اخلاق الوزیرین

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] اخلاق الوزیرین- الصاحب بن عباد و ابن العمید کتابی از ابوحیان علی بن محمد بن عباس توحیدی بغدادی متوفای بین 440 و 441 ه.ق است. مؤلف در علوم بسیاری دست داشت ه و با زبانی فصیح و در عین حال مصنوع به بیان مطالب متنوع می پرداخت ه است. آدام متز، مستشرق سویسی، او را بزرگترین نثر نویس عربی علی الاطلاق دانسته است. او از بخت مساعدی برخوردار نبود و سراسر عمر را به فقر و نیازمندی گذراند.
معاش او از راه نگارش کتابهایی برای وزراء و امرایی چون ابن عمید و صاحب بن عباد تامین می شد و عجب آن است که مشمول لطف و انعام هیچ یک از این بزرگان قرار نگرفت.
مؤلف در این کتاب، ضمن امثال و حکایات و لطایف، به زبان طنز از معایب و زشتیهای دو وزیر آل بویه، اسماعیل بن عباد طالقانی 385 ه.ق مصاحب و وزیر مویدالدوله دیلمی و وزیر برادرش فخرالدوله، و ابوالفضل محمد بن حسین عمید بن محمد معروف به ابن العمید 360 ه.ق، وزیر با تدبیر رکن الدوله دیلمی و معلم عضد الدوله دیلمی، یاد کرده است. از این رو کسانی این اثر او را مثالب الوزیرین و ذم الوزیرین خوانده اند.
اخلاف الوزیرین به صورت نامه ای است مفصل خطاب به یکی از دوستان یا بزرگان بدون هیچ فصل بندی یا اختیار عناوین.
نویسنده در مقدمه مشروح کتاب، سبب تألیف آن را شرح می دهد و تاریخچه ای از کارهای مشابه نقل می کند و خود را در بیان مثالب و معایب این دو وزیر محق می شمارد. سپس به شرح مفصل خصوصیات زندگی صاحب بن عباد می پردازد، و آنگاه به سراغ ابوالفضل بن عمید می رود و بیشتر از خست و لئامت او سخن می گوید. در خلال بحث از ابن العمید، کرارا به بیان مطالب صاحب گریز می زند، و از علاقه او به شنیدن تملق و از خودبزرگ بینی او یاد می کند که خویش را در علم بیان از قس بن ساعده و در نحو از سیبویه و در کلام از نظام و در فقه از ابوحنیفه و در عروض ازخلیل بن احمد بالاتر می شمرد و به ولع او به سجع سازی اشاره، و سجعهای غریبی از او نقل می کند و فخرفروشی او را در احاطه بر لغت عرب و آشنایی با نوادر و غرائب الفاظ می نکوهد. استادی ابوحیان در هجو، آن هم در لباس و ظاهر جد، به دل می نشیند و بر عقل و احساس اثر می کند. او برای هر مطلب شاهدی می آورد. مع الوصف ابن خلکان داشتن این کتاب را شوم می داند.

[ویکی فقه] اخلاق الوزیرین (کتاب). اخلاق الوزیرین- الصاحب بن عباد و ابن العمید کتابی از ابوحیان علی بن محمد بن عباس توحیدی بغدادی متوفای بین ۴۴۰ و ۴۴۱ ه. ق است.
مولف در علوم بسیاری دست داشته و با زبانی فصیح و در عین حال مصنوع به بیان مطالب متنوع می پرداخته است. آدام متز، مستشرق سویسی، او را بزرگترین نثر نویس عربی علی الاطلاق دانسته است. او سراسر عمر را به فقر و نیازمندی گذراند. معاش او از راه نگارش کتابهایی برای وزراء و امرایی چون ابن عمید و صاحب بن عباد تامین می شد و عجب آن است که مشمول لطف و انعام هیچ یک از این بزرگان قرار نگرفت. مولف در این کتاب، ضمن امثال و حکایات و لطایف، به زبان طنز از معایب و زشتیهای دو وزیر آل بویه ، اسماعیل بن عباد طالقانی ۳۸۵ ه. ق مصاحب و وزیر مویدالدوله دیلمی و وزیر برادرش فخرالدوله، و ابوالفضل محمد بن حسین عمید بن محمد معروف به ابن العمید ۳۶۰ ه. ق، وزیر با تدبیر رکن الدوله دیلمی و معلم عضد الدوله دیلمی، یاد کرده است. از این رو کسانی این اثر او را مثالب الوزیرین و ذم الوزیرین خوانده اند.
ساختار کتاب
اخلاف الوزیرین به صورت نامه ای است مفصل خطاب به یکی از دوستان یا بزرگان بدون هیچ فصل بندی یا اختیار عناوین.
گزارش محتوا
نویسنده در مقدمه مشروح کتاب، سبب تالیف آن را شرح می دهد و تاریخچه ای از کارهای مشابه نقل می کند و خود را در بیان مثالب و معایب این دو وزیر محق می شمارد. سپس به شرح مفصل خصوصیات زندگی صاحب بن عباد می پردازد، و آنگاه به سراغ ابوالفضل بن عمید می رود و بیشتر از خست و لئامت او سخن می گوید. در خلال بحث از ابن العمید، کرارا به بیان مطالب صاحب گریز می زند، و از علاقه او به شنیدن تملق و از خودبزرگ بینی او یاد می کند که خویش را در علم بیان از قس بن ساعده و در نحو از سیبویه و در کلام از نظام و در فقه از ابوحنیفه و در عروض از خلیل بن احمد بالاتر می شمرد و به ولع او به سجع سازی اشاره، و سجعهای غریبی از او نقل می کند و فخرفروشی او را در احاطه بر لغت عرب و آشنایی با نوادر و غرائب الفاظ می نکوهد. استادی ابوحیان در هجو ، آن هم در لباس و ظاهر جد، به دل می نشیند و بر عقل و احساس اثر می کند. او برای هر مطلب شاهدی می آورد. مع الوصف ابن خلکان داشتن این کتاب را شوم می داند.

پیشنهاد کاربران

بپرس