ادبیات ترکمن

ادبیات تُرکمَن یا ادبیات تُرکمَنی، ( ترکمنی: Türkmen edebiýaty ) شامل ترکیبات شفاهی و متون نوشتاری به زبانهای ترکی و ترکمنی اوغوز قدیم است. ترکمن ها نوادگان مستقیم ترک های اوغوز هستند که قومی ترک غربی بودند و شاخه اوغوز از خانواده ترک زبان ها را تشکیل می دهند.
تاریخ ادبیات رایج ترکی نزدیک به ۱۳۰۰ سال را در بر می گیرد. [ ۱] قدیمی ترین سوابق ترکی مکتوب بر روی کتیبه های رونیک یافت می شود که شناخته شده ترین آنها کتیبه های اورخون متعلق به قرن هفتم است. بعدها، بین قرن های ۹ و ۱۱ میلادی، سنت حماسه های شفاهی، مانند کتاب دده قوردقود ترک های اوغوز - اجداد زبانی و فرهنگی قوم های ترک، ترکمن و آذربایجان امروزی - و حماسه مناس قوم قرقیزستان در میان مردمان ترک کوچ نشین آسیای مرکزی به وجود آمد.
پس از نبرد ملازگرد، ترک های اوغوز از قرن یازدهم در آناتولی مستقر شدند. علاوه بر سنت های شفاهی پیشین آنها که یک سنت ادبی مکتوب که به شدت تحت تأثیر ادبیات عربی و فارسی بود، در میان این مهاجران جدید پدید آمد. [ ۲]
اولین پیشرفت ادبیات ترکمن با ادبیات ترکان اوغوز ارتباط تنگاتنگی دارد. [ ۳] ترکمن ها ادعای مشترکی در مورد تعدادی از آثار ادبی دارند که به زبان های اوغوز قدیم و فارسی ( توسط سلجوقیان در قرون ۱۱–۱۲ میلادی ) با دیگر مردمان ترک اوغوز، عمدتاً آذربایجان و ترکیه، نوشته شده اند. از جمله این آثار می توان به کتاب دده قورقود، گوروگلی، لیلی و مجنون و یوسف و زلیخا اشاره کرد. [ ۴]
با این حال، اتفاق نظر وجود دارد که ادبیات نوین ترکمن در قرن هجدهم و از اشعار مخدوم قلی فراغی سرچشمه گرفته است. او به عنوان پدر ادبیات ترکمن شناخته می شود. [ ۵] [ ۶] از دیگر شاعران برجسته ترکمن آن عصر می توان به دولت محمد آزادی ( پدر مخدوم قلی فراغی ) ، Nurmuhammet Andalyp, Abdylla Şabende، Şeýdaýy, Mahmyt Gaýyby و Gurbanally Magrupy اشاره کرد. [ ۷]