[ویکی فقه] اخبار من بلغ روایات بیانگر اعطای پاداش بر عمل به مقتضای حدیث مشتمل بر آن را گویند. از اخبار من بلغ در اصول فقه، مبحث حجج و امارات، ذیل قاعده تسامح در ادلّه سنن بحث شده است. اخبار من بلغ به احادیث بیان گر حکمِ عمل کننده به حدیث، به امید ثواب منقول اطلاق می شود.
ـــ «اخبار من بلغ» اخباری است با این مضمون که اگر در روایات ضعیف منسوب به پیامبر (صلی الله علیه وآله) وعده پاداش و اجر بر انجام عملی آمده باشد و کسی آن عمل را به شوق رسیدن به آن پاداش انجام دهد، به ثواب آن می رسد، اگر چه در واقع چنین کلامی از رسول خدا(صلی الله علیه وآله) صادر نشده باشد.
ـــ مقتضای اخبار من بلغ این است که چنانچه کسی به حدیثی- که در بردارنده ثوابی برای انجام یا ترک عملی است-دست یابد و برای نیل به آن ثواب، به مقتضای حدیث عمل کند، پاداش آن به وی داده می شود؛ هر چند حدیث، آن گونه که نقل شده، نباشد.
بیان نمونه
مانند: صحیحه « هشام بن سالم » از امام صادق (علیه السلام):«من بلغه عن النبی(صلی الله علیه وآله) شیء من الثواب فعمله کان اجر ذلک له و ان کان رسول الله(صلی الله علیه وآله) لم یقله؛ اگر روایتی از پیامبر(صلی الله علیه وآله) در مورد ثواب بر انجام عملی، به شخصی برسد و او به همین قصد به آن عمل کند، اجر و ثواب آن عمل را می برد، هر چند پیامبر(صلی الله علیه وآله)آن را نفرموده باشد». اخبار زیادی در این باب وارد شده است که همگی دارای چنین مضمونی می باشد.
دیدگاه موجود در مورد اخبار من بلغ
در مورد «اخبار من بلغ» دو نظریه وجود دارد:۱. «اخبار من بلغ» به عنوان احتمال ثواب، دلالت بر استحباب می کند، نه به عنوان خود عمل؛ یعنی این اخبار، در جایی که روایت ضعیفی، برای دو رکعت نماز خاص، ثواب نقل کرده است، نمی گوید آن دو رکعت نماز مستحب است، بلکه می گوید چون در آن نماز، احتمال ثواب هست، شما به عنوان «محتمل الثواب»، و یا به بیان دیگر، به عنوان احتیاط، می توانید آن را به جا آورید؛ از این رو، انجام آن عمل به عنوان احتیاط است، مانند سایر اوامر احتیاطی. بنابراین، اخبار من بلغ با احتیاط منافات ندارد.« شیخ انصاری » بر این نظر است که اخبار من بلغ بر استحباب نفس عمل دلالت ندارد و ترتب ثواب، مستلزم کشف امر مولوی نیست.۲. مرحوم «آخوند» معتقد است بعضی از این اخبار، مثل صحیحه « هشام بن سالم » دلالت بر استحباب نفس عمل می کند و ما از ترتب ثواب، استحباب عمل را کشف می کنیم.ثمره این دو قول این است که بنا بر نظر اول، به استحباب عمل نمی توان فتوا داد، بلکه انجام آن رجائاً و به امید مطابقت با واقع، مستحب است؛ اما بنا بر نظر دوم، به استحباب عمل می توان فتوا داد.
از نظر شهید صدر
...
ـــ «اخبار من بلغ» اخباری است با این مضمون که اگر در روایات ضعیف منسوب به پیامبر (صلی الله علیه وآله) وعده پاداش و اجر بر انجام عملی آمده باشد و کسی آن عمل را به شوق رسیدن به آن پاداش انجام دهد، به ثواب آن می رسد، اگر چه در واقع چنین کلامی از رسول خدا(صلی الله علیه وآله) صادر نشده باشد.
ـــ مقتضای اخبار من بلغ این است که چنانچه کسی به حدیثی- که در بردارنده ثوابی برای انجام یا ترک عملی است-دست یابد و برای نیل به آن ثواب، به مقتضای حدیث عمل کند، پاداش آن به وی داده می شود؛ هر چند حدیث، آن گونه که نقل شده، نباشد.
بیان نمونه
مانند: صحیحه « هشام بن سالم » از امام صادق (علیه السلام):«من بلغه عن النبی(صلی الله علیه وآله) شیء من الثواب فعمله کان اجر ذلک له و ان کان رسول الله(صلی الله علیه وآله) لم یقله؛ اگر روایتی از پیامبر(صلی الله علیه وآله) در مورد ثواب بر انجام عملی، به شخصی برسد و او به همین قصد به آن عمل کند، اجر و ثواب آن عمل را می برد، هر چند پیامبر(صلی الله علیه وآله)آن را نفرموده باشد». اخبار زیادی در این باب وارد شده است که همگی دارای چنین مضمونی می باشد.
دیدگاه موجود در مورد اخبار من بلغ
در مورد «اخبار من بلغ» دو نظریه وجود دارد:۱. «اخبار من بلغ» به عنوان احتمال ثواب، دلالت بر استحباب می کند، نه به عنوان خود عمل؛ یعنی این اخبار، در جایی که روایت ضعیفی، برای دو رکعت نماز خاص، ثواب نقل کرده است، نمی گوید آن دو رکعت نماز مستحب است، بلکه می گوید چون در آن نماز، احتمال ثواب هست، شما به عنوان «محتمل الثواب»، و یا به بیان دیگر، به عنوان احتیاط، می توانید آن را به جا آورید؛ از این رو، انجام آن عمل به عنوان احتیاط است، مانند سایر اوامر احتیاطی. بنابراین، اخبار من بلغ با احتیاط منافات ندارد.« شیخ انصاری » بر این نظر است که اخبار من بلغ بر استحباب نفس عمل دلالت ندارد و ترتب ثواب، مستلزم کشف امر مولوی نیست.۲. مرحوم «آخوند» معتقد است بعضی از این اخبار، مثل صحیحه « هشام بن سالم » دلالت بر استحباب نفس عمل می کند و ما از ترتب ثواب، استحباب عمل را کشف می کنیم.ثمره این دو قول این است که بنا بر نظر اول، به استحباب عمل نمی توان فتوا داد، بلکه انجام آن رجائاً و به امید مطابقت با واقع، مستحب است؛ اما بنا بر نظر دوم، به استحباب عمل می توان فتوا داد.
از نظر شهید صدر
...
wikifeqh: اخبار_من_بلغ
[ویکی فقه] اخبار من بلغ (اصول).
...
...
wikifeqh: اخبار_من_بلغ_(اصول)