یونس امره

یونس امره ( به عثمانی: یونس امره یا کول یونس، عشیق یونس یا یونس ) ( ۶۳۸ - ۷۲۰ ) ، شاعر و عارف ترک که در آناتولی بزرگ شد. [ ۳] یونس امره، درویش ترکمن که در نیمه آخر سده سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم میلادی می زیست، پیشگام شعر ترکی در آناتولی به شمار می رود. [ ۳] [ ۴] [ ۵] اطلاعات مربوط به شخصیت تاریخی او ناکافی و حتی متناقض است و تا حدودی با افسانه ها آمیخته شده است. [ ۳] هیچ منبع اولیه دیگری جز ولایت نامه ها و اشعار منظومه ای که اطلاعات زندگی نامه ای درباره یونس امره ارائه دهد وجود ندارد. [ ۶]
یونس امره در سال ۱۲۴۰ میلادی در سیوری حصار به دنیا آمد. [ ۷] از اطلاعات اشعار او روشن می شود که متاهل و دارای فرزند و دارای پسری به نام اسماعیل است. [ ۸] اگرچه گفته می شود که او بی سواد بوده است، اما طبیعی است که پیش از ورود به راه تصوف، تحصیلات مدرسه ای خوبی داشته است. [ ۹] [ ۱۰] . می توان گفت فارسی و عربی را روان می داند. [ ۱۱] فوات کوپرولو می گوید که یونس امره ادبیات ایران را «به اندازه ای می دانست که از اشعار فارسی مولانا لذت برد». [ ۱۱] از برخی از دوبیتی های او برمی آید که در جنوب مرعش، قیصری، تبریز، نخجوان، آران و شروان ، بغداد و دمشق سفر کرده است. [ ۱۲]
در کتاب قاموس الاعلام ترکی درباره او نوشته که وی از مردم بولی و از عرفا و از اهل الله درعثمانی به شمار می رفت. وی زاویه ای داشت و پیوسته در آن به عبادت و ریاضت مشغول بود. به سال ۷۲۰ هجری قمری درگذشت . یونس با اینکه بی سواد بود مناجات های صوفیانه و الهیات عارفانه دارد. [ ۱۳]
یونس امره به روایتی دیگر در سال ۶۳۸ هـ. در شهر خوی متولد شده است و در سال ۷۲۰ هـ. چشم از جهان فرو بسته است. در باب محل وفات وی روایت های مختلف وجود دارد. روستاهایی هم که به عنوان محل درگذشت در اسناد و وثایق بکتاشیه آمده است. گرچه یونس امره در ترکیه بیش از ایران معروف شده است، اما هنوز هم طائفه های مختلف طرائق صوفیه در ایران، او را از شاعران مکتب مولویه به حساب می آورند و اشعارش را در مجالس آئینی با شور و جذبهٔ خاصی به آواز می خوانند. [ ۱۴]
چامه های او تأثیر بسزایی در ادبیات ترک از گذشته تا به امروز داشته است. او پس از بزرگانی چون خواجه احمد یسوی و سلطان ولد می زیست و هم گام با ایشان از نخستین کسانی بود که به جای زبان عربی و فارسی، زبان ترکی را برای کتاب هایش برگزید.

یونُس اَمْرَه ( ـ۷۲۰ق)
شاعر و عارف ترک. محل تولد او دقیقاً مشخص نیست. احتمالاً متولد اَسکی شهر بوده و در قرن ۷ـ اوایلقرن۸ق می زیسته است. علم دین و درس عرفان آموخت. سال ها ضمن سیاحت در سرزمین آناطولی به نشر و اشاعۀ آموخته های خود پرداخت. از بزرگ ترین سرایندگان و عارفان ترک زبان است. در ذهن و زبان او آ فریدگار جهان اوج عشق و زیبایی، است و آفریدگانِ پروردگار را نیز دوست می دارد. فلسفۀ زندگی او دوستی، راستی، زیبایی و مداراست. در دورۀ پرتلاطم ملوک الطوایف آناطولی در کاشتن بذر محبت و بنیاد وحدت میان مردم سهم مهم داشت. زبان ترکی در شعر او صیقل خورده و مفاهیم عمیق تر و آهنگی غنی تر پیدا کرده است. دیوان شعر او محفوظ است. منظومه ای در قالب مثنوی به نام رسالة النُصحیّه نیز به او منسوب است.