ابن تومرت
لغت نامه دهخدا
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] اِبْن ِ تومَرْت ، ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن تومرت بربری مصمودی هرغی (د ۵۲۴ق /۱۱۳۰م )، فقیه اصولی، مدعی مهدویت و امامت در مغرب اقصی ( مراکش کنونی ) و بنیان گذار سلسله موحدون در شمال افریقا و اندلس بود.
از نیمه های سده ۵ق /۱۱م ، گروهی از قبایل مغرب اقصی معروف به لمتونه بر دیگر قبایل محلی استیلا یافتند و سرانجام حکومتی را در شمال افریقا پایه گذاشتند که در تاریخ به مرابطون یا مرابطیه معروفند.قلمرو حکومت آنان که در ۵۴۲ق /۱۱۴۷م منقرض شد از کرانه های نهر دوبره در مشال اسپانیا تا بلندیهای صحرای کبری در افریقا و از لیبی تا اقیانوس اطلس گسترده بود.
← مذهب مالک بن انس
در تاریخ تولد ابن تومرت اختلاف است . ابن اثیر فوت او را ۵۲۴ق و در ۵۱ یا ۵۵ سالگی دانسته است . با این حساب تولد او باید در ۴۷۳ یا ۴۶۹ق رخ داده باشد.ابن خلکان و ابن تغری بردی ، تاریخ تولد وی را ۱۰ محرم ۴۸۵ق دانسته اند.به گزارش زرکشی ، ابن سعید ۴۹۱ق ، ابن خطیب اندلسی ۴۸۶ق و سرانجام غرناطی ۴۷۱ق را سال ولادت ابن تومرت اختیار کرده اند.محمد ماضور مصحح تاریخ الدولتین ، ۴۹۱ را مصحف ۴۷۱ و علت آن را تقارب حروف سبعین و تسعین دانسته است . بنابر این ۴۷۱ق اقدم تاریخهایی است که برای تولد ابن تومرت نقل کرده اند.
تبار ابن تومرت
او در قریه ای از بلاد سوس ، واقع در مغرب اقصی ، در خانواده ای فقیر، ولی پرهیزگار دیده به جهان گشود. قبیله او هرغه ، یکی از شاخه های فرعی (بطون ) مصموده کبری از قومی معروف به ایسرغینن بود که به زبان محلی نام شرفاء بود. گروه قبایل مصموده از نسل برنس بن بربر و یکی از بزرگ ترین و پرشاخه ترین قبایل مغرب بودند. پدرش از اهالی سوس و مادرش از خاندانی معروف به بنی یوسف بود. گرچه نام پدرش عبدالله بود، ولی همیشه به تومرت بن وکلید شهرت داشت و «وکلید» به شکلهای واجلید و وجلید نیز آمده که صورتی است از آجلید بربری به معنای زعیم و قائد. این می رساند که ابن تومرت گرچه تهی دست بود، ولی اصلی محترم داشت .
نسب ابن تومرت
...
از نیمه های سده ۵ق /۱۱م ، گروهی از قبایل مغرب اقصی معروف به لمتونه بر دیگر قبایل محلی استیلا یافتند و سرانجام حکومتی را در شمال افریقا پایه گذاشتند که در تاریخ به مرابطون یا مرابطیه معروفند.قلمرو حکومت آنان که در ۵۴۲ق /۱۱۴۷م منقرض شد از کرانه های نهر دوبره در مشال اسپانیا تا بلندیهای صحرای کبری در افریقا و از لیبی تا اقیانوس اطلس گسترده بود.
← مذهب مالک بن انس
در تاریخ تولد ابن تومرت اختلاف است . ابن اثیر فوت او را ۵۲۴ق و در ۵۱ یا ۵۵ سالگی دانسته است . با این حساب تولد او باید در ۴۷۳ یا ۴۶۹ق رخ داده باشد.ابن خلکان و ابن تغری بردی ، تاریخ تولد وی را ۱۰ محرم ۴۸۵ق دانسته اند.به گزارش زرکشی ، ابن سعید ۴۹۱ق ، ابن خطیب اندلسی ۴۸۶ق و سرانجام غرناطی ۴۷۱ق را سال ولادت ابن تومرت اختیار کرده اند.محمد ماضور مصحح تاریخ الدولتین ، ۴۹۱ را مصحف ۴۷۱ و علت آن را تقارب حروف سبعین و تسعین دانسته است . بنابر این ۴۷۱ق اقدم تاریخهایی است که برای تولد ابن تومرت نقل کرده اند.
