گوک ترکان ( ترکی باستان: توروک یا کوک توروک یا توروک. به معنای ترکان آسمانی یا ترکان آبی ) کنفدراسیونی عشایری متشکل از چندین قبیله ترک در آسیای میانه بود. این نام در منابع چینی به صورت 突厥 ( چینی نوین: پین یین: Tūjué، وید جایلز: تو - چؤه T'u - chüeh، چینی میانه:dʰuət - kĭwɐt ) آمده است. گوک ترک ها به رهبری بومین خان توانستند پس از شکست دادن روران ها قدرت منطقه و همچنین سود و تجارت جاده ابریشم را که پیشتر به دست روران ها بود، به دست بگیرند و نخستین خاقانات ترک را تأسیس کنند.
خاندان آشینا، که رهبران گوک ترک ها بودند از عناوین ایرانی مثل خاتون و یبغو استفاده می کردند. [ ۵] و تقریباً تمامی عنوان های فرمان روایان در زبان ترکی اولیه از ریشه ایرانی هستند. [ ۶]
خاقان عنوانی مخصوص فرمانروایان ژوآن ژوآن بود و عنوان یبغو را گوک ترک ها از کوشان ها به وام گرفته اند، [ ۷] در سال قیام بر ضد ژوآن ژوآن ها، بومین خود را خاقان و برادر کوچک خود ایستمی را به عنوان یبغو نامید. [ ۸]
در اواسط سدهٔ پنجم میلادی، پس از برافتادن حکومت هونها، خاندان آشینا به منطقه کوهستانی آلتای ( واقع در مرز مغولستان و قزاقستان کنونی ) مهاجرت کردند و به خدمت دولت ژوژوان مغول درآمدند. در سال ۵۴۶ به دنبال شورش برخی قبایل ترک زبان، دودمان آشینا به سرکردگی بومین خان آنان را سرکوب کرد و چون به پاداشی که انتظارش را داشتند نرسیدند به خود ژوژوان ها حمله کردند. بومین خان پس از درهم شکستن حکومت مغول ها، خود را خاقان نامید و دشت اتوکن را مرکز حکومتش قرار داد. پس از آن آن ها به تدریج سرزمین های بزرگی در منطقه آسیای میانه فتح کردند. از سال ۵۵۲ تا ۷۴۵، این حکومت از یک کنفدراسیون عشایری به یک امپراتوری تبدیل شد و در نهایت به دلیل یک سلسله درگیری فروپاشید.
فرقهٔ نسطوری در اواسط سدهٔ ۶ م. در چین و آسیای میانه انتشار یافته بود و قبایلی از ترکان مسیحیت را پذیرفته و از این طریق الفبای نسطوری در بینشان رواج یافته بود. غیر از مسیحیت، آیین های زرتشت و مانی و بودا نیز در بین ترکان باورمندانی داشته است. [ ۹]
گوک ترک ها نخستین قبیله ترک زبان نبودند که تشکیل حکومت دادند اما نخستین قومی بودند به بنام ترک ها تشکیل حکومت دادند. بنظر می رسد واژه ترک پس از تشکیل اتحادیه گوک ترک ها از حالت اسم خاص قبیله فراتر رفت و در سده های بعدی قبایل بیشتری چون اوغوزها و اویغورها را دربر گرفت. در کتاب شرفنامه مهروی واژگان گوک و اگوگ و گرگ معادل دانسته شده است و تاریخی دقیق از پیدایش این قوم ذکر شده است.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفخاندان آشینا، که رهبران گوک ترک ها بودند از عناوین ایرانی مثل خاتون و یبغو استفاده می کردند. [ ۵] و تقریباً تمامی عنوان های فرمان روایان در زبان ترکی اولیه از ریشه ایرانی هستند. [ ۶]
خاقان عنوانی مخصوص فرمانروایان ژوآن ژوآن بود و عنوان یبغو را گوک ترک ها از کوشان ها به وام گرفته اند، [ ۷] در سال قیام بر ضد ژوآن ژوآن ها، بومین خود را خاقان و برادر کوچک خود ایستمی را به عنوان یبغو نامید. [ ۸]
در اواسط سدهٔ پنجم میلادی، پس از برافتادن حکومت هونها، خاندان آشینا به منطقه کوهستانی آلتای ( واقع در مرز مغولستان و قزاقستان کنونی ) مهاجرت کردند و به خدمت دولت ژوژوان مغول درآمدند. در سال ۵۴۶ به دنبال شورش برخی قبایل ترک زبان، دودمان آشینا به سرکردگی بومین خان آنان را سرکوب کرد و چون به پاداشی که انتظارش را داشتند نرسیدند به خود ژوژوان ها حمله کردند. بومین خان پس از درهم شکستن حکومت مغول ها، خود را خاقان نامید و دشت اتوکن را مرکز حکومتش قرار داد. پس از آن آن ها به تدریج سرزمین های بزرگی در منطقه آسیای میانه فتح کردند. از سال ۵۵۲ تا ۷۴۵، این حکومت از یک کنفدراسیون عشایری به یک امپراتوری تبدیل شد و در نهایت به دلیل یک سلسله درگیری فروپاشید.
فرقهٔ نسطوری در اواسط سدهٔ ۶ م. در چین و آسیای میانه انتشار یافته بود و قبایلی از ترکان مسیحیت را پذیرفته و از این طریق الفبای نسطوری در بینشان رواج یافته بود. غیر از مسیحیت، آیین های زرتشت و مانی و بودا نیز در بین ترکان باورمندانی داشته است. [ ۹]
گوک ترک ها نخستین قبیله ترک زبان نبودند که تشکیل حکومت دادند اما نخستین قومی بودند به بنام ترک ها تشکیل حکومت دادند. بنظر می رسد واژه ترک پس از تشکیل اتحادیه گوک ترک ها از حالت اسم خاص قبیله فراتر رفت و در سده های بعدی قبایل بیشتری چون اوغوزها و اویغورها را دربر گرفت. در کتاب شرفنامه مهروی واژگان گوک و اگوگ و گرگ معادل دانسته شده است و تاریخی دقیق از پیدایش این قوم ذکر شده است.
wiki: گوک ترک ها
