گورستان ارامنه تبریز

گورستان آسوری یا گورستان ارامنهٔ تبریز یا گورستان آمریکایی ها گورستانی است که در تقاطع بلوار مشروطه ( امامیه ) و بزرگراه آزادی، در انتهای محله لیلاوای تبریز واقع شده است. این گورستان، باغ بزرگی است که در آن درگذشتگان آسوری و نیز اموات آمریکاییان پروتستان ساکن تبریز در آن دفن می شدند. [ ۱]
زمین این گورستان در سال ۱۸۵۶ توسط خلیفهٔ وقت ارامنهٔ آذربایجان - ساهاک ساتونیان - خریداری شده و جایگزین گورستان مریم ننه گردید. از این تاریخ به بعد، متوفیان ارمنی تبریز در این گورستان دفن شدند. آنچه به این گورستان ارزش و اهمیت تاریخ داده، وجود آرامگاه هوارد باسکرویل، معلم آمریکایی مدرسه مموریال تبریز است که در جریان جنبش مشروطه، کشته شد. [ ۱] بنای یادبود شهدای ارمنی خوی نیز که در سال ۱۹۱۸ توسط امپراتوری عثمانی کشته شدند، در این گورستان قرار گرفته است.
• هوارد باسکرویل
• آرامگاه خلیفهٔ بزرگ ارامنهٔ آذربایجان، نِرسِس ملیک تانگیان، که در خلال جنگ های جهانی اول و دوم به مدت چهل سال خلافت ارامنهٔ آذربایجان را به عهده داشتند.
• آرامگاه کشیش باگرات، خلیفهٔ سابق ارامنهٔ آذربایجان، که در ۱۹۹۱م/۱۳۷۰ش وفات یافته اند.
• آرامگاه کشیش دِرپوغوس دِرپوغوسیان. این کشیش کاتولیک کودک یتیمی بوده که در قتل عام ارامنه در خاک عثمانی از جنوب دریاچهٔ وان به تبریز مهاجرت کرده. وی، که در تبریز بیمار شده و مورد مراقبت کاتولیک ها قرار گرفته و تحت سرپرستی آنها بزرگ شده بود، به پاس خدمات کاتولیک ها به روحانی ای کاتولیک تبدیل و پس از وفاتش، به پیشنهاد آنها در گورستان ارامنه تدفین شد.
• آرامگاه آزاد منوچهریان ( وفات ۱۸۵۴/۱۹۴۴م ) ، پدر سیمون منوچهریان، بانی کلیسای شوغاگات.
• آرامگاه شوغاگات منوچهریان ( وفات ۱۸۷۱/۱۹۳۹م ) ، مادر سیمون منوچهریان، که این کلیسا به نام وی شوغاگات نامیده شده است.
• بنای یادبود شهدای ارمنی خوی، که در ۱۹۱۸ م به دست سپاه عثمانی قتل عام شده اند.
• آرامگاه دکتر اصلانیان ( وفات ۱۹۴۰م/۱۳۱۹ش ) . در چهار گوشهٔ این مقبره، چهار ستون با ارزش ایلخانی وجود دارد که بنا به گفتهٔ قدمای ارمنی از سنگ تراشی های تبریز خریداری شده اند.
• آرامگاه جمعی از شهدای تبریزی ارامنه در جنگ ایران و عراق