اهریمن

بر اساسِ کتابِ بندهشن که در اواخر دورهٔ ساسانیان نوشته شده، نیروی مخالفِ اهورامزدا و زایندهٔ بدی ها را اهریمن معرفی می کند. در دین زرتشتی یا بِه دینی، اهریمن هیچ گاه توانِ ذاتی برای مقابله با قدرتِ اهورامزدا را ندارد و رقیبی برای او نیست بلکه اهریمن همان اندیشهٔ بد یا انگره مینو است اما در باورِ زروانیان، اهریمن برادر و رقیبِ اهورامزدا و پسر زروان و دارای هویتی جداگانه از اهورامزدا است.
بر پایهٔ باورهای کهنِ زروانی و دیگر دین های پس از آن چون مانویان «اهورامزدا و اهریمن هردو زادهٔ زروان ( خدای زمان ) بودند و جهان عرصهٔ جنگ این دو نیروی نیک و بد است ولی سرانجام چیرگی در پایانِ جهان با اهورامزداست و چون اهورامزدا پاکی مطلق است، بدی در او راه ندارد. پس هر آنچه که بد است اهریمنی است. » البته این سخن در هیچ جای گاهان نیست و زُروان در زبان اوستایی تنها به معنای زمان است و ارتباطی با خداوند ندارد.
در مزدیسنا باور بر این است که در طبیعت دو نیروی متضاد خیر ( سپنتا مینو - اثر روشنی ) و شر ( انگره مینو - اثر تاریکی ) وجود دارد که همواره در حال نبرد با یکدیگرند.
نیروهای همزادی که در اندیشه انسان پدیدار می شوند مخالف نیستند، همگی در هستی انسان نیک اند و قابل ستایش. این انسان است که با اندیشهٔ خود موجب دگرگونی در این هستی می شود. همان گونه که آذرگشسب این دو گوهر یعنی نیکی و بدی را مینوی می داند و با اندیشهٔ انسان پیوسته می خواند زیرا سنجش نیک و بد با اندیشهٔ انسان است و وجود خارجی ندارد. یعنی نیکی جز سنجش فکری چیز دیگری نیست.
یا در جای دیگر رستم شهزادی این دو نیرو را نزد پروردگار بد یا خوب نمی بیند بلکه لازم و ملزوم یکدیگر می خواند، ولی هنگامی که زرتشتیان این دو نیرو را با میزان اندیشه و پندار خود می سنجیم، یکی را نیک می پنداریم و دیگری را بد و حتی همین نیکی و بدی ها صورت گسترده و مطلق ندارند و بنا به محیط و زمان و مکان هر گروهی از مردم، این پندار فرق می کند، زیرا در جایی کاری را برخلاف دیگران نیک یا بد می دانند. همچنین در کتاب گزارش گاتاها از اورنگ نیز ریشهٔ نیکی و بدی را در نهاد و اندیشهٔ آدمی می داند. در تمام کتاب ها این دو نیرو را همزاد و متضاد می خوانند که در آغاز آفرینش پدیدار شدند و تمامی نویسندگان آن ها را لازم و ملزوم یکدیگر می خوانند اما در کتاب بینش زرتشت از خنجری به نکته ای برخورد کردم که می گفت: هیچ کدام از این دو گوهر ارزش نیک بودن یا بد بودن را ندارند به بیان دیگر، اهورامزدا آنچه راکه آفریده نیک است و شر در آن راه ندارد. اما اختلاف موجود در هستی هر گاه در اندیشه انسان رشد کند و شکوفا شود، نیک و بد به وجود می آید.

