ایهام تناسب

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] ایهام تناسب یکی از زیر مجموعه های ایهام است و همان طور که از نام آن پیداست، جمع دو صنعت ایهام و تناسب است.
ایهام به تنهایی سخنی است که دارای دو معنا باشد: یکی معنای دور که معنای اصلی است و دیگری معنای نزدیک.
ایهام تناسب
اما ایهام تناسب یکی از زیر مجموعه های ایهام است و همان طور که از نام آن پیداست، جمع دو صنعت ایهام و تناسب است. در این صنعت، یک واژه دارای دو معنی است؛ منتها یکی از آن معانی، در شعر حضور دارد (معنای حاضر)؛ یعنی شعر با آن معنی گزارش می شود و یکی از معانی در شعر نیست (معنای غایب)؛ اما این معنی غایب، با کلمه یا کلمات دیگری در بیت تناسب دارد.
تفاوت ایهام با ایهام تناسب
تفاوت ایهام با ایهام تناسب در این است که در ایهام گاه هر دو معنی پذیرفتنی است؛ ولی در ایهام تناسب تنها یک معنی به کار می آید و معنی دوم با واژه یا واژه های دیگر یک مراعات النظیر است. به عبارت دیگر ایهام تناسب آوردن واژه ای است با حداقل دو معنی که یک معنی آن، مورد نظر و پذیرفته است و معنی دیگر نیز با بعضی از اجزای کلام تناسب دارد. واژه ای که ایهام تناسب می سازد، حداقل یک معنی آن با بعضی دیگر از اجزای سخن مراعات النظیر می سازد.
← مثال اول
...

پیشنهاد کاربران

ایهام تناسب یکی از زیر مجموعه های ایهام است و همان طور که از نام آن پیداست، جمع دو صنعت ایهام و تناسب است. در این صنعت، یک واژه دارای دو معنی است؛ منتها یکی از آن معانی، در شعر حضور دارد ( معنای حاضر ) ؛ یعنی شعر با آن معنی گزارش می شود و یکی از معانی در شعر نیست ( معنای غایب ) ؛ اما این معنی غایب، با کلمه یا کلمات دیگری در بیت تناسب دارد. تفاوت ایهام با ایهام تناسب در این است که در ایهام گاه هر دو معنی پذیرفتنی است؛ ولی در ایهام تناسب تنها یک معنی به کار می آید و معنی دوم با واژه یا واژه های دیگر یک مراعات النظیر است. به عبارت دیگر ایهام تناسب آوردن واژه ای است با حداقل دو معنی که یک معنی آن، مورد نظر و پذیرفته است و معنی دیگر نیز با بعضی از اجزای�کلام�تناسب دارد. واژه ای که ایهام تناسب می سازد، حداقل یک معنی آن با بعضی دیگر از اجزای سخن مراعات النظیر می سازد.
...
[مشاهده متن کامل]

در بیت زیر ماه، �استعاره�از معشوق است و با همین معنی است که بیت را معنی می کنیم؛ اما اگر معنی دیگر ماه یعنی سی روز را در نظر بگیریم با هفته و سال، مراعات النظیر می سازد.
ماهم این هفته برون رفت و به چشمم سالی است ••• حال هجران تو چه دانی که چه مشکل حالی است ( حافظ )

اگر دو صنعت ادبی ایهام و تناسب یا مراعات النظیر باه ترکیب شوند و یکی از معانی باژه با واژه های شعر یا توشته ارتباط داشته باشد ایهام تناسب گویند .