[ویکی فقه] اخبار احتیاط به احادیث مورد استدلال برای اثبات اصل احتیاط شرعی اطلاق می شود.
اخبار احتیاط، مقابل آیات احتیاط می باشد و آن، اخباری است که برای اثبات اصل احتیاط شرعی به آن استدلال شده است.
اقسام اخبار احتیاط
این اخبار به چند دسته تقسیم می گردد:۱. اخباری که بر وجوب توقف در هنگام شبهه دلالت می نماید، مانند: «لا تجامعوا فی النکاح علی الشبهة و قفوا عند الشبهة؛ از زناشویی شبهه ناک اجتناب کنید و در هنگام شبهه توقف کنید». در بعضی از این اخبار، علت توقف نیز ذکر شده است، مثل: «فان الوقوف عند الشبهات خیر من الاقتحام فی الهلکات؛ به درستی که در هنگام برخورد با امور مشتبه، توقف نمودن و انجام ندادن بهتر است از انجام دادنی که باعث هلاکت می شود». ۲. اخباری که بر وجوب احتیاط دلالت می نماید، مانند: «عن الرضا (علیه السلام) : ان امیرالمؤمنین (علیه السلام) قال لکمیل بن زیاد: اخوک دینک فاحتط لدینک بما شئت؛ امام رضا (علیه السلام) می فرماید: علی (علیه السلام) به کمیل فرمود: برادر تو دین تو است پس در امر دین با احتیاط عمل کن». ۳. اخبار تثلیث که از پیامبر (صلی الله علیه وآله) و بعضی از ائمه (علیهم السلام) روایت شده است، مانند آن چه که در ذیل مقبوله عمر بن حنظلة آمده است: «انما الامور ثلاثة: امرٌ بَیِّنٌ رُشده فیتَُّ بَع و امرٌ بیّن غَیُّه فیجتنب و امر مشکل یردّ حکمه الی الله و رسوله. قال رسول ا.. . (صلی الله علیه وآله) : حلال بیّن و حرام بَیِّنٌ و شبهات بین ذلک فمن ترک الشبهات نجی من المحرمات و من اخذ بالشبهات وقع فی المحرمات و هلک من حیث لا یعلم».۴. اخباری که بر حرمت سخن و عمل بدون علم دلالت دارد. معتقدان به برائت ، به این ادله چنین پاسخ داده اند که: در مورد شبهات بدوی ، ادله ای (عقلی و نقلی) بر اصالت برائت وجود دارد؛ بنابراین، اگر مرتکب مشتبهات شویم، خود را به هلاکت نینداخته ایم.
دیدگاه آخوند درباره اخبار احتیاط
در مورد اخبار احتیاط نیز برخی چون « آخوند خراسانی » - در کفایه - گفته اند: اگر دلیل وجوب احتیاط، کامل باشد، حکم عقل به «قبح عقاب بلا بیان» از کار می افتد و احتیاط واجب می گردد، اما سخن این است که اخبار دلالت کننده بر حلیت مشتبهات، مانند: کل شیء لک حلال»، معارض با اخبار احتیاط و اخص و اظهر از آن ها است و چون در مقام تعارض عام با خاص و تعارض ظاهر با اظهر باید خاص و اظهر را مقدم داشت، پس شبهات بدوی بعد از جستوجو، به وسیله «اخبار حِلّ» از عموم «اخبار احتیاط» خارج می گردند و در این مورد، اصل برائت جاری می گردد؛ اما در مورد شبهات بدوی قبل از جستوجو و نیز شبهات توأم با علم اجمالی ، ما نیز معتقد به وجوب احتیاط می باشیم.
نکته
...
اخبار احتیاط، مقابل آیات احتیاط می باشد و آن، اخباری است که برای اثبات اصل احتیاط شرعی به آن استدلال شده است.
اقسام اخبار احتیاط
این اخبار به چند دسته تقسیم می گردد:۱. اخباری که بر وجوب توقف در هنگام شبهه دلالت می نماید، مانند: «لا تجامعوا فی النکاح علی الشبهة و قفوا عند الشبهة؛ از زناشویی شبهه ناک اجتناب کنید و در هنگام شبهه توقف کنید». در بعضی از این اخبار، علت توقف نیز ذکر شده است، مثل: «فان الوقوف عند الشبهات خیر من الاقتحام فی الهلکات؛ به درستی که در هنگام برخورد با امور مشتبه، توقف نمودن و انجام ندادن بهتر است از انجام دادنی که باعث هلاکت می شود». ۲. اخباری که بر وجوب احتیاط دلالت می نماید، مانند: «عن الرضا (علیه السلام) : ان امیرالمؤمنین (علیه السلام) قال لکمیل بن زیاد: اخوک دینک فاحتط لدینک بما شئت؛ امام رضا (علیه السلام) می فرماید: علی (علیه السلام) به کمیل فرمود: برادر تو دین تو است پس در امر دین با احتیاط عمل کن». ۳. اخبار تثلیث که از پیامبر (صلی الله علیه وآله) و بعضی از ائمه (علیهم السلام) روایت شده است، مانند آن چه که در ذیل مقبوله عمر بن حنظلة آمده است: «انما الامور ثلاثة: امرٌ بَیِّنٌ رُشده فیتَُّ بَع و امرٌ بیّن غَیُّه فیجتنب و امر مشکل یردّ حکمه الی الله و رسوله. قال رسول ا.. . (صلی الله علیه وآله) : حلال بیّن و حرام بَیِّنٌ و شبهات بین ذلک فمن ترک الشبهات نجی من المحرمات و من اخذ بالشبهات وقع فی المحرمات و هلک من حیث لا یعلم».۴. اخباری که بر حرمت سخن و عمل بدون علم دلالت دارد. معتقدان به برائت ، به این ادله چنین پاسخ داده اند که: در مورد شبهات بدوی ، ادله ای (عقلی و نقلی) بر اصالت برائت وجود دارد؛ بنابراین، اگر مرتکب مشتبهات شویم، خود را به هلاکت نینداخته ایم.
دیدگاه آخوند درباره اخبار احتیاط
در مورد اخبار احتیاط نیز برخی چون « آخوند خراسانی » - در کفایه - گفته اند: اگر دلیل وجوب احتیاط، کامل باشد، حکم عقل به «قبح عقاب بلا بیان» از کار می افتد و احتیاط واجب می گردد، اما سخن این است که اخبار دلالت کننده بر حلیت مشتبهات، مانند: کل شیء لک حلال»، معارض با اخبار احتیاط و اخص و اظهر از آن ها است و چون در مقام تعارض عام با خاص و تعارض ظاهر با اظهر باید خاص و اظهر را مقدم داشت، پس شبهات بدوی بعد از جستوجو، به وسیله «اخبار حِلّ» از عموم «اخبار احتیاط» خارج می گردند و در این مورد، اصل برائت جاری می گردد؛ اما در مورد شبهات بدوی قبل از جستوجو و نیز شبهات توأم با علم اجمالی ، ما نیز معتقد به وجوب احتیاط می باشیم.
نکته
...
wikifeqh: روایات_احتیاط