصی در استان برخوردار است.
زیویه قلعه ای با 700 سال قدمت
قلعه ( کاخ دژ ) باستانی زیویه بر روی یکی از کوه های نسبتاً مرتفع در 55 کیلومتری جنوب شرقی شهر سقز در روستای زیویه واقع شده و حدود 700 سال پیش از میلاد در دوره حکومت اقوام ماد و مانائی ساخته شده است.
زیویه هم از نظر معماری و هم از نظر آثار هنری یکی از شاخص ترین و باارزش ترین مکان های دوره تاریخی محسوب می شود، طی چند فصل کاوش های علمی و باستانشناسی که سال 1354 تا سال 1380 ادامه داشته است، نتایج قابل توجهی در زمینه شناخت معماری آن به دست آمده است.
قطعات عاج منقوش که نقوش حیوانی و صحنه شکار اساطیر روی آن حک شده و از ارزش ویژه ای برخوردار هستند از جمله اشیاء به دست آمده در این کاوش ها بوده که نقش برجسته آبیدر سنندج از روی دو نمونه آنها طراحی، بزرگنمایی و ساخته شده است. سر عقاب طلائی، گردنبند طلایی از مهم ترین اشیاء به دست آمده در این قلعه است که در حال حاضر در موزه آثار ملی نگهداری می شوند.
ورودی اصلی این قلعه عظیم پلکان سنگی و شامل سالن ها، حیاط ها، اتاق های متعدد، تالار ستون دار و انبار غله می شود.
در سال 1325، شخصی به نام ایوب ربنور با امتیاز رسمی حفاری زیویه را شروع کرد و طبق مندرجات کتاب دوران بی خبری ایوب ربنور با همیاری اسدالله نامی گنجینه های زیویه را غارت کرد.
طی دوازده سال حفاری در زیویه علاوه بر شش قبر از پادشاهان و امرای ماد، ساختمان سه طبقه زیبا و باستانی زیویه را که از شاهکارهای معماری عهد باستان بود درهم ریخته و از بیخ و بن کندند.
در حقیقت ساختمان باشکوه و سه طبقه زیویه یکی از عجائب معماری باستان بود که با استحکامی بی نظیر بر بالای کوه و بر روی غار وسیع و تماشایی زیویه در ارتفاع 1835 متری از سطح دریا بنا شده است.
هیچ بیننده ای با معیار عقلی خود نمی تواند باور کند در سه هزار سال قبل در چنین ارتفاعی ساختمانی با چنین شکوه و عظمتی ساخته شده باشد. ساختمان سه طبقه زیویه از روی شواهد غیرقابل انکار همان ساختمانی است که بنا به نوشته هرودوت مادها از روی رضا و رغبت برای دیوکو ساختند و در واقع این ساختمان مرکز اولین دادگستری ایران باستان بوده است.
دیوارهای بنا با سنگ های مخصوص تراشیده شده و دیوار خشتی بر روی پی ها با مقیاس های دقیق هندسی و معادلات ریاضی ساخته شده بود. قطر دیوارهای ساختمان چندین برابر قطر دیوار ساختمان های کلنگی امروز و پهنای آن بیشتر از دو متر است.
ساختمان سه طبقه به شکل ساختمان های مهندسی ساز امروزی است و دارای پنجره و راهروهای متعدد و خیلی بزرگ، ایوان یا بالکنی زیبا و جالب، دوازده سرستون سنگی با چند ستون سنگی و دو دروازه سنگی حجاری شده بسیار بزرگ بوده است.
طبق شواهد و قرائن موجود با استفاده از خاصیت ظروف مرتبطه، ساختمان از آب لوله کشی استفاده می کرد و آب لازم از چشمه ای بر بالای کوهی در جوار کوه زیویه تامین می شده است.
دریاچه سد شهید کاظمی
یکی دیگر از جاذبه های شهرستان سقز دریاچه سد شهید کاظمی است که در 62 کیلومتری شمال شهر سقز و بین شهرستان های سقز و بوکان قرار گرفته است، طول متوسط آن 6 کیلومتر و حجم مخزن آن 48 میلیون مترمکعب و آب دریاچه از رودهای زرینه رود، خورخوره، سیمینه رود و چم سقز تأمین می شود این دریاچه و روستاهای اطراف آن به ویژه روستای قلندر از جاذبه های طبیعی و گردشگری استان کردستان است.
کاروانسرا و بازار قدیمی سقز
این مجموعه در مرکز اصلی شهر شامل بقایایی از راسته های بازار قدیمی سقز به جای مانده است که با توجه به احداث مراکز تجاری در مجاورت آن همچنان به عنوان یکی از مراکز تجاری اصلی شهر محسوب می شود.
مسجد دومناره
این مسجد در خیابان امام و در بافت قدیمی سقز واقع شده است تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست ولی اهالی محل ساخت آن را به شیخ حسن مولان آباد از علمای سابق مذهبی منطقه نسبت می دهند که احتمال دارد در اواخر دوره افشاریه و اوایل زندیه ساخته شده باشد.
مسجد دارای شبستانی به چهار ستون قطور چوبی به نشانه چهار خلیفه اهل سنت است که در ضلع جنوب غربی، ایوان ستون دار ساخته شده که فرم مخصوص مساجد منطقه کردستان را تداعی می کند. در بالای مسجد دو مناره قرار دارد و به همین دلیل به مسجد دومناره شهرت پیدا کرده است.
سلسله گزارش های گردشگری فارس با هدف معرفی آثار تاریخی و طبیعی استان کردستان به هموطنان ایرانی است و امیدواریم مردم خوب اقصی نقاط کشورمان با سفر به استان کردستان از جاذبه های آن بازدید کرده و با تاریخ پرافتخار مردم این استان به عنوان نخستین ایرانیان آشنا شوند.

