زبان قزاقی

زبان قَزاقی ( به قزاقی: Qazaq tili, Қазақ тілі، قازاق ٴتىلى ) زبانی از خانوادهٔ زبان های ترکی است، که با زبان قرقیزی نیز نزدیکی بسیاری دارد. این زبان توسط قزاق ها مورد استفاده قرار می گیرد. این زبان شاخهٔ قپچاق زبان های ترکی بوده و به نوقایی و قرقیزی و به ویژه به قره قالپاقی مانستگی دارد. این زبان در جمهوری قزاقستان، ناحیه خودمختار ایلی قزاق ( به قزاقی: یله قازاق اۆتونومیالی وبلیسی / Іле Қазақ аутономиялық облысы / İle Qazaq awtonomïyalıq oblısı ) در سین کیانگ چین و استان بایان اوگلی ( به قزاقی: Bai' - O'lke ) در مغولستان زبان رسمی است. همچنین قزاقی به عنوان زبان اقلیتی و قومیتی در این مناطق نیز گویشورانی دارد: ۱٫۳۲۵٫۰۰۰ ( ازبکستان ) ، ۱۵٫۰۰۰ ( افغانستان ) ، ۱۵۰٫۰۰۰ ( ترکمنستان ) ، ۱۲۰٫۰۰۰ ( مغولستان ) ، ۱۰۰٫۰۰۰ ( ترکیه ) ، ۴۰۰٫۰۰۰ ( روسیه ) ، ۲۵٫۰۰۰ ( به صورت پراکنده در اروپا ) ، و ۷٫۰۰۰ نفر ( ایران - استان گلستان ) می باشد. همچون دیگر زبان های ترکی، قزاقی یک زبان چسبانشی است و با هماهنگی واکه ای واژه سازی و ساخت جمله را بکار می گیرد.
در اکتبر ۲۰۱۷، رئیس جمهور قزاق، نورسلطان نظربایف فرمان داد که تا سال ۲۰۲۵ بایستی الفبای لاتینی جایگزین الفبای سیریلیک شود.
گویش وران زبان قزاقی ( که عمدتاً قزاق ها هستند ) ، در سرزمین پهناور تیان شان در خاور دریای کاسپین می زیند. زبان رسمی قزاقستان این زبان است که نزدیک به ۱۰ میلیون گویش ور ( برپایه اطلاعات سیا بر جمعیت و سهم تناسبی گویش وران قزاق ) می باشد. در چین، بالای یک میلیون قومیت قزاق زیست می کنند[ ۳] که در کتاب حقایق جهان این قزاق ها بیشتر در ناحیه خودمختار ایلی قزاق در سین کیانگ هستند. [ ۴]
کهن ترین نوشته های ثبت شده از زبان های نزدیک به قزاقی با الفبای ترکی کهن نوشته شده اند؛ ولی در میان زبانشناسان این پذیرفته نشده که خود قزاق ها مستقیماً از آن استفاده می کرده اند. [ ۵] تقریباً هزار سال پیش قزاقی نوین به الفبای عربی تا سال ۱۹۲۹ نوشته می شد تا اینکه نویسندگان شوروی الفبایی برپایه لاتین و سپس برپایه سیریلیک در ۱۹۴۰ برای این زبان پیشنهاد کرده اند. [ ۶] نورسلطان نظربایف، رئیس جمهوری قزاقستان، در آوریل ۲۰۱۷ یک راهبردی برای ساماندهی نوشتاری در میان قزاق زبانان با دلیل اینکه «زبان و فرهنگ قزاقی ویران شده» پیشنهاد کرد. نظربایف به نویسندگان فرمان داد تا الفبای لاتین قزاقی را طراحی کنند که در پایان ۲۰۱۷ آن الفبا ساخته شد. [ ۶] بنابرین لاتین نویسی قزاقی از ۲۰۱۸ آغازشد. تا پیش از ارائه این پیشنهاد، بالای ۱۵ میلیون نفر در قزاقستان و مغولستان به خط سیریلیک این زبان را می نگاشتند. [ ۷] [ ۸] هدف نظربایف از تغییر این شیوه نگارش و تغییر خط پیروی نکردن از سیاست های پیشین شوروی سابق در سرزمین قزاقستان است. وی به دستگاه و نظام سیاسی و اداری این کشور فرمان داد تا از این به بعد با پافشاری و تأکید بر فرهنگ قزاقی، این خط را تا سال ۲۰۲۵ جایگزین خط سیریلیکی سابق گردانند. [ ۹] [ ۱۰] [ ۱۱] [ ۱۲]