ابن عقده

[ویکی فقه] اِبْن ِ عُقْده ، ابوالعباس احمد بن محمد بن سعید همدانی (۱۵ محرم ۲۴۹-۷ ذیقعده ۳۳۲ق / ۱۰ فوریه ۸۶۳ - اول ژوئیه ۹۴۴م )، محدث بزرگ شیعی است.
عقده لقب پدر وی می باشد که از وراقان و معلمان کوفه بود. خاندان او از طریق ولاء عتق با بنی هاشم (ظاهراً شاخه عباسی آن ) و نیز با قبیله همْدان (شاخه سبیع ) خویشاوند بوده اند و شهرت ابن عقده به همدانی به همین جهت بوده است .
محل زندگی
ابن عقده بیشتر عمر خود را در کوفه گذرانده و بنا به تصریح شاگردش ابن جعابی تنها ۳ سفر به بغداد داشته است .
سه سفر به بغداد
نظر به اینکه ابن عقده در سفر خود به بغداد از علی بن داوود قنطری استماع حدیث کرده است (د ۲۷۲ق / ۸۸۶م )، سفر وی به این شهر باید پیش از ۲۷۲ق بوده باشد. تعیین دقیق تر تاریخ این سفر تنها بر اساس حدس ممکن است . نعمانی اسنادی ارائه کرده که نشان می دهد ابن عقده در فاصله سالهای ۲۶۲-۲۶۶ق / ۸۷۶ -۸۸۰م و ۲۷۱-۲۷۷ق / ۸۸۴ -۸۹۰م استماعاتی داشته که بنابر قراین خارجی احتمالاً در کوفه صورت گرفته است . بنابراین نخستین سفر وی به بغداد احتمالاً در فاصله ۲۶۶-۲۷۱ق بوده است . سفر دوم وی به بغداد که در آن از احمد بن یحیی صوفی (د ۳۰۶ق ) استماع حدیث کرده ، طبعاً پیش از ۳۰۶ق / ۹۱۸م صورت گرفته است و این امر با اطلاعاتی که ابن ِ جِعابی در مورد سفر دوم به دست داده است سازگاری دارد. این سفر پیش از ۳۱۸ق یعنی سال وفات یحیی بن صاعد پایان یافته ، زیرا در این تاریخ ابن عقده به کوفه بازگشته بوده است . درباره سفر سوم وی به بغداد تنها می دانیم که وی در ۳۳۰ق / ۹۴۲م در جامع رصافه و مسجد براثا حدیث گفته است . خطیب نیز تصریح کرده که این سفر در اواخر عمر وی صورت گرفته و وی چندی پس از بازگشت به کوفه درگذشته است .
مذهب
...

[ویکی اهل البیت] احمد بن محمد بن سعید همدانی کوفی معروف به ابن عقده شخصیتی جلیل القدر و عظیم المنزله بوده ، در وثاقت نقل حدیث و جلالت شان و کثرت حفظ فوق شهرت است ، وی زیدی مذهب و جارودی مسلک بوده و بر این عقیده مرده است ولی علمای اثناعشریه نام او را در بین روات و محدثین خویش آورده اند. ابن عقده به سال 249 متولد و به سال 332 یا 333 در کوفه درگذشت.
ابن عقده در حفظ حدیث زبانزد بود و به روایتی حافظ 100 هزار حدیث بوده و بر سند و متن تنها 300 هزار حدیث ، از احادیث اهل بیت وقوف داشته است . در میان راویان ابن عقده محدثان مشهوری چون محمد بن یعقوب کلینی ، ابوالحسن دارقطنی ، ابوالقاسم طبرانی ، ابوالفرج اصفهانی ، ابوغالب زراری ، ابن ابی زینب نعمانی ، ابن عدی جرجانی ، ابوحفص بن شاهین ، ابن جعابی و هارون بن موسی تَلْعُکبری دیده می شوند.
عقده لقب پدر وی می باشد که از وراقان و معلمان کوفه بود. خاندان او از طریق ولاء عتق با بنی هاشم (ظاهراً شاخة عباسی آن ) و نیز با قبیلة همْدان (شاخة سبیع ) خویشاوند بوده اند.
او نویسنده ای پرکار بوده و آثار فراوانی از خود به یادگار گذاشته است. که اجمالا به بیان و معرفی آنها می پردازیم: رجال ابن عقده که یکی از مهمترین آثار او و درباره صحابیان امام صادق علیه السلام است. کتاب الجهر ببسم الله الرحمان الرحیم/ذکر النبی صلی الله علیه و آله والصخرة والراهب وطرق ذلک/کتاب الشیعة من اصحاب الحدیث/کتاب صلح الحسن علیه السلام و معاویة/طرق حدیث النّبی صلی الله علیه و آله: «أنت منّی بمنزلة هارون من موسی»، عن سعدبن أبی وقّاص/طرق حدیث الرّایة/فضائل علی علیه السلام/کتاب فضل الکوفة/کتاب الشوری/کتاب الطائر/مسند عبدالله بن بکیر بن أعین/کتاب من روی عن أبی جعفر محمد بن علی الباقر علیه السلام و أخباره/کتاب من روی عن الحسن والحسین علیه السلام/کتاب من روی عن زید بن علی و مسنده/کتاب من روی عن علیّ بن الحسین علیه السلام زین العابدین و اخباره/کتاب من روی عن علی علیه السلام أنّه قسیم الجنة والنار/من روی عن فاطمةالزهراء سلام الله علیها من اولادها/کتاب الولایة ومن روی غدیرخم در این کتاب، حدیث غدیر را از یکصد و پنج طریق ذکر کرده است./ یحیی بن زید بن علی وأخباره/ 21. کتاب السنن/کتاب من روی عن امیرالمؤمنین علیه السلام/کتاب تفسیرالقرآن 46/ نجاشی این کتاب را خود دیده و به نیکویی ستوده است.