گَناگ مینوگ ( gannāg - mēnōg ) : تاریک و تبهکار کننده بهشت، گَند زدن به بهشت!
اَش ( aš ) : چشم ناپاک و اهریمنی
.
( ( دیو های اهریمن را در واژه تیشتر بخوانید!
دیوهای اهریمنی ( اَنگره مینو: تاریک کننده بهشت - روح و روان ویرانگر و تخریب کننده ) و دشمنان ایزدان اهورامزدا ( سِپَنتا مینو: روشنگر بهشت - روح و روان آبادگر و افزایش بخش ) ) )
.
اَهه: خدا، پروردگار، آفریدگار، دادار، ایزد، یزدان ( yazata ) ، جان آفرین، پدید و بوجود آورنده، هستی بخش، شروع کننده و آغازگر -
یکتا، یگانه، بی همتا، بیتا، منحصر به فرد!
به مانند: اَهه >>> اَهورامَزدا
.
ری: ریو ( ریب ) - چاچول گری، دو دوزه بازی، زیر و رو کشیدن، خَُِدعه، مکر و حیله، نیرنگ، فریب، تزویر، کَلَک، حقّه، موزمار!
.
مَن: خود، خویش - فرد، شخص، ذات، آدم، انسان -
کالبد، قالب هر چیز، تن، بدن، پیکر - شکل، هیئت ( هیأت ) ، صورت -
شبح، روح - نمونه، سرمشق، الگو
مانند: بهمن ( بهترین مرد، نیک ترین انسان و. . . )
ریمن ( فرد ناپاک و پلشت )
.
معنی: خدای پلیدی ها و پلشتی ها، ایزدِ خرابکار و تباه کننده، یزدانِ بدکارگی ( لَکاتِگی ) و بد کرداری، دادارِ انگره مینو ( تاریک کننده بهشت ) ، راهنماگر بدی ها و زشتی ها
.
اوستا:
نیایش فَروَرانه ( خَستو یا اقرار به دین مَزدَِیَسنا ) در سرآغاز همه یشت ها آمده است:
xshnaothra ahurahe mazda,
tarōidīti "angrahe mainyēush", haithyāvarshtam
hyat vasnā ferashōtemem
معنی: می پذیرم ( فرورانه ) که مزدا پرستم ( پیرو زرتشت ) ،
که از تاریک کنندگان بهشت ( انگره مینوها، اهریمنان، دیوها ) بیزارم و
از دستورات ( فَرامین ) پیروی می کنم
( ( واژه hate انگلیسی >>> اوستا: hait
واژه فَرامین عربی >>> اوستا: ferashōt ) )
.
پهلوی:
مینوی خرد، فَرگَرد ( فصل ) 42، بند14:
pad ēn ēwēnag ō wahišt ud wēnišn ī yazadān madan ud az�"ahreman"�ī druwand ud dušox ī dušwahāg bōxtan
معنی: و به این آیین ( مَزدَِیَسنا ) به بهشت و دیدار ایزدان می توان آمد و از "اهریمن" بدکار و دوزخ بی بها می توان رَست ( رها شد )
.
مینوی خرد، فرگرد ( فصل ) 56، بند26:
zarduxšt purr - xradīh rāy xēm ud warišn ī frārōn ( rāy ) nē niyōxšīd ud nē wiyābīhist pad ān wiyābānīh ī gizistag "gannāg - mēnōg" ī druwand frēftag ud wiyābān nē būd
معنی: زردشت به فَرنود ( سبب ) پُرخردی ( هوشیاری ) و خیم ( سرشت ) و رفتار نیکو [به آن سخن] گوش فرا نداد و فریبِ آن "گَنّاگ مینویِ ( اهریمن ) " پلید ( ملعون ) را نخورد و گمراه نشد
.
گُزیده های زادِسپَرَم، فَرگَرد ( فصل ) 12، بند7:
ud duresraw be ō zardušt guft kū:
čiyōn - it fradom ān kē - m bahr ud rōzīg be abgand hēm ān - it an har dō�aš�abar barēm u - t be murnǰēnēm
معنی: و دورسرو ( کَرپان و جادوگر ) به زردشت گفت که:
چون تو نخستین [کسی هستی] که بهر و روزی مرا افکنده ای ( مرا از نان و آب انداخته ای ) ، آن گاه هر دو چشم را بر تو ببرم ( تو را با "چشم اهریمنی" بنگرم و آسیب رسانم ) و بمیرانم

ری ri هم ریشه ریختن البته به اسهال هم هست که اشاره به همین ریختن داره و نمیشه جدا دانستش
و من man به معنی شخصیت ، خود ، من، ساختار ،
با این حساب میشه از هم فرو پاشیده در هم فرو ریخته ، درست شده از پوسیدگی و فروپاشیدگی

ابراز عقیده هیچ کس نمیتواند اینجا به دیگری توهین کند. همه زبان ها دارای شخصیت هستند به همین راحتی نمی تثان به زبان تورکی توهین کرد. از ادمین محترم خواهش دارم کامنت بالا را که به زبان تورکی اهانت کرده است حذف کنند.