سکاهاسکاهاسکاهاسکاهاسکاها
منابع• https://www.farsnews.ir/news/13920105000568/پایتخت-قوم-سکاها-و-جاذبه‌های-گردشگری-آن--تصاویر
بزرگ ترین و پایدارترین مردمان ایرانی بیرون پشته ی ایران، همانا سکاها بوده اند. این مردمان کوچ رو و دلیر، اگرچه هم نژاد و هم زبان ایرانیان بودند، ولی بسیاری از ویژگی های فرهنگی ایرانیان، چون دین مزدیسنی و یکجانشینی را نپذیرفتند. از این گذشته در بیشتر تاریخ دیرپای خود، از روزگاران پیشاتاریخی گرفته تا سده های نخستین اسلامی، هرجا که زورشان می رسید بلای جان همسایه های ایرانی و انیرانی خود می شده اند.
...
[مشاهده متن کامل]

اینان سرزمین های پهناوری از دل اروپا گرفته تا نزدیکی سیبری را زیر سم اسپان خود داشتند. در آینده برخی از آنان به سرزمین های خاوری ایران کوچیدند و پاره ای از آنان تا هندوستان را نیز درنوردیدند. آنانی که به خاور ایران رسیدند نام خویش را به سیستان دادند و همین نام هم تا امروز بر دوپاره ی جداافتاده سیستانِ ایران و افغانستان برجای مانده است. در این جستار به نخستین گزارش ها از وجود سکاها برپایه بن مایه های خاوری و یونانی پرداخته خواهد شد.
نخستین یادها از سکایان در تاریخ، به تازش آنان به خاور نزدیک باستان بازمی گردد. اسرحدون، پادشاه آشور، در سنگ نبشته ای که از خود برجای گذاشته است از لشکرکشی سکایان به مرزهای خاوری سرزمینش سخن می راند. فرمانده این سکایان، ایشپَکایه نام داشته است و پس از هم پیمانی با دولت ماننا به آشور می تازد و چنین می نماید که شکست هم می خورد. این لشکرکشی میان سال های ۶۸۰ تا ۶۷۷ پیش از میلاد روی داده است. این سکایان به گمان بسیار با گذشتن از کوه های قفقاز راه خود را به سرزمین های باختری آسیا گشوده بودند و از همان دهه ی ۶۸۰ پیش از میلاد هم تاخت وتاز به سرزمین های آباد جنوب قفقاز را پیش گرفته بودند. سپس مانناها ( یا مادها ) آنان را برای هم پیمانی با هم و نبرد با آشور انگیزانده باشند. به هر روی چند سال پس از آن در ۶۷۲ پیش از میلاد، پادشاه سکاها، پَرتَتَوه از دختر اسرحدون خواستگاری کرد و بدین سان آشوریان و سکاها هم پیمان شدند. هرودوت نام این پادشاه را پروتوثوئِس ( Προτοθύης ) خوانده است. در نوشته های آشوری این نام به گونه ی بَرتَتوئه آمده است. ریشه ی این نام را برگرفته از ایرانی باستان پرثو - تَوَه ( pṛθu - tavah* ) به چم ( :معنای ) دارنده ی توان فراوان یا پرثو - تووَنت ( *pṛθu - tuvant ) به چم بسیار نیرومند دانسته اند.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری است با عنوان �سرآغازی بر تاریخ سکاها� که به خامه ی اردلان کوزه گر در تازه ترین شماره ی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویه ی ششم ( تاریخ و باستان شناسی ) شماره ی 434 هفته نامه ی امرداد بخوانید.
خوانندگان می توانند برای دسترسی به هفته نامه ی امرداد افزون بر نمایندگی ها و روزنامه فروشی ها از راه های زیر نیز بهره ببرند.
* ویراستاریه: �سرآغازی بر تاریخ سکاها� نوشته ی اردلان کوزه گر است که به نادرستی ( :اشتباه ) به نام علی علی بابایی درمنی منتشر شده است. امرداد برای این لغزش از نویسنده ی نوشتار و خوانندگان پوزش می خواهد.

سکاها
منابع• https://amordadnews.com/60386/
ژن شنا سی قومی صد صد ایرانی بعضی بدون تحقیق آنها رو غیر ایرانی می داند.
براساس پژوهش های ژنتیکی صورت گرفته بر اسکلت های باقی مانده از سکاها در منطقه سیبری، کشور روسیه، هاپلوگروپ بخش عمده مردان سکایی متعلق به هاپلوگروپ R1a - z93 است، که این هاپلوگروپ عموما در مردمان هندواروپایی رایج بوده و طی مهاجرت آریایی ها پخش شده است. [۴۰] این هاپلوگروپ بیشتر در نواحی شرقی ایران رایج است.
...
[مشاهده متن کامل]

منبع. https://indo - european. eu/2019/04/scytho - siberians - of - aldy - bel - and - sagly - of - haplogroup - r1a - z93 - q1b - l54 - and - n/

هنوز هم بخشی از سکاهای باستانی با همین نام در منطقه ساکا یا یاکوتستان سیبری زندگی میکنند و ترک زبان هستند و خود را ساکا مینامند. سکاهای ساکن در یاکوتستان فعلی ابتدا در اطراف دریاچه ارال زیست میکردند بعد
...
[مشاهده متن کامل]
در طی مهاجرت های مختلف پایشان به سیبری و منطقه یاکوتستان باز شده است . جغرافیای منطقه ای که سکاهای باستانی زیست میکردند و فرهنگ زندگی انها دقیقا با ترکها در ان مناطق یکسان است .

بپرس