یغیشه وارداپت، الیشه وارداپت، یگیشه وارداپت، الیزئوس یا الیزائوس، ( به ارمنی: Եղիշե ) ; ( به لاتین: Ełiše Vardapet ) مورخ ارمنی است.
او بین سال های ۴۱۰ تا ۴۷۵ میلادی در ارمنستان می زیست. این مورخ دربارهٔ کیش زرتشتی در دورهٔ ساسانیان در رساله ای پرداخته است.
روایت این نویسنده بیشتر از این لحاظ که دربارهٔ اوضاع دینی ایران در دورهٔ ساسانی و به ویژه در عهد یزدگرد دوم و کوشش های مهرنرسی وزیر آن پادشاه برای گسترش کیش زرتشتی در بیرون از مرزهای ایران و بازگرداندن ارمنیان از دین برگشته به دین بهی گزارشی دارد که حائز اهمیت است. با اینکه یغیشه نویسنده ای آگاه به نظر می رسد باید یادآور شد که بسیاری از گواهی های او دربارهٔ باورهای ایرانی نادرست می نماید و گزارشی که از فرمان مهرنرسی نقل کرده، از منابع غیرقابل اعتماد مأخوذ بوده و شاید ساختگی باشد. [ ۱]
یغیشه از شاگردان مسروپ ماشتوتس آفرینندهٔ الفبای ارمنی بود. در ۴۳۴ میلادی او به اسکندریه رفت تا زبان یونانی، سریانی و علوم سبعه را بیاموزد. در ۴۴۱ میلادی به ارمنستان بازگشت و به نبرد آوارایر، مسیحیان ارمنستان با یزدگرد دوم پادشاه ساسانی پیوست. پس از شکست در جنگ، یغیشه زندگی سپاهی را بدرود گفت و در کوه های جنوب دریاچه وان گوشه گیری را برگزید. در آنجا بود که از وی خواسته شد تا رویدادهایی را که از سر گذرانده بنویسد و بدین گونه او روی به تاریخ نویسی آورد.
یغیشه از درخشنده ترین چهرهای تاریخ نویسی ارمنی است. اثر او «تاریخ وارتان» ( به ارمنی: Վասն Վարդանայ և հայոց պատերազմի ) را که حاوی استدلالی موفقیت آمیز در مورد ارتباط وقایع است می توان «تاریخ ارمنیان» نوشته موسی خورناتسی مقایسه نمود. از نظر علمی خط مشی مثبت اثر یغیشه را باید این دانست که مؤلف نسبت به وقایع تاریخی موضع بی تفاوت نداشته و با طرفداری از جناح حق، سعی در توصیف و ستایش حوادث دارد. توأم با ارزش های علمی، تاریخ یغیشه از نظر هنری کمتر از هیچ یک از آثار مؤلفین ارمنی نبوده و بلکه از تمام آن ها بالاتر است.
در مورد زندگی یغیشه اطلاع کمی در دسترس است او شاهد نبرد آوارایر به رهبری وارتان مامیگونیان است. محتوای کتاب «تاریخ وارتان» یغیشه شامل حوادث مربوط به قیام عمومی سال ۴۵۱ میلادی علیه ساسانیان است. تاریخ یغیشه آکنده با خطوط حماسی است این کتاب از ابتدا تا انتها با روحی قوی و شیوا و زبانی درخشان و فصیح نوشته شده است.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاو بین سال های ۴۱۰ تا ۴۷۵ میلادی در ارمنستان می زیست. این مورخ دربارهٔ کیش زرتشتی در دورهٔ ساسانیان در رساله ای پرداخته است.
روایت این نویسنده بیشتر از این لحاظ که دربارهٔ اوضاع دینی ایران در دورهٔ ساسانی و به ویژه در عهد یزدگرد دوم و کوشش های مهرنرسی وزیر آن پادشاه برای گسترش کیش زرتشتی در بیرون از مرزهای ایران و بازگرداندن ارمنیان از دین برگشته به دین بهی گزارشی دارد که حائز اهمیت است. با اینکه یغیشه نویسنده ای آگاه به نظر می رسد باید یادآور شد که بسیاری از گواهی های او دربارهٔ باورهای ایرانی نادرست می نماید و گزارشی که از فرمان مهرنرسی نقل کرده، از منابع غیرقابل اعتماد مأخوذ بوده و شاید ساختگی باشد. [ ۱]
یغیشه از شاگردان مسروپ ماشتوتس آفرینندهٔ الفبای ارمنی بود. در ۴۳۴ میلادی او به اسکندریه رفت تا زبان یونانی، سریانی و علوم سبعه را بیاموزد. در ۴۴۱ میلادی به ارمنستان بازگشت و به نبرد آوارایر، مسیحیان ارمنستان با یزدگرد دوم پادشاه ساسانی پیوست. پس از شکست در جنگ، یغیشه زندگی سپاهی را بدرود گفت و در کوه های جنوب دریاچه وان گوشه گیری را برگزید. در آنجا بود که از وی خواسته شد تا رویدادهایی را که از سر گذرانده بنویسد و بدین گونه او روی به تاریخ نویسی آورد.
یغیشه از درخشنده ترین چهرهای تاریخ نویسی ارمنی است. اثر او «تاریخ وارتان» ( به ارمنی: Վասն Վարդանայ և հայոց պատերազմի ) را که حاوی استدلالی موفقیت آمیز در مورد ارتباط وقایع است می توان «تاریخ ارمنیان» نوشته موسی خورناتسی مقایسه نمود. از نظر علمی خط مشی مثبت اثر یغیشه را باید این دانست که مؤلف نسبت به وقایع تاریخی موضع بی تفاوت نداشته و با طرفداری از جناح حق، سعی در توصیف و ستایش حوادث دارد. توأم با ارزش های علمی، تاریخ یغیشه از نظر هنری کمتر از هیچ یک از آثار مؤلفین ارمنی نبوده و بلکه از تمام آن ها بالاتر است.
در مورد زندگی یغیشه اطلاع کمی در دسترس است او شاهد نبرد آوارایر به رهبری وارتان مامیگونیان است. محتوای کتاب «تاریخ وارتان» یغیشه شامل حوادث مربوط به قیام عمومی سال ۴۵۱ میلادی علیه ساسانیان است. تاریخ یغیشه آکنده با خطوط حماسی است این کتاب از ابتدا تا انتها با روحی قوی و شیوا و زبانی درخشان و فصیح نوشته شده است.
wiki: یغیشه وارداپت