اخلاق کار

[ویکی فقه] در سبک زندگی اسلامی، کار و تولید، نه امری مادّی، بلکه عبادتی بزرگ بوده و حق تولید برای تمام انسان ها است، بنابراین بررسی مؤلفه های اخلاق کار ضرورت می یابد.
با توجه به اهمیت کسب وکار در قرآن و سنت پیامبر اکرم و ائمه اطهار (علیهم السلام) راهکارهای برای ارتقاء فرهنگ کار و تلاش در جامعه ی امروز ایران قابل استنباط است، مواردی نظیر: احیای فرهنگ غنی کار و تلاش و همت، هماهنگ سازی تمامی حوزه های دخیل در امر عملیاتی کردن کار، ایجاد وحدت و هم دلی بین تمام نیروهای وفادار به انقلاب اسلامی حول محور رهبر معظم انقلاب، برنامه ریزی جهت ایجاد انگیزه برای عموم جامعه، ایجاد سامانه ی برنامه ریزی ، هماهنگی، هدایت، کنترل و نظارت و... .
مقدمه
انسان از دو بعد مادی و معنوی «جسم و جان» ترکیب یافته و هر یک از این دو بعد، برای رشد و بالندگی به تقویت، انرژی و تغذیه سالم نیازمند است. خدای متعال، که جهان هستی را خلق کرده و انسان را به عنوان گل سر سبد مخلوقات خود معرفی کرده، طبیعت را مسخر او ساخته و ابزار و امکانات مورد نیاز را در اختیار او قرار داده است. انسان می تواند در سایه تدبیر و تلاش، از مواهب الهی استفاده کند و زمینه رشد و تعالی مادی و معنوی خود را فراهم کند. اشتغال و کار از مسائلی است که برای پیمودن راه های ترقی مادی و معنوی، نقشی بنیادین دارد و کار برای ادامه زندگی و بقای جامعه ضرورتی اجتناب ناپذیر است. زندگی هرکس به واسطه کارکردن تأمین و اداره می شود و خودکفایی هر جامعه ای به میزان و نوع عملکرد شاغلان آن جامعه بستگی دارد. علاوه بر اینها، کار موجب نشاط انسان شده، بیکاری موجب فقر، افسردگی، فساد و سرخوردگی اجتماعی می گردد. اهمیت کار در سنین جوانی دو چندان است و آثار و ثمرات آن برای نسل جوان ارزش زیادی دارد. از دیدگاه اسلام، کارکردن فقط برای کسب درآمد و افزودن ثروت نیست و در این میان معیارهای مهم دیگر اخلاقی نیز دخالت دارند که برخی از آن ها در این نوشتار مطرح می شوند.
سبک زندگی
سبک زندگی از مفاهیمی است که در نیمه دوم قرن بیستم مورد توجه جدی و اقبال جامعه شناسان قرار گرفت. با طرح مباحث مربوط به مدرنیته، هویت، مصرف و انگیزه های مصرف کنندگان از سوی جامعه شناسان بستر مناسبی جهت رشد مطالعات و تحقیقات تجربی در این زمینه فراهم شد. این گسترش با محوریت نظریه های جامعه شناسانی همچون وبر (Weber)، گیدنز (Giddings)، وبلن (Veblen)، بوردیو (Bourdieu)، پیترسون (Peaterson) و... انجام گرفت. گستردگی ابعاد و پیچیدگی موضوع موجب شده است که مرزهای محدود کننده این موضوع لغزنده و مبهم باشد و از این رو، برداشت های متفاوتی از این موضوع و قلمرو آن به وجود آید که در بررسی ها قابل مشاهده است. مفهوم سبک زندگی اولین بار در سال ۱۹۲۹ توسط آدلر (Addler) - روان شناس اجتماعی – مطرح شد و پس از یک دوره افول، مجدد از سال ۱۹۶۱ مورد اقبال اندیشمندان به ویژه جامعه شناسان قرار گرفت. در ادبیات جامعه شناسی از مفهوم سبک زندگی دو برداشت و مفهوم سازی وجود دارد، یکی مربوط به دهه ۱۹۲۰ که سبک زندگی معرف ثروت و موقعیت اجتماعی افراد و بیش تر به عنوان شاخص تعیین طبقه اجتماعی به کار رفته است، و دوم به عنوان شکل اجتماعی نوینی که تنها در متن تغییرات مدرنیته و رشد فرهنگ مصرف گرایی معنا می یابد، و در این معنا سبک زندگی راهی است برای تعریف ارزش ها، نگرش ها و رفتارهای افراد که اهمیت آن برای تحلیل های اجتماعی روز به روزافزایش می یابد. جنسن (Jensen، ۲۰۰۷) معتقد است که بیش تر اوقات این مفهوم بدون آن که به طور دقیق معنای روش زندگی را بدهد، مورد استفاده قرار می گیرد و در ادبیات این واژه، به روش های مختلف تعریف شده و این که در چهار سطح جهانی، ملی، منطقه ای و فردی قابل اندازه گیری است. فرهنگ علوم اجتماعی سبک زندگی را به نوع زندگی یا نوع معیشت ترجمه کرده که منظور چگونگی جریان حیات و شیوه زندگی انسان ها به صورت فردی و گروهی است و نحوه استفاده از درآمد، طول زمان کار، شیوه لباس پوشیدن، تغذیه، رفتارهای دینی، فرهنگی و... را شامل می شود. بوردیو سبک زندگی را نتیجه قابل رؤیتی از ابراز عادت می داند، از نظر او همه چیزهایی که انسان را احاطه کرده است، مثل: مسکن، اسباب و اثاثیه، کتاب ها، سیگارها، عطرها، لباس ها و غیره بخشی از سبک زندگی او است. بنابراین، سبک زندگی عبارت از شیوه زندگی کردن است که شامل رفتارهای عینی فرد می شود و از مهم ترین ابعاد آن، مربوط به مسائل اقتصادی و کسب درآمد خانواده و جامعه است که ریشه در کارکردن دارد. دین اسلام در قالب آیات قرآن کریم و سیره پیامبر اعظم (صلی الله علیه وآله وسلم) و ائمه اطهار (علیهم السلام) راهکارهای مفیدی برای توجه به رابطه ی اخلاق و کار ارائه می کند که در غنی سازی سبک زندگی اسلامی افراد جامعه نقشی مهم دارد.
← معنای خلق
...