تبار ابن تومرت
او در قریه ای از بلاد سوس ، واقع در مغرب اقصی ، در خانواده ای فقیر، ولی پرهیزگار دیده به جهان گشود. قبیله او هرغه ، یکی از شاخه های فرعی (بطون ) مصموده کبری از قومی معروف به ایسرغینن بود که به زبان محلی نام شرفاء بود. گروه قبایل مصموده از نسل برنس بن بربر و یکی از بزرگ ترین و پرشاخه ترین قبایل مغرب بودند. پدرش از اهالی سوس و مادرش از خاندانی معروف به بنی یوسف بود. گرچه نام پدرش عبدالله بود، ولی همیشه به تومرت بن وکلید شهرت داشت و «وکلید» به شکلهای واجلید و وجلید نیز آمده که صورتی است از آجلید بربری به معنای زعیم و قائد. این می رساند که ابن تومرت گرچه تهی دست بود، ولی اصلی محترم داشت .
نسب ابن تومرت
...
wikifeqh: ابن_تومرت_مغربی
دانشنامه آزاد فارسی
ابن تومَرْت (مغرب ۴۸۵ـ۵۲۴ق)
فقیه اصولی، مدعی مهدویت و امامت در مغرب اقصی (مراکش کنونی) و بنیادگذار سلسلۀ موحدون در شمال افریقا و اندلس. برای تحصیل علوم دینی به عراق رفت. سپس عازم مکه شد و در ۵۱۵ق با داعیۀ اصلاح گری و امر به معروف و نهی از منکر به میهن خود بازگشت. نخست در مهدیه، که شیعه نشین بود، در مسجدی معتکف شد و ادعا کرد که سیّد است و از روی کتاب جفر دریافته که به زودی مهدی در شهر تینمل ظهور خواهد کرد. پس از چندی با عنوان مهدویت قیام مسلحانه کرد، اما پیش از آن که موفق شود درگذشت.
فقیه اصولی، مدعی مهدویت و امامت در مغرب اقصی (مراکش کنونی) و بنیادگذار سلسلۀ موحدون در شمال افریقا و اندلس. برای تحصیل علوم دینی به عراق رفت. سپس عازم مکه شد و در ۵۱۵ق با داعیۀ اصلاح گری و امر به معروف و نهی از منکر به میهن خود بازگشت. نخست در مهدیه، که شیعه نشین بود، در مسجدی معتکف شد و ادعا کرد که سیّد است و از روی کتاب جفر دریافته که به زودی مهدی در شهر تینمل ظهور خواهد کرد. پس از چندی با عنوان مهدویت قیام مسلحانه کرد، اما پیش از آن که موفق شود درگذشت.
wikijoo: ابن_تومرت
پیشنهاد کاربران
ابوعبداﷲ محمد بن عبداﷲ بن تومرت معروف به ابن تومرت ( به انگلیسی: Amghar ibn Tumert ) ( متولد ۴۷۱ یا ۴۷۴ هجری / متوفی ۵۲۴ هجری ) ، فقیه اهل سنت و متکلم اشعری، مدعی مهدویت و امامت در مغرب اقصی و بنیان گذار سلسله موحدون در شمال آفریقا و اندلس که از نژاد بربر و قبیله مصامده بود. قیام او در اولین سال های قرن ۶ هجری رخ داد و منجر به تشکیل دولت موحدون گردید.
... [مشاهده متن کامل]
ابن تومرت برای تحصیل به شرق اسلامی رفت و در نظامیه بر اساس مکتب فکری محمد غزالی تحصیل کرد. وی در بازگشت، تبدیل به فرد مذهبی پرشوری شده بود، که مرتب امر به معروف و نهی از منکر می کرد. در سال ۵۰۵ هجری به مهدیه، شهری که عبیدالله مهدی بنا نهاد رفت و سپس از آن جا به ملاله رفت. در این شهر عبدالمومن بن علی، که یکی از یاران اصلی او و بعداً جانشین وی گردید، را ملاقات نمود و با خواندن برخی از روایات و تطبیق آن ها بر خویشتن، وی را متقاعد کرد تا یاریش کند. زان پس در متون متعلق به آنان از ابن تومرت به الامام المعصوم المهدی المعلوم یاد می شود.
وی به میان مردم تینمل رفت و مردم با وی بر اساس توحید و مبارزه با معاصی که طبق نظر وی در حکومت مرابطون گسترش و علنی شده بود، بیعت نمودند. ابن تومرت با درایت و نیز سرکوب مخالفانش در آن شهر، آن ناحیه را که کوهستانی بود به پایگاه حکومتی خود تبدیل کرد تا مبارزه خود را علیه دولت مرابطون آغاز کند. منازعات وی با سلطان مرابطون، علی بن یوسف، ادامه یافت تا اینکه در سال ۵۲۴ هجری درگذشت و مهدویت را به جانشینش عبدالمومن بن علی واگذار کرد؛ همین شخص بود که در سال ۵۴۲ مراکش را تصرف نمود و دولت موحدون را بنیان گذاشت.
در باب تاریخ تولد ابن تومرت اختلاف است. ابن اثیر فوت او را ۵۲۴ قمری و در ۵۱ یا ۵۵ سالگی دانسته است. با این حساب تولد او باید در ۴۷۳ یا ۴۶۹ قمری رخ داده باشد؛ ولی ابن خلکان و ابن تغری بردی، تاریخ تولد ابن تومرت را ۱۰ محرم ۴۸۵ قمری می دانند. او در روستایی از بلاد سوس، واقع در مغرب اقصی، در خانواده ای فقیر، ولی پرهیزگار دیده به جهان گشود. قبیله او، هرغه، یکی از شاخه های فرعی ( بطون ) مصماده از قومی معروف به ایسرغینن بود، که به زبان محلی نامشان شرفاء بود. گروه قبایل مصامده از نسل برنس بن بربر و یکی از بزرگ ترین و شناخته شده ترین قبایل مغرب بودند. پدرش از اهالی سوس و مادرش از خاندانی معروف به بنی یوسف بود. در باب نسب ابن تومرت، ۲ نسب نامهٔ علوی و بربری وجود دارد:
... [مشاهده متن کامل]
ابن تومرت برای تحصیل به شرق اسلامی رفت و در نظامیه بر اساس مکتب فکری محمد غزالی تحصیل کرد. وی در بازگشت، تبدیل به فرد مذهبی پرشوری شده بود، که مرتب امر به معروف و نهی از منکر می کرد. در سال ۵۰۵ هجری به مهدیه، شهری که عبیدالله مهدی بنا نهاد رفت و سپس از آن جا به ملاله رفت. در این شهر عبدالمومن بن علی، که یکی از یاران اصلی او و بعداً جانشین وی گردید، را ملاقات نمود و با خواندن برخی از روایات و تطبیق آن ها بر خویشتن، وی را متقاعد کرد تا یاریش کند. زان پس در متون متعلق به آنان از ابن تومرت به الامام المعصوم المهدی المعلوم یاد می شود.
وی به میان مردم تینمل رفت و مردم با وی بر اساس توحید و مبارزه با معاصی که طبق نظر وی در حکومت مرابطون گسترش و علنی شده بود، بیعت نمودند. ابن تومرت با درایت و نیز سرکوب مخالفانش در آن شهر، آن ناحیه را که کوهستانی بود به پایگاه حکومتی خود تبدیل کرد تا مبارزه خود را علیه دولت مرابطون آغاز کند. منازعات وی با سلطان مرابطون، علی بن یوسف، ادامه یافت تا اینکه در سال ۵۲۴ هجری درگذشت و مهدویت را به جانشینش عبدالمومن بن علی واگذار کرد؛ همین شخص بود که در سال ۵۴۲ مراکش را تصرف نمود و دولت موحدون را بنیان گذاشت.
در باب تاریخ تولد ابن تومرت اختلاف است. ابن اثیر فوت او را ۵۲۴ قمری و در ۵۱ یا ۵۵ سالگی دانسته است. با این حساب تولد او باید در ۴۷۳ یا ۴۶۹ قمری رخ داده باشد؛ ولی ابن خلکان و ابن تغری بردی، تاریخ تولد ابن تومرت را ۱۰ محرم ۴۸۵ قمری می دانند. او در روستایی از بلاد سوس، واقع در مغرب اقصی، در خانواده ای فقیر، ولی پرهیزگار دیده به جهان گشود. قبیله او، هرغه، یکی از شاخه های فرعی ( بطون ) مصماده از قومی معروف به ایسرغینن بود، که به زبان محلی نامشان شرفاء بود. گروه قبایل مصامده از نسل برنس بن بربر و یکی از بزرگ ترین و شناخته شده ترین قبایل مغرب بودند. پدرش از اهالی سوس و مادرش از خاندانی معروف به بنی یوسف بود. در باب نسب ابن تومرت، ۲ نسب نامهٔ علوی و بربری وجود دارد:
