گوهر مراد

[ویکی اهل البیت] عبدالرزاق بن علی بن حسین لاهیجی قمی (م 1072 ق).
وی از متکلمان و حکیمان نامدار روزگار صفویه بوده است. گویا اصلاً از لاهیجان بوده و به همین مناسبت به لاهیجی مشهور شده است و چون به قم رفته و در آنجا ساکن شده، به قمی نیز شهرت یافته است.
لاهیجی کلام را از متکلمان زمان و حکمت را از صدرالدین شیرازی (م 1050 ق) فراگرفت و به دامادی صدرالدین هم مفتخر شد. وی ذوق عرفانی هم داشت.
کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی/ نویسنده: محمدرضا ضمیری

[ویکی نور] کتاب «گوهر مراد» شامل امهات مسائل کلام،حکمت، اخلاق،عرفان و اصول خمسه می باشد.
شاید بتوان گفت این کتاب از بهترین کتبی است که در موضوع خود به زبان فارسی نگاشته شده است.آیة الله شهید قاضی طباطبائی در مورد این کتاب می گوید«از اشهر تالیفات محقق لاهیجی کتاب گوهر مراد است که آن را به زبان فارسی با عبارات سلیس و دلپذیر تالیف فرموده است و از نفیسترین کتبی است که به زبان فارسی در اصول دین و معارف الهیه و عقاید دینیه اسلامیه نوشته شده است و مولف محقق آن مشرب خوب و مسلک مرغوب داشته است و بر ناظر بر آن کتاب ظاهر است که آن بزرگوار حتی الامکان در تصحیح کلمات و عبارات و اعتقادات علماء کوشیده و در حقیقت اختلافی در میان ندیده است.»
این کتاب را مولف به شاه عباس صفوی دوم تقدیم نموده است.همچنین او در سال 1058 ه‍.ق این کتاب را تلخیص نموده و سرمایه ایمان نام نهاده است.
این کتاب به طور کلی از یک مقدمه و سه مقاله تشکیل یافته است.
مقدمۀ کتاب در اشاره به مرتبۀ وجود انسان و سبب اختصاص وی به تشریف و تکلیف الهی می باشد.که مولف مباحث آن را در 3 مطلب بیان می کند:

[ویکی فقه] گوهر مراد (کتاب). گوهر مرادتألیف عبدالرزاق لاهیجی، کتابی است در حکمت و کلام. گوهر مراد شامل امّهات مسائل کلام و حکمت و اخلاق و عرفان و اصول خمسه است، دارای یک مقدّمه و سه مقاله و یک خاتمه است که مقدّمه آن در مورد مرتبهٔ وجود انسان و نمودن راه خدا و فایده علم حکمت و کلام است و سه مقالهٔ آن در خودشناسی و خداشناسی و شناخت فرمان خدا و ابلاغ کنندگان و مجریان راستین آن یعنی انبیاء و امامان-علیهم السلام-و نتیجه عمل به آن یعنی معاد است و خاتمهٔ آن نیز پیرامون تهذیب اخلاق و سلوک مقامات العارفین است.تبویب گوهر مراد، تبویبی خاص است و در دیگر کتب کلامی دیده نمی شود. این کتاب علاوه بر مباحث کلامی به مباحث مسائل اخلاقی و عرفانی نیز می پردازد. مباحث فلسفی به کتاب راه یافته است؛ از این جهت گوهر مراد را کتابی کلامی-فلسفی می توان دانست. اندیشه های عرفانی مؤلف کتاب بر مباحث کتاب دیده می شود.
عبدالرزاق لاهیجی از شاگردان ملاصدرا و داماد وی است. با این حال، او به حکمت مشاء گرایش داشت و منتقد صدرا بود.از وی کتاب های شوارق الالهام در شرح تجرید خواجه نصیرالدین طوسی، تعلیقات بر اشارات خواجه، حواشی بر تعلیقات خفری، گوهر مراد و سرمایه ایمان به جا مانده است. میرزا حسن فرزند وی صاحب «جمال الصالحین» از شاگردان وی است. او در عقلی سازی کلام نقش مهمی داشته است.وی در قم به تدریس اشتغال داشته و در همانجا در سال ۱۰۷۲ق درگذشت.
زمان تألیف و اهدا
بر اساس نقل منابع، وی این اثر را در سالهای ۱۰۵۲-۱۰۵۸ق نگاشته است و به شاه عباس صفوی اهداء کرده است.
غرض تألیف
لاهیجی هدف خود را در این کتاب بر آن قرار داده تا طوری بنویسد «که مبتدیان را از اَقربِ طُرُق به مطلب رسانَد و متوسطان را از بَوادیِ حیرت رهاند، و منتهیان را خزانهٔ نُقودِ معقولات غیر مغشوشه به اوهام و خیالات شدن تواند».لاهیجی تلاش می کند که کتابی بنویسد که مرجعی مطمئن در تحصیل اصول دین باشد.::«بسیازی از اهل علم در معرفت الهی به تقلید محض اعتماد نموده اند که این شیوه موجب یأس و نفرت اذکیا نسبت به طلب علم شده است؛ از این رو تصمیم گرفتم که رساله ای در باب تحصیل اصول دین و حصول معارف الهی بر وجه یقین بنگارم که نجات جادوانی و خلاص متوقف بر آن باشد و بدون نیاز به یادگیری اصطلاحات علمی این مقصود برآورده شود.» اگرچه فیاض مخاطب کتاب خویش را «مبتدئین و متوسطین و منتهیان» می شمرد، اما این کتاب اثری تخصصی در علم کلام محسوب می شود. وی پس از گوهر مراد، سرمایه ایمان را برای مبتدئین نوشت.
ابواب کتاب
...

[ویکی شیعه] گوهر مراد (کتاب). گوهر مراد تألیف عبدالرزاق لاهیجی، کتابی است در حکمت و کلام. گوهر مراد شامل امّهات مسائل کلام و حکمت و اخلاق و عرفان و اصول خمسه است، دارای یک مقدّمه و سه مقاله و یک خاتمه است که مقدّمه آن در مورد مرتبهٔ وجود انسان و نمودن راه خدا و فایده علم حکمت و کلام است و سه مقالهٔ آن در خودشناسی و خداشناسی و شناخت فرمان خدا و ابلاغ کنندگان و مجریان راستین آن یعنی انبیاء و امامان-علیهم السلام-و نتیجه عمل به آن یعنی معاد است و خاتمهٔ آن نیز پیرامون تهذیب اخلاق و سلوک مقامات العارفین است.
تبویب گوهر مراد، تبویبی خاص است و در دیگر کتب کلامی دیده نمی شود. این کتاب علاوه بر مباحث کلامی به مباحث مسائل اخلاقی و عرفانی نیز می پردازد. مباحث فلسفی به کتاب راه یافته است؛ از این جهت گوهر مراد را کتابی کلامی-فلسفی می توان دانست. اندیشه های عرفانی مؤلف کتاب بر مباحث کتاب دیده می شود.
عبدالرزاق لاهیجی از شاگردان ملاصدرا و داماد وی است. با این حال، او به حکمت مشاء گرایش داشت و منتقد صدرا بود. از وی کتاب های شوارق الالهام در شرح تجرید خواجه نصیرالدین طوسی، تعلیقات بر اشارات خواجه، حواشی بر تعلیقات خفری، گوهر مراد و سرمایه ایمان به جا مانده است. میرزا حسن فرزند وی صاحب «جمال الصالحین» از شاگردان وی است. او در عقلی سازی کلام نقش مهمی داشته است. وی در قم به تدریس اشتغال داشته و در همانجا در سال ۱۰۷۲ق درگذشت.

گوهر مُراد
تألیف عبدالرزاق لاهیجی، کتابی به فارسی، در کلام و حکمت. مؤلف این اثر را به نیت تصحیح اجتهادی اعتقادات اهل دین، در یک مقدمه، سه مقاله و یک خاتمه نوشته است. مقاله ها در باب علم خودشناسی، علم خداشناسی و فرمان خداشناسی است و در مقدمه دربارۀ مرتبۀ وجود انسان، راه باطن و راه ظاهر و فواید علم کلام و حکمت سخن رفته و خاتمه اشاره به دلالت بر مسلوک سالکان است. این کتاب از آن جا که سرآغاز ورود بحث های کلامی به زبان فارسی به شمار می رود، اهمیت دارد. گوهر مراد با تصحیح زین العابدین قربانی چاپ شده است (تهران، ۱۳۷۲